Vinacafé Biên Hòa là một thương hiệu mạnh của quốc gia, khi đã 4 lần liên tiếp đạt Thương hiệu Quốc gia (2008 - 2014) và được người tiêu dùng bình chọn là Hàng Việt Nam chất lượng cao suốt mười mấy năm ròng. Theo một khảo sát của Công ty nghiên cứu thị trường Nielsen, Vinacafé Biên Hòa hiện là nhà sản xuất cà phê hòa tan số một Việt Nam, chiếm 41% thị phần với hai nhãn hiệu chủ lực là Vinacafé và Wake up.
Thế rồi một ngày không rõ có đẹp trời hay không, lãnh đạo Vinacafé Biên Hòa “thú nhận” đã từng trộn đậu nành vào cà phê để bán, đồng thời cam đoan, hứa hẹn từ ngày 1.8.2016 chỉ sản xuất và cung cấp ra thị trường những sản phẩm làm từ cà phê nguyên chất. Tổng giám đốc Nguyễn Tân Kỷ còn kể một câu chuyện như thể giãi bày cho tuyên ngôn của mình: khi đi nghỉ ở Phú Quốc, ông vào một quán cà phê rất đông khách nước ngoài. Quán có 2 bình cà phê, 1 ghi “Vietnam coffee”, 1 ghi “coffee”. Nhấp xong ngụm cà phê Việt Nam, ông thấy vị đắng còn nguyên trong lồng ngực và hiểu rằng nó được trộn với đậu nành. Ông Kỷ nói rằng, không gì đau hơn khi cái tên Vietnam Coffee dành cho người nước ngoài, để họ nhận diện cà phê của Việt Nam lại bị trộn đậu nành chứ không phải cà phê nguyên chất.
Lời tự thú của Vinacafé Biên Hòa gây sốc với người tiêu dùng. Họ sốc vì bị lừa, vì không hiểu thời gian qua họ đã uống cái gì, có an toàn hay không? Cũng có thể Vinacafé Biên Hòa chỉ đang chơi một chiêu trò truyền thông. Tuy nhiên, họ chưa chắc đã giành phần thắng trong canh bạc này. Chuyên gia truyền thông Nguyễn Đình Thành cho rằng, Vinacafé Biên Hòa đã thu hút được sự chú ý của công chúng nhưng điều này sẽ không tác động đến tăng trưởng doanh số bán hàng và cũng không làm cho người tiêu dùng yêu thích thương hiệu này hơn. Theo ông Thành, người ta sẽ nhìn vào một Vinacafé trộn đậu nành trong quá khứ, mất lòng tin vào Vinacafé hiện nay và tương lai. Một số người có thể coi tuyên bố đó là dũng cảm và sẽ nhắm mắt “cho qua” quá khứ đầy nghi hoặc của công ty này. Nhưng sẽ có những người đặt câu hỏi: Vì sao một thương hiệu Quốc gia lại có thể thú nhận đã lừa đảo người tiêu dùng một cách điềm nhiên và nhẹ tựa lông hồng đến vậy?
Ở nước ngoài, các nhà sản xuất phải tôn trọng tuyệt đối thành phần sản phẩm và ghi đầy đủ, rõ ràng, trung thực về thành phần và tỷ lệ trên bao bì. Nếu không, sẽ bị quy vào hành vi gian lận thương mại và buộc phải thu hồi sản phẩm; trong trường hợp gây hậu quả nghiêm trọng có thể bị xử lý hình sự. Trên thực tế, cuối năm 2014, một số trang web của Mỹ thông tin về việc Công ty Evershing của nước này đã tự nguyện thu hồi sản phẩm cà phê hương chồn Wake up 3 trong 1 thuộc thương hiệu Vinacafé Biên Hòa sau khi nghiên cứu cho thấy sản phẩm có thể chứa sodium caseinate (một dẫn xuất sữa) và chiết xuất đậu nành có thể gây dị ứng cho người sử dụng, tuy nhiên không được khai báo trên bao bì. Ở trong nước, các quy định về ghi nhãn hàng hóa không thiếu, nếu vi phạm cũng sẽ bị xử lý. Vậy thì Vinacafé Biên Hòa phải chịu trách nhiệm như thế nào khi đã lừa dối người tiêu dùng Việt Nam trong những năm qua? Họ có xứng đáng là Thương hiệu Quốc gia như đã được vinh danh hay không?
Lãnh đạo Vinacafé Biên Hòa nói rằng, họ rất day dứt vì đã trộn đậu nành vào cà phê và giờ đây quyết định “tự thú” vì muốn làm những điều tốt đẹp cho cà phê Việt Nam, muốn khôi phục và tôn vinh giá trị nguyên bản của cà phê Việt Nam. Quả thực, dù đang ở vị thế của một trong những quốc gia xuất khẩu cà phê hàng đầu thế giới nhưng cà phê của Việt Nam vẫn đang bị đánh giá là có chất lượng thấp. Không ai dám chắc có bao nhiêu trong 17 tỷ cốc cà phê người Việt Nam tiêu thụ mỗi năm được chế biến đàng hoàng, đúng nghĩa khi mà nhiều ông lớn, bà nhỏ trong ngành này mê mải chạy theo lợi nhuận, chẳng để ý gì tới sức khỏe của người tiêu dùng. Có thể Vinacafé Biên Hòa thực tâm làm những điều tốt đẹp cho cà phê Việt Nam, nhưng Thương hiệu Quốc gia không được xây dựng và giữ gìn chỉ với một lời tuyên bố.
