Tiếp sinh khí cho phố cổ Hội An

Từ không khí trầm lắng

Suốt hơn 1 năm qua, Hội An vẫn tận dụng từng cơ hội khi tình hình dịch Covid-19 được kiểm soát để mở cửa các điểm tham quan, kích thích du lịch. Tuy nhiên, những người làm công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản nơi đây còn không ít tâm tư. Bởi lẽ, sau các đợt dịch căng thẳng, nhiều nhà mặt tiền cũng như nhà trong hẻm phố ở Hội An đều rơi vào tình trạng đóng cửa im ỉm. Phố vắng, nhà cổ lạnh lẽo, thậm chí không có người trông coi, tiềm ẩn nguy cơ xuống cấp, bị mối mọt tàn phá.

Giám đốc Trung tâm Quản lý Bảo tồn Di sản văn hóa Hội An Phạm Phú Ngọc cho biết: “Nhiều điểm di tích nằm trong ô vé tham quan nhưng vì chủ nhân hiện sống ở nơi khác hoặc vì người thuê không kinh doanh, buôn bán được, cho nên không mở cửa. Vừa rồi có một hai trường hợp do không đủ kinh phí duy trì hoạt động nên đã đóng cửa, hoặc nếu không đóng cửa thì cũng mở trễ, đóng sớm, thay vì trước đây mở từ sáng đến tối”.

Thực tế, các chủ di tích tư nhân cũng có cái khó riêng. Trước dịch Covid-19, khách tham quan tấp nập, cả khách trong nước và khách nước ngoài, còn suốt thời gian qua, vì dịch Covid-19, khu phố cổ Hội An phải nhiều lần đóng cửa, mỗi lần mở cửa trở lại cũng chỉ đón khách nội địa, đa phần đến từ các địa phương lân cận với số lượng ít ỏi, tập trung vào cuối tuần, dịp lễ. Hơn nữa, hầu hết du khách lựa chọn các điểm di tích chính, ít có nhu cầu mua vé tham quan các điểm di tích tư nhân. Giá mỗi ô vé so với trước đây đã giảm 50% để thu hút khách du lịch, song có ngày không bán được vé tham quan nào, nên các di tích tư nhân gặp nhiều khó khăn. Trong khi đó, để duy trì hoạt động, hàng tháng các chủ di tích này vẫn phải bỏ ra số tiền không nhỏ cho công tác bảo dưỡng, chống mối mọt, dọn dẹp, điện, nước, thuê nhân viên phục vụ, nhân viên hướng dẫn khách tham quan...

Ô vé tham quan phố cổ Hội An hiện có 19 di tích, trong đó có 13 di tích tư nhân. Qua khảo sát, Hội An hiện nay có tới hơn 60% hàng quán đóng cửa. “Mặc dù vậy, công tác phòng cháy chữa cháy, chống mối mọt... vẫn được khuyến cáo thực hiện thường xuyên, tránh tác động xấu đến công tác bảo tồn nhưng ít nhiều vẫn bị ảnh hưởng. Bây giờ, nhiều hàng quán đóng cửa đã thấy trầm lắng rồi, đến các điểm di tích tư nhân mà đóng cửa nốt thì còn lại gì cho Hội An nữa, hoạt động tham quan phố cổ Hội An sẽ thành ra như thế nào?”. Từ trăn trở thực tế, Giám đốc Trung tâm Quản lý Bảo tồn Di sản văn hóa Hội An Phạm Phú Ngọc đánh giá, việc tỉnh Quảng Nam triển khai hỗ trợ 13 di tích tư nhân có tên trong ô vé tham quan phố cổ Hội An là một tín hiệu rất đáng mừng. 

Chia sẻ và đồng hành

Chủ trương hỗ trợ 13 di tích tư nhân có tên trong ô vé tham quan phố cổ Hội An với mức 5 triệu đồng/tháng/di tích, thời gian thực hiện từ ngày 1.7 - 31.12.2021, với tổng mức hỗ trợ 390 triệu đồng, được đánh giá là rất cần thiết, kịp thời và nhân văn trong bối cảnh hiện nay. Câu chuyện này gắn với tinh thần được đưa ra tại Kỳ họp thứ 23, HĐND tỉnh Quảng Nam Khóa IX, với việc thông qua Nghị quyết số 18 quy định về tiếp tục giảm phí tham quan một số điểm trên địa bàn thành phố Hội An và quy định mức hỗ trợ phục hồi, phát triển du lịch do ảnh hưởng bởi dịch bệnh Covid-19. Như Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh Quảng Nam Phan Việt Cường nhấn mạnh: “Một số lĩnh vực cụ thể cần cơ chế chính sách tác động để khôi phục phát triển kinh tế trong giai đoạn tới, như quy định về giảm phí tham quan một số điểm trên địa bàn thành phố Hội An và quy định mức hỗ trợ phục hồi du lịch do đại dịch Covid-19”.

So với nguồn thu trong thời điểm bán được vé tham quan khá nhiều trước đây, số tiền hỗ trợ 5 triệu đồng/tháng cho mỗi di tích tư nhân có tên trong ô vé tham quan phố cổ Hội An không phải là nhiều, nhưng vào thời điểm khó khăn, khoản kinh phí này có ý nghĩa lớn, kịp thời. Theo Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Quảng Nam Nguyễn Thanh Hồng: “Việc hỗ trợ mang tính động viên là chính để các chủ di tích tư nhân có thêm động lực, tiếp tục mở cửa duy trì hoạt động, góp phần tiếp thêm sinh khí cho phố cổ Hội An. Qua đó cũng thể hiện sự vào cuộc nhanh chóng, quyết liệt, cùng sẻ chia, đồng hành của Nhà nước, các cấp chính quyền chung tay giải quyết khó khăn mà các di tích tư nhân đang đối diện”.

Từ thực tiễn làm việc với các chủ di tích tư nhân, cũng như người dân trên địa bàn phố cổ Hội An, ông Phạm Phú Ngọc nhận thấy, vấn đề duy trì hoạt động có ý nghĩa lớn trong công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản. Những quyết sách kịp thời, đúng đắn và nhân văn, bởi vậy, càng có giá trị quan trọng đối với di tích văn hóa. “Chúng tôi gọi ấy là chia sẻ nguồn lợi với cộng đồng, hướng đến mục tiêu bền vững hơn nhiều, gắn việc chia sẻ lợi ích với san sẻ khó khăn, thì cộng đồng sẽ quay ngược trở lại, ủng hộ, đồng hành và có trách nhiệm cao trong công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản”.