Trong di sản thơ chữ Hán của dân tộc, các tập thơ lấy đề tài từ lĩnh vực ngoại giao chiếm số lượng đáng kể. Trên đường đi sứ, các sứ giả đã mục kích tận mắt bao cảnh sơn thủy kỳ thú và danh thắng hữu tình, chứng kiến bao nhiêu số phận con người... Thơ của họ, vì vậy, ngoài giá trị nghệ thuật còn phản ánh hoạt động quan trọng trong lịch sử dựng nước và giữ nước lâu dài của dân tộc.
Thơ sứ đa dạng về đề tài, cảm hứng và bút pháp nghệ thuật, đã góp phần làm cho nền văn học nước nhà thêm nhiều sắc màu.
Các tác giả như Phạm Sư Mạnh, Nguyễn Đình Sách, Nguyễn Danh Dự, Nguyễn Quý Đức, Nguyễn Mậu Áng, Nguyễn Kiều, Nguyễn Tông Quai, Đinh Nho Hoàn, Lê Quý Đôn, Nguyễn Huy Oánh, Đoàn Nguyễn Thục, Hồ Sĩ Đống, Đoàn Nguyễn Tuấn, Ngô Thì Nhậm, Vũ Huy Tấn, Nguyễn Gia Cát, Ngô Thì Vị, Nguyễn Du, Phan Huy Chú, Trịnh Hoài Đức, Lê Quang Định, Ngô Nhơn Tịnh, Bùi Quỹ, Nguyễn Văn Siêu, Nguyễn Địch Cát, Phan Thanh Giản… đều để lại những tác phẩm giá trị.
Phạm Nam Phương cho biết, các bức tranh xuất phát từ việc tìm hiểu nền văn hóa dân tộc, cảm nhận tình cảm của cha ông qua tuyển tập “Thơ đi sứ” do các tác giả Phạm Thiều, Đào Phương Bình thuộc Viện Nghiên cứu Hán Nôm làm chủ biên, NXB Khoa học xã hội xuất bản năm 1993.
50 bức tranh màu nước trong triển lãm Họa - Thơ đi sứ chủ yếu thể hiện lại tâm sự của các sứ thần trước khung cảnh thiên nhiên hùng vĩ, nỗi nhớ quê hương hay tâm trạng ngổn ngang trên hành trình viễn xứ. Đặc biệt, hình ảnh người phụ nữ ở nhiều góc độ, nhiều tâm trạng xuất hiện trong nhiều tác phẩm.
Họa sĩ Nguyễn Tuấn Sơn, người quan sát và động viên Nam Phương theo đuổi đề tài này cho biết, thông qua các tác phẩm thơ ca của các nhân vật nổi tiếng, Nam Phương đã cảm thụ và họa lại bằng hình ảnh, với nét bút chững chạc và khá chuyên nghiệp.
Triển lãm diễn ra tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam từ ngày 21 - 24.10. Theo đại diện gia đình tác giả Nam Phương, toàn bộ số tiền bán tranh Họa - Thơ đi sứ trong và sau triển lãm sẽ được dành cho hoạt động từ thiện, giúp đỡ các em nhỏ có hoàn cảnh khó khăn.