Thuế chồng thuế
Ông Nguyễn Thiện Nghĩa, Phó cục trưởng Cục Công nghiệp Công nghệ thông tin - Truyền thông (Bộ Thông tin và Truyền thông) cho biết, lĩnh vực sáng tạo nội dung số đang phát triển rất nhanh tại Việt Nam và đạt doanh thu 800 triệu USD vào năm 2022. Dù nhiều dư địa, nội dung số chỉ chiếm phần nhỏ trong doanh thu của ngành công nghệ thông tin và truyền thông thế giới (khoảng 148 tỷ USD năm 2022). Điều này sẽ thôi thúc những nhà sáng tạo phát triển hơn nữa, nhằm tận dụng tối đa lợi thế của Việt Nam là chi phí sản xuất thấp hơn so với trung bình thế giới hàng chục lần.
Hiện tại, có hàng triệu lao động nước ta tham gia lĩnh vực này và mang về một lượng lớn ngoại tệ cho đất nước; ngành kinh doanh nội dung số rất đa dạng, tại nhiều nền tảng xuyên biên giới. Đó là: sản xuất nội dung trên các nền tảng miễn phí như YouTube, Facebook, TikTok; kinh doanh trên nền tảng âm nhạc trực tuyến như Spotify, Apple Music, Amazon Music...; Game online phát hành trên Apple Store và CH Play. Trong đó, chỉ tính riêng YouTube năm 2022, khoảng 20.000 người kiếm tiền trên hạ tầng này, với hàng triệu người liên quan, mang về khoản doanh thu ngoại tệ tương đương 1.500 tỷ đồng.
Tuy nhiên, chính sách thuế với lĩnh vực này đang có một số bất cập cần được tháo gỡ. Ví dụ, ông Nguyễn Việt Tiệp, chuyên viên cao cấp về kế toán thuế, đại diện Liên minh Sáng tạo Nội dung số (DCCA) cho biết, các doanh nghiệp, cá nhân hoạt động trên YouTube tại Việt Nam đang phải chịu 2 lần thuế đối với khoản doanh thu từ lượt xem tại Hoa Kỳ. Bản chất là họ đang bị nộp thuế chồng thuế.
Cụ thể, theo chính sách của YouTube, các nhà sáng tạo nội dung ở ngoài Hoa Kỳ, nếu đăng ký thuế tại nước này, sẽ chịu khấu trừ 30% thuế thu nhập cho các lượt xem đến từ Hoa Kỳ. Lượt xem từ quốc gia khác sẽ không bị khấu trừ thuế. Cũng trong chính sách của YouTube, nếu không đăng ký thuế tại Hoa Kỳ, nhà sáng tạo nội dung từ các quốc gia ngoài Hoa Kỳ sẽ bị khấu trừ 24% thuế thu nhập cho tổng lượt xem toàn cầu. Khi dòng tiền về Việt Nam, nhà sáng tạo cá nhân phải nộp thêm 7%, bao gồm 5% VAT và 2% thuế thu nhập cá nhân; còn tổ chức, doanh nghiệp kinh doanh trên YouTube phải đóng khoản thuế là 30%, gồm 10% VAT và 20% thuế thu nhập doanh nghiệp.
Cần chính sách thúc đẩy
Cho đến nay, Việt Nam đã ký hiệp định tránh đánh thuế 2 lần với 72 quốc gia và vùng lãnh thổ, trong đó 60 hiệp định đã có hiệu lực áp dụng. Hiệp định giữa Việt Nam và Hoa Kỳ được ký năm 2015 nhưng Chính phủ Hoa Kỳ chưa phê chuẩn nên Hiệp định chưa có hiệu lực thi hành. Hiệp định tránh đánh thuế 2 lần giữa Việt Nam và Hoa Kỳ quy định, doanh nghiệp, cá nhân Việt Nam có thu nhập tại Hoa Kỳ khi đã đóng thuế cho bạn thì không phải đóng thuế cho nước ta. Do đó, theo ông Tiệp, việc sớm thực thi hiệp định là bước đi quan trọng trong việc giảm bớt gánh nặng về thuế lên vai những nhà sáng tạo nội dung số tại Việt Nam.
Để phát triển lĩnh vực sáng tạo nội dung số, theo ông Nguyễn Thiện Nghĩa, Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp Công nghệ thông tin, bên cạnh việc nâng cấp hạ tầng kỹ thuật, công nghệ, cơ quan quản lý cần có những chính sách ưu đãi về thuế, cả thuế thu nhập cá nhân lẫn thuế thu nhập doanh nghiệp, để duy trì lợi thế cạnh tranh của Việt Nam, cũng như giữ chân các chuyên gia.
Cụ thể, Liên minh Sáng tạo Nội dung số kiến nghị, Tổng cục Thuế xem xét áp dụng nguyên tắc tránh đánh thuế 2 chiều với các nguồn thu nhập từ các quốc gia đã ký kết Hiệp định với Việt Nam đối với các tổ chức/cá nhân kinh doanh nội dung số trên các nền tảng toàn cầu.
Đối với các nội dung số sản xuất kinh doanh phục vụ cho thị trường nước ngoài, cho người xem nước ngoài, áp dụng thuế suất VAT 0% với cả cá nhân và doanh nghiệp. Với thu nhập từ lượt xem tại Việt Nam đối với cá nhân đề xuất áp dụng mức thuế VAT 2%, thuế thu nhập cá nhân 1%; với doanh nghiệp VAT 10%.
Bên cạnh đó, Liên minh này đề xuất Nhà nước xem xét để hỗ trợ, thúc đẩy ngành công nghiệp nội dung số với các chính sách ưu đãi về thuế, về đầu tư, hỗ trợ đào tạo nhân lực… như lĩnh vực phần mềm và công nghệ cao. Hiện nay, sản phẩm thuộc ngành phần mềm và công nghệ cao được miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong 4 năm, giảm 50% trong 9 năm, cùng nhiều chính sách ưu đãi đầu tư khác.
