Làm báo trong kỷ nguyên số

Khó khăn nhiều, thách thức lớn

Sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin vừa tạo thuận lợi cho báo chí phát triển song cũng là thách thức sống còn đối với người làm báo, đòi hỏi những người làm báo ngày nay phải nhanh chóng bắt kịp với xu thế thời đại. Talk show "Người làm báo trong kỷ nguyên số" được tổ chức sáng 18.3, trong khuôn khổ Hội Báo Toàn quốc năm 2023, thu hút sự quan tâm của đông đảo lãnh đạo, phóng viên các cơ quan báo chí, các sinh viên báo chí truyền thông và độc giả. 

"Ngày trước, năng suất viết báo thấp, một tuần có khi chỉ thực hiện được 1, 2 tác phẩm. Còn bây giờ, trong một ngày thậm chí làm được tới vài bài báo trên các nền tảng khác nhau. Tuy nhiên phải nhớ rằng, ở thời công nghệ số, trách nhiệm của nhà báo càng đa dạng, nặng nề hơn rất nhiều", nhà báo Nguyễn Minh Đức nói. 

Cùng quan điểm, nhà báo Đỗ Doãn Hoàng chỉ ra, trong kỷ nguyên số, thông tin được lan tỏa rất nhanh, đến với rất nhiều độc giả, nhưng đồng thời cũng nhanh chóng làm mất đi tính độc quyền của tác phẩm. Muốn níu chân công chúng, tác phẩm ấy phải có hàm lượng thông tin cao, có tính mới, bao gồm thông tin phân tích, giải thích, thậm chí đưa ra giải pháp cho các cơ quan chức năng. 

"Bên cạnh những hỗ trợ hữu ích, kỷ nguyên số cũng đem đến khó khăn và thách thức lớn đối với những người làm báo. Nhà báo trẻ bắt nhịp công nghệ làm báo nhanh hơn, nhưng bị trượt theo thông tin mà không đi sâu vào các vấn đề. Mạng xã hội ngày càng cạnh tranh mạnh mẽ với truyền thông báo chí, có đề tài chưa được viết xong đã xuất hiện trên facebook, có những người lấy thông tin trên facebook để viết. Chưa kể, nhà báo kỷ nguyên số còn bị mất nhiều thời gian cho mạng xã hội, thiết bị công nghệ, điều này cũng làm giảm thời gian để họ chú tâm, đào sâu vấn đề nào đó", nhà báo Đỗ Doãn Hoàng phân tích. 

Bản lĩnh và sáng tạo

Đối với nghề làm báo, có nên tách hai yếu tố nội dung và công nghệ không? Đặt câu hỏi này, nhà báo Hồ Quang Lợi, nguyên Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam cho rằng, nội dung báo chí đương nhiên phải tốt mới có bạn đọc, nhưng chưa đủ. Người làm báo bây giờ ngay khi gõ bàn phím đã phải nghĩ đến việc tiếp cận công chúng theo cách thức nào. "Chúng tôi hay gọi vui rằng nội dung là vua, công nghệ là nữ hoàng, kết hợp cả hai thì ra tác phẩm báo chí vừa hay, vừa lan tỏa".

Nhà báo Nguyễn Minh Đức có chung quan điểm: khi nội dung và công nghệ đi đôi với nhau, nhà báo và cơ quan báo chí sẽ khẳng định được vị thế, năng lực của mình. Trong kỷ nguyên số, câu chuyện viết cái gì, viết như thế nào bởi vậy càng được đặt ra cấp thiết. Người làm báo hôm nay phải biết luật chơi của công nghệ, thay đổi tư duy ngôn ngữ làm báo truyền thống sang tư duy của báo chí số. Tại một sự kiện, nhà báo phải kết hợp tác nghiệp trên nhiều nền tảng, tạo ra sản phẩm đa dạng loại hình để đáp ứng nhiều đối tượng độc giả khác nhau. Giá trị của tác phẩm bên cạnh đề tài độc, còn nằm ở chỗ người viết phải chuyên sâu, gần như là chuyên gia của lĩnh vực đó. 

Nhà báo Hồ Quang Lợi khẳng định: "Suy cho cùng, nghề báo là nghề của sáng tạo. Làm sao để tác phẩm báo chí có hiệu quả tốt nhất? Thứ nhất, lẽ đương nhiên, tác phẩm ấy phải đúng với đường lối, quan điểm của Đảng, không tách rời chủ trương, chính sách của Nhà nước. Điều đó xác định bản lĩnh chính trị của người cầm bút. Thứ hai, trình độ nghiệp vụ báo chí nếu chỉ học trong nhà trường là chưa đủ, mà phải được rèn giũa trong cuộc sống, từ thực tế làm báo. Nghiệp vụ ở đây không chỉ viết thế nào cho hay, mà còn là viết hay trên nền tảng công nghệ số của ngày hôm nay. Thứ ba chính là đến từ đạo đức, lý tưởng, tâm thế làm nghề của mỗi nhà báo. Có được điều ấy, chúng ta sẽ không bao giờ lạc hậu".