Xác định mục tiêu giáo dục mầm non giai đoạn mới

Nảy sinh một số điểm bất cập

Sáng 25.12, tại Hà Nội, Tiểu ban Giáo dục mầm non, Hội đồng Quốc gia Giáo dục và Phát triển Nhân lực tổ chức hội thảo về Bộ chuẩn phát triển trẻ em 5 tuổi (PTTE). Tham dự hội thảo có các chuyên gia, nhà khoa học, cán bộ quản lý, nhà giáo, đại diện các tổ chức quốc tế…

Bộ chuẩn PTTE 5 tuổi của Việt Nam được bắt đầu nghiên cứu từ năm 2005 và ban hành năm 2010 theo Thông tư số 23/2010/TT-BGDĐT. Bộ chuẩn gồm 4 lĩnh vực: Phát triển thể chất; phát triển tình cảm và quan hệ xã hội; phát triển ngôn ngữ và giao tiếp và phát triển nhận thức với 28 chuẩn, 120 chỉ số. Những chuẩn và chỉ số này thể hiện những giá trị, mong đợi của xã hội đối với trẻ 5 tuổi. Bộ chuẩn được coi là mục tiêu và Chương trình Giáo dục mầm non là con đường để thực hiện được những gì đã đặt ra.

Sau 10 năm thực hiện, cán bộ quản lý và giáo viên mầm non đều đánh giá cao vai trò của Bộ chuẩn PTTE 5 tuổi đối với việc hỗ trợ nhà trường, giáo viên mầm non trong việc xác định mục tiêu, xây dựng kế hoạch, lựa chọn nội dung chăm sóc, giáo dục và đánh giá sự phát triển của trẻ năm tuổi trong thực hiện Chương trình Giáo dục mầm non góp phần nâng cao chất lượng cho trẻ năm tuổi vào lớp 1.

Trong Hướng dẫn thực hiện Bộ chuẩn của Bộ Giáo dục và Đào tạo nhấn mạnh mối quan hệ hỗ trợ giữa Bộ chuẩn PTTE với Chương trình Giáo dục mầm non hiện hành. Vì thế, hiện nay, các cơ sở Giáo dục mầm non đã sử dụng 120 chỉ số của Bộ chuẩn để xác định mục tiêu giáo dục và là kết quả đầu ra của trẻ 5 tuổi.

Tuy nhiên, đại diện một số Sở Giáo dục và Đào tạo, cơ sở giáo dục mầm non cho rằng: Bộ chuẩn có một số điểm còn bất cập, gây khó khăn cho giáo viên trong quá trình thực hiện. Cấu trúc của Bộ chuẩn được đánh giá là chưa hợp lý, không tương đồng với Chương trình Giáo dục mầm non. Bộ chuẩn được cấu trúc 4 lĩnh vực phát triển, 28 chuẩn, 120 chỉ số, trong khi đó Chương trình Giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi được cấu trúc theo 5 lĩnh vực phát triển. Với cách cấu trúc không tương đồng như vậy khiến giáo viên gặp khó khăn, mất nhiều thời gian để so sánh, đối chiếu giữa hai tài liệu để xây dựng mục tiêu giáo dục, lựa chọn nội dung lập kế hoạch giáo dục, xây dựng Bộ công cụ đánh giá trẻ năm tuổi theo 5 lĩnh vực của Chương trình.

Theo Vụ Giáo dục mầm non, Bộ Giáo dục và Đào tạo, việc sử dụng Bộ chuẩn PTTE hiện nay chủ yếu có hiệu quả trong phạm vi trường lớp mầm non. Công tác tuyên truyền và phối hợp với cha mẹ và cộng đồng trong việc sử dụng Bộ chuẩn PTTE trong quá trình chăm sóc, giáo dục trẻ năm tuổi hiện nay còn hạn chế. Nhiều ý kiến cũng cho rằng, sau 10 năm ban hành, Bộ chuẩn đã có một số điểm không còn phù hợp, cần được nghiên cứu và điều chỉnh tương thích với sự phát triển của đất nước và gia tốc phát triển của trẻ trong giai đoạn hiện nay.

Phù hợp với sự phát triển của trẻ và bối cảnh kinh tế - xã hội

Trên thế giới, chuẩn hóa trở thành một xu hướng giáo dục. Ngày càng nhiều nước xây dựng Chuẩn phát triển trẻ em. Nhiệm vụ đặt ra là mỗi nước cần tìm kiếm những chuẩn thích hợp với sự phát triển của trẻ, với đặc thù văn hóa, kinh tế, chính trị, yêu cầu ưu tiên cho chất lượng nguồn nhân lực của nước mình. Vào những năm đầu thế kỷ XXI với sự hỗ trợ của UNICEF, đã có gần 40 quốc gia áp dụng Chuẩn phát triển trẻ em.

ThS Bùi Thị Kim Tuyến, Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, cho rằng, để điều chỉnh Chương trình Giáo dục mầm non, Bộ chuẩn PTTE 5 tuổi và trẻ các lứa tuổi mầm non khác cần được xem xét bao gồm việc xác định cấu trúc, nội dung các lĩnh vực, chuẩn, chỉ số phát triển phù hợp với trẻ em 5 tuổi của Việt Nam, với những giá trị mà xã hội mong đợi, với tình hình kinh tế - chính trị - xã hội của Việt Nam. Bộ chuẩn phát triển trẻ em các lứa tuổi cần được tiếp cận theo hướng phát triển toàn diện, hài hòa nhân cách trẻ theo Quyền trẻ em, giá trị truyền thống của dân tộc Việt Nam, giá trị mới trong thời kỳ hội nhập. Chuẩn có hình thức dễ theo dõi, dễ hiểu, dễ sử dụng, có sự hỗ trợ kỹ thuật, nguồn lực cho người sử dụng, và cần được đánh giá, cập nhật ít nhất 5 năm một lần…

Sự thay đổi và tiến bộ về kinh tế, xã hội thời gian gần đây đang đặt ra vấn đề điều chỉnh Bộ chuẩn. Nhiều ý kiến cho rằng, cần xem xét chỉnh sửa, bổ sung những chỉ số mới phù hợp với sự phát triển của trẻ trong bối cảnh giáo dục hiện nay như tiếp cận ngoại ngữ, kỹ năng sống, kỹ năng phòng chống bạo hành, xâm hại; phù hợp với chương trình giáo dục phổ thông mới...

Theo bà Minh Hà, nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục mầm non, Bộ chuẩn đã ban hành được 10 năm, sau Chương trình Giáo dục mầm non hiện hành nên không tránh khỏi sự chồng chéo. Hiện nay, không chỉ dừng lại ở Bộ chuẩn PTTE 5 tuổi mà cần xây dựng chuẩn cho các độ tuổi khác của lứa tuổi mầm non và cần được hoàn thiện trước khi chỉnh sửa hoặc phát triển Chương trình Giáo dục mầm non mới…

Đánh giá cao các ý kiến tại hội thảo, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Ngô Thị Minh đề nghị, thời gian tới, Vụ Giáo dục mầm non xây dựng Kế hoạch triển khai nghiên cứu, xem xét, đề xuất điều chỉnh hoặc ban hành mới Bộ chuẩn PTTE 5 tuổi. Điều chỉnh mục đích ban hành Bộ chuẩn là căn cứ/cơ sở để xây dựng Chương trình Giáo dục mầm non và kết quả/chuẩn đầu ra cho cấp học mầm non phù hợp với sự phát triển kinh tế - khoa học kỹ thuật - công nghệ và mong đợi về trẻ 5 tuổi Việt Nam với những năng lực, phẩm chất của những công dân trong tương lai.

Bên cạnh đó, điều chỉnh nội dung Bộ chuẩn phát triển trẻ phù hợp với sự phát triển của trẻ trong xã hội hiện đại, thể hiện được mục tiêu của giáo dục mầm non Việt Nam, phù hợp với những mong muốn của quốc gia về những gì trẻ 5 tuổi nên biết và có thể làm…