Báo cáo tóm tắt Đề án do Bộ trưởng Bộ Nội Vụ Lê Vĩnh Tân trình bày cho thấy, quá trình sáp nhập, chia tách đơn vị hành chính trong từng giai đoạn đã đạt được một số kết quả tích cực, góp phần thúc đẩy phát triển về kinh tế - xã hội; hiệu lực, hiệu quả quản lý của bộ máy nhà nước ngày càng được nâng cao; quốc phòng, an ninh, trật tự an toàn xã hội và đời sống của người dân được bảo đảm. Tuy nhiên, quá trình chia, tách các đơn vị hành chính cấp huyện và xã đã dẫn đến một số bất cập và hạn chế như: Bộ máy các cơ quan nhà nước ngày càng cồng kềnh; tăng biên chế, tăng chi ngân sách; làm cho không gian phát triển bị chia cắt, manh mún, phân tán nguồn lực, tiềm năng của địa phương; gây xáo trộn đời sống nhân dân…
Báo cáo cũng chỉ rõ, số lượng đơn vị hành chính cấp huyện, xã hiện nay không đạt tiêu chuẩn về diện tích tự nhiên, quy mô dân số theo quy định là rất lớn. Có 588/713 đơn vị hành chính cấp huyện (chiếm 82,47%) chưa đạt tiêu chuẩn về diện tích, dân số. Trong đó, có 259 đơn vị (chiếm 36,33%) chưa đạt 50% của 1 trong 2 tiêu chuẩn diện tích hoặc dân số; có 18 đơn vị (chiếm 2,52%) đồng thời chưa đạt 50% của cả 2 tiêu chuẩn diện tích và dân số. Có 9.434/11.162 đơn vị hành chính cấp xã (chiếm 84,51%) chưa đạt tiêu chuẩn về diện tích, dân số. Trong đó, có 6.191 đơn vị (chiếm 55,46%) chưa đạt 50% của 1 trong 2 tiêu chuẩn diện tích hoặc dân số; có 637 đơn vị (chiếm 5,71%) đồng thời chưa đạt 50% của cả 2 tiêu chuẩn diện tích và dân số.
Theo dự thảo Đề án, từ nay đến năm 2021, cơ bản thực hiện việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện và cấp xã chưa đạt 50% của cả 2 tiêu chuẩn về diện tích tự nhiên và dân số theo quy định. Từ năm 2022 đến năm 2030, hoàn thành việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện và cấp xã không đạt tiêu chuẩn về diện tích tự nhiên, quy mô dân số theo quy định.
Việc sắp xếp, sáp nhập các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã phải bảo đảm công khai, dân chủ, lấy ý kiến cử tri của địa phương; thực hiện đúng quy trình, thủ tục theo quy định. Khi thực hiện sáp nhập các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã không đạt 50% của cả hai tiêu chuẩn về diện tích tự nhiên và dân số thì chỉ thực hiện một lần sáp nhập…
Tại hội nghị, nhiều ý kiến cho cho rằng, việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã cần làm đồng bộ, chỉ tiến hành một lần, không nên chia thành 2 giai đoạn, để bảo đảm giữ ổn định, tránh xáo trộn, tránh phiền hà cho người dân, doanh nghiệp. Cần lấy ý kiên nhân dân qua những tổ chức đoàn thể, các khu phố, bản làng và có trên 50% ý kiến đồng thuận thì mới triển khai thực hiện.
