Các biện pháp trả đũa
Trong một tuyên bố ngày 4.3, thời điểm thuế quan mới của Mỹ áp đối với hàng hóa Trung Quốc chính thức có hiệu lực, Bộ Tài chính Trung Quốc cho biết: “Bắc Kinh sẽ áp dụng mức thuế bổ sung 15% đối với thịt gà, lúa mì, bắp, bông và 10% đối với đậu nành, thịt heo, thịt bò, các sản phẩm thủy sản, trái cây, rau củ quả, sữa nhập khẩu của Mỹ từ ngày 10.3".
Cũng trong ngày 4.3, Bộ Thương mại cho biết nước này đã quyết định thêm 15 thực thể của Hoa Kỳ gây nguy hiểm cho an ninh và lợi ích quốc gia của nước này vào danh sách kiểm soát xuất khẩu. Theo Bộ Thương mại, quyết định này có hiệu lực từ 4.3, theo đó, việc xuất khẩu các mặt hàng có mục đích sử dụng kép cho 15 công ty này, bao gồm Leidos, Gibbs&Cox, Inc. và IP Video Market Info, Inc., sẽ bị cấm, trong khi các hoạt động xuất khẩu liên quan nào đang diễn ra đều phải dừng ngay lập tức. Bộ này cho biết thêm rằng trong những trường hợp đặc biệt khi việc xuất khẩu được coi là cần thiết, đơn vị xuất khẩu phải nộp đơn xin chấp thuận.
Trong một tuyên bố riêng rẽ, Bộ Thương mại Trung Quốc chỉ trích các biện pháp thuế quan đơn phương của Mỹ đã vi phạm nghiêm trọng các quy tắc của Tổ chức Thương mại Thế giới, làm suy yếu nền tảng hợp tác kinh tế và thương mại giữa Trung Quốc và Mỹ. "Trung Quốc sẽ kiên quyết bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của mình" - tuyên bố nêu rõ.
Người phát ngôn Bộ Thương mại khẳng định Trung Quốc là một trong những quốc gia có chính sách chống ma túy nghiêm ngặt và được thực thi chặt chẽ nhất trên thế giới. Trung Quốc và Mỹ đã tham gia vào hợp tác chống ma túy sâu rộng và đạt được những kết quả đáng chú ý. Tuy nhiên, nước này cho rằng phía Mỹ đã nhiều lần sử dụng vấn đề fentanyl để đổ lỗi và áp đặt thêm thuế quan đối với hàng xuất khẩu của Trung Quốc. "Những gì phía Mỹ đã thực hiện là một hành động đơn phương … bất chấp sự thật, các quy tắc thương mại quốc tế và tiếng nói của tất cả các bên", người phát ngôn cho biết.
Trước đó vào ngày 4.2, ngay sau khi thuế nhập khẩu 10% của Mỹ có hiệu lực, Trung Quốc đã tung biện pháp trả đũa. Theo đó, than đá và khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) chịu thuế 15%. Mức thuế với dầu thô, máy móc trang trại và một số loại ô tô là 10%. Nhiều kim loại quan trọng bị siết xuất khẩu. Ngoài ra, Google cũng bị điều tra chống độc quyền và hai công ty khác của Mỹ bị Trung Quốc đưa vào danh sách đen.
Tình trạng các bên đáp trả nhau về thuế quan cho thấy tình trạng "hòn bấc ném qua, hòn chì ném lại", có thể gây phương hại cho nền kinh tế cả hai bên.
Thuế chồng thuế
Theo hãng tin Reuters, thuế bổ sung 10% mà Tổng thống Mỹ Donald Trump đe dọa áp đặt đối với hàng hóa Trung Quốc vào tuần trước dự kiến sẽ có hiệu lực vào lúc 0 giờ 1 phút ngày 4.3 theo giờ Mỹ, dẫn đến mức thuế tích lũy bị áp lên tới 20%. Động thái này được Nhà Trắng cho biết là để đáp trả những gì mà Mỹ cho rằng Trung Quốc đã không hành động đối với tình trạng tội phạm ma túy trong thời gian qua. Mức thuế này là mức tăng bổ sung cho các khoản thuế hiện có đối với hàng nghìn mặt hàng của Trung Quốc. Mỹ cũng cáo buộc Trung Quốc cung cấp các hóa chất được sử dụng trong sản xuất fentanyl nhưng Bắc Kinh phủ nhận.
Mức thuế 20% được áp dụng ngoài mức thuế lên tới 25% mà Tổng thống Donald Trump công bố trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông - tác động lên khoảng 370 tỉ USD hàng nhập khẩu của Mỹ.
Một số sản phẩm trong số này bị đánh thuế bổ sung dưới thời cựu Tổng thống Joe Biden vào năm ngoái, như tăng gấp đôi thuế đối với chất bán dẫn của Trung Quốc - lên 50%; tăng gấp 4 lần thuế đối với xe điện của Trung Quốc - lên hơn 100%.
Mức thuế 20% áp dụng cho một số mặt hàng điện tử tiêu dùng nhập từ Trung Quốc không bị ảnh hưởng bởi các mức thuế trước đó, bao gồm điện thoại thông minh, máy tính xách tay, thiết bị trò chơi điện tử, đồng hồ thông minh, loa và thiết bị bluetooth.
Vẫn còn chỗ cho đàm phán
Tuy nhiên, nhà phân tích cho biết Bắc Kinh vẫn kỳ vọng về khả năng tiến hành đàm phán được thỏa thuận phù hợp với chính quyền của Tổng thống Donald Trump. "Chiến tranh thương mại Mỹ - Trung không phải là không thể tránh. Tuy nhiên, quyết định áp thuế của ông Trump hiện tại sẽ khiến tình hình tồi tệ hơn. Ông Trump và các cố vấn có thể cho rằng rằng áp thuế ở thời điểm này sẽ gây sức ép lên Trung Quốc. Tuy nhiên, việc này sẽ chỉ phản tác dụng và Trung Quốc sẽ đáp trả mạnh", ông Wang Dong, Giám đốc Viện Hợp tác Toàn cầu tại Đại học Bắc Kinh chia sẻ với hàng tin Reuters.
Trung Quốc hiện là nước nhập khẩu nông sản lớn nhất thế giới và cũng là thị trường lớn nhất cho nông sản Mỹ. Lĩnh vực này từ lâu đã trở thành mục tiêu công kích mỗi khi căng thẳng thương mại 2 nước gia tăng. Năm ngoái, Trung Quốc đã nhập tới 29,25 tỷ USD nông sản Mỹ, giảm 14% so với cùng kỳ năm trước đó. Năm 2023, mức giảm này là 20%.
"Dù nhập khẩu đã sụt giảm từ năm 2018, việc áp thêm thuế lên nông sản như đậu nành, thịt và ngũ cốc vẫn sẽ có tác động lớn lên quan hệ thương mại 2 nước, cũng như các nhà xuất khẩu và nông dân Mỹ", chuyên gia phân tích Genevieve Donnellon-May tại Oxford Global Society.
