Nửa cuối năm sẽ xuất khẩu thêm 4 triệu tấn
Cục Chất lượng, chế biến và phát triển thị trường (Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn) cho biết, xuất khẩu gạo là điểm sáng trong xuất khẩu nông sản nửa đầu năm nay với nhiều kết quả tích cực.
Xuất khẩu gạo 6 tháng ước đạt gần 4,3 triệu tấn, mang về 2,3 tỷ USD, tăng 22,2% về lượng và 34,7% về giá trị, đứng thứ 3 về giá trị xuất khẩu trong nhóm hàng nông sản. Cơ cấu xuất khẩu theo hướng tăng các chủng loại có thế mạnh như gạo thơm, gạo nếp, gạo trắng, gạo cao cấp, giảm tỷ trọng gạo thường, chất lượng thấp; tiếp tục ghi nhận xuất khẩu gạo hữu cơ, gạo tăng cường vi chất dinh dưỡng đem lại giá trị cao. Giá gạo xuất khẩu ước đạt 539 USD/tấn, tăng 10,2% so với cùng kỳ năm 2022.
Tại các thị trường đều ghi nhận mức tăng trưởng tốt, thậm chí đột biến ở những thị trường mới. Trong 5 tháng đầu năm, Philippines là thị trường tiêu thụ gạo lớn nhất của Việt Nam, đạt 772 triệu USD; tăng 22,4% so với cùng kỳ năm 2022; gạo Việt chiếm tới 89,6% tổng giá trị nhập khẩu gạo của quốc gia này.
Sau thời gian dài sụt giảm, đến hết tháng 5.2023, Trung Quốc đã chi 364,2 triệu USD mua gạo Việt, tăng 79,1% so với cùng kỳ năm ngoái. Xuất khẩu gạo sang Indonesia cũng ghi nhận mức tăng trưởng đột biến 1.520% so với cùng kỳ năm 2022, với kim ngạch đạt 181,4 triệu USD; sang Chile và Thổ Nhĩ Kỳ cũng tăng vọt lần lượt là 2.930% và 12.843%…
Phó Cục trưởng Cục chất lượng, chế biến và phát triển thị trường Lê Thanh Hòa dự báo, triển vọng ngành gạo tương đối tốt trong 6 tháng cuối năm bởi sản lượng gạo tại nhiều quốc gia sản xuất tại châu Á đứng trước nguy cơ sụt giảm do tác động của hiện tượng El Nino. Thời tiết nắng nóng và khô hơn cũng sẽ khiến lượng dự trữ gạo của thế giới giảm 5%, xuống còn 173,5 triệu tấn trong niên vụ này. Dự kiến trong nửa cuối năm sẽ xuất khẩu ít nhất 4 triệu tấn nữa để đáp ứng nhu cầu các đối tác. Như vậy, xuất khẩu gạo cả năm đạt khoảng 8 triệu tấn, tăng 1 triệu tấn so với năm ngoái và thu về 4 tỷ USD.
Tập trung gỡ khó về thị trường, nguồn vốn
Bên cạnh những kết quả tích cực, xuất khẩu gạo cũng gặp nhiều thách thức khi chiến lược thị trường chưa thực sự ổn định, việc phát triển thị trường chưa tương xứng tiềm năng. Cùng với đó là sự cạnh tranh gay gắt từ các nước xuất khẩu gạo; giá cả đầu vào tăng cao. Ở trong nước, các doanh nghiệp vẫn khó tiếp cận vốn tín dụng.
Nhằm thúc đẩy sản xuất, xuất khẩu gạo, mới đây, Thủ tướng ban hành Công điện số 610/CĐ-TTg yêu cầu Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn triển khai hàng loạt giải pháp. Trong đó, phải tiếp tục hoàn thiện thể chế chính sách tạo thuận lợi cho nông dân và doanh nghiệp đẩy mạnh nghiên cứu, phát triển giống lúa năng suất, chất lượng cao phù hợp yêu cầu thị trường; sử dụng hiệu quả thương hiệu và nhãn hiệu Gạo Việt Nam/VietNam rice; xây dựng các tiêu chuẩn về sản xuất, chế biến và chất lượng sản phẩm phù hợp với hội nhập quốc tế; hỗ trợ xây dựng vùng nguyên liệu, liên kết sản xuất... Cùng với đó, đầu tư phát triển mạnh hơn các loại gạo giá trị cao; giảm phụ thuộc vào phân bón và thuốc bảo vệ thực vật; tiếp tục đẩy mạnh đàm phán để ký kết các hiệp định, thỏa thuận về sự phù hợp, công nhận lẫn nhau về kiểm dịch, chất lượng sản phẩm, tiêu chuẩn an toàn thực phẩm với các thị trường trọng điểm…
Với Bộ Công thương, Thủ tướng yêu cầu củng cố các thị trường xuất khẩu gạo truyền thống như Philippines, Trung Quốc, Indonesia, khu vực châu Phi và phát triển các thị trường mới, tiềm năng, các thị trường có hiệp định thương mại tự do. Khai thác các thị trường ngách, đẩy mạnh nghiên cứu thị trường, dự báo nhu cầu nhập khẩu và xây dựng thương hiệu cho gạo Việt.
Đại diện Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cho biết, thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng, Bộ sẽ tiếp tục rà soát, cập nhật các tiêu chuẩn trong chuỗi giá trị gạo phù hợp với thị trường quốc tế. Đồng thời, cập nhật thông tin, hỗ trợ sản xuất theo nhu cầu thị trường, thị hiếu tiêu dùng; hỗ trợ bảo quản, chế biến, chất lượng, an toàn, truy xuất nguồn gốc. Nghiên cứu, xây dựng trình ban hành Nghị định quản lý về thương hiệu nông sản (trong đó có sản phẩm gạo)…
Bên cạnh đó, đẩy nhanh việc xây dựng Đề án phát triển bền vững 1 triệu héc ta chuyên canh lúa chất lượng cao gắn với tăng trưởng xanh vùng đồng bằng sông Cửu Long và sớm trình Chính phủ ban hành Đề án phát triển hệ thống logistics nâng cao chất lượng và sức cạnh tranh của nông sản Việt Nam đến 2030, tầm nhìn 2050.
Ngoài ra, Bộ sẽ sớm làm việc với Bộ Công thương cùng các bộ, ngành khác để có cuộc họp nhằm nhanh chóng tháo gỡ khó khăn, hỗ trợ doanh nghiệp nắm bắt cơ hội từ thị trường hiện nay. Tìm ra các cơ chế, chính sách để hỗ trợ cơ cấu lại ngành lúa gạo theo hướng nâng cao chất lượng, giá trị. Đẩy mạnh liên kết sản xuất gạo chất lượng cao, chuyển dịch cơ cấu, chủng loại gạo xuất khẩu nhằm đa dạng hóa thị trường xuất khẩu.
