Làm sách đàng hoàng và nghĩa tình

10 năm, gần 400 đầu sách của hơn 100 tác giả, tổ chức hơn 120 sự kiện giao lưu, ra mắt sách. Làm thế nào chi nhánh một nhà xuất bản của một tổ chức đoàn thể địa phương tại Hà Nội có được kết quả này? Chủ tịch Hội đồng Thành viên, Giám đốc NXB Trẻ Phan Thị Thu Hà khẳng định: “Chúng tôi luôn cố gắng giữ được 4 chữ coi như nguyên tắc cũng là giá trị cốt lõi bao năm qua định hình thương hiệu NXB Trẻ: đàng hoàng và nghĩa tình, đàng hoàng trong công việc, nghĩa tình trong ứng xử, thực hiện sứ mệnh nuôi dưỡng tâm hồn, khơi nguồn tri thức”.

NXB Trẻ là cơ quan xuất bản trực thuộc Thành đoàn TP. Hồ Chí Minh, ra đời năm 1981, tiền thân là NXB Măng Non. Để đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu của độc giả cả nước, nhất là độc giả Hà Nội và phía Bắc, ngày 23.9.2002, NXB Trẻ đã mở chi nhánh tại Hà Nội. Cho đến nay, đây là nhà xuất bản địa phương duy nhất đặt chi nhánh tại thủ đô.

“Người ta nói dĩ bất biến, ứng vạn biến. Mỗi thời có cách giải quyết khác nhau cho các vấn đề đặt ra trong thực tiễn, nhưng cái bất biến của NXB Trẻ được các anh chị đi trước truyền lại cho chúng tôi là phải giữ được hai chữ đàng hoàng. Làm sách đàng hoàng và làm ăn đàng hoàng. Sách có thể có cuốn hay, có cuốn chưa hay, nhưng phải làm sách với tất cả niềm đam mê nghề nghiệp, trân trọng tác phẩm tới cùng” - ông Nguyễn Minh Nhựt - Vụ trưởng Vụ Văn hóa - Văn nghệ, Ban Tuyên giáo Trung ương, nguyên Giám đốc NXB Trẻ giải thích.

Theo ông Nguyễn Minh Nhựt, đã làm sách thì phải biết trân trọng tác phẩm, sáng tạo của các tác giả. Có tác phẩm in nhiều, cũng có tác phẩm in ít, nhưng đứng trước tác giả, nhà xuất bản không được nhăn mặt nhíu mày. “Đừng đem tư duy con buôn vào xuất bản sách mà phải lấy nhiệm vụ phát hành và kinh doanh sách để phục vụ trở lại việc làm sách... Không phải tác giả viết xong đi năn nỉ nhà xuất bản chọn in. Nhà xuất bản phải chủ động đi tìm, đặt hàng, năn nỉ tác giả cho được in sách”.

Kỷ niệm sâu sắc nhất với ông Nguyễn Minh Nhựt khi làm Giám đốc NXB Trẻ là lần “xả thân tiếp quân tử” Hà thành cách đây 10 năm, để rồi sau đó tạo nên đột phá về đề tài cho NXB Trẻ, được nhiều nhà văn ở Hà Nội tin tưởng gửi bản thảo, như Lê Minh Khuê, Hồ Anh Thái, Đỗ Phấn, Nguyễn Việt Hà, Nguyễn Thị Thu Huệ, Trần Chiến, Nguyễn Trương Quý…; đồng thời nhà xuất bản cũng làm bà đỡ cho nhiều tác giả mới.

Nhà thơ Hữu Việt kể, khi anh trai ông là tác giả Bình Ca gửi bản thảo Quân khu Nam Đồng, ông đã gợi ý nên gửi in ở NXB Trẻ. “Anh hỏi tôi tại sao lại chọn NXB Trẻ, vì thời điểm đó anh không biết gì về ngành xuất bản cả. Tôi bảo, thứ nhất, đó là nhà xuất bản có đội ngũ biên tập viên giỏi, có thể chăm chút, nâng tầm bản thảo. Thứ hai, họ có đội ngũ cộng tác viên mỹ thuật tốt nhất. Thứ ba, họ là những người trung thực. Và thứ tư, đấy là nhà xuất bản dành cho đội ngũ tác giả, cộng tác viên nghĩa tình nhất, từ cuốn sách đầu tiên cho tới những cuốn sau này, tình cảm không thay đổi”.

TS. Nguyễn Thụy Anh cũng bị hấp dẫn khi làm việc với từng cá nhân của NXB Trẻ, “duyên dáng, trí tuệ và tình cảm”, không chỉ trong cách làm sách mà còn cả ở sự chia sẻ như những người bạn. Cách ứng xử mà TS. Nguyễn Thụy Anh gọi là “lạt mềm buộc chặt” ấy khiến cộng tác viên không thể nào rời đi. “15 năm gắn bó, tôi có độ tin tưởng ở sự cẩn trọng của NXB Trẻ. Khi làm việc với một tác phẩm nào đó, họ trao đổi rất kỹ, thậm chí còn đọc thêm để hiểu hơn về tác giả. Điều đó cho thấy sự chia sẻ với cộng tác viên và sự trân trọng, trách nhiệm với nghề”.

Từng là Giám đốc - Tổng biên tập NXB Hội Nhà văn nhưng nhà văn Trung Trung Đỉnh chưa bao giờ nghĩ đến việc tự làm cho mình một bộ sách. Vì thế, “tôi biết ơn NXB Trẻ và xúc động vô cùng khi sinh nhật năm 70 tuổi được làm cho một bộ sách”. Nhà văn Trung Trung Đỉnh cho rằng, với người Việt Nam, quan trọng nhất là thái độ, ở đây là ứng xử của nhà xuất bản với cộng tác viên. Nếu ứng xử không chân thành sẽ không đến được với nhau chứ chưa nói đến việc cộng tác, phụng sự người đọc. Và có lẽ trong bối cảnh hiện nay, chỉ sự chân thành và tận tâm với nghề mới giúp cho những người làm xuất bản trụ vững và phát triển, như trường hợp của NXB Trẻ.