Nghệ An: Thoát nghèo nhờ tham gia mô hình kinh tế tập thể

Nỗ lực để thoát nghèo

Theo số liệu thống kê, trên địa bàn tỉnh Nghệ An trong 9 tháng đầu năm 2023 đã phát triển thêm 16 HTX, nâng tổng số HTX của toàn tỉnh lên 832 HTX. Số HTX hoạt động có hiệu quả tốt là 493 HTX (chiếm 59%). Số HTX có sản phẩm đạt tiêu chuẩn OCOP tăng; trong tổng số 403 sản phẩm trên địa bàn tỉnh đạt tiêu chuẩn OCOP từ 3 sao trở lên đã có 131 sản phẩm của 78 HTX và 36 sản phẩm của 32 tổ hợp tác.

Các mô hình kinh tế tập thể, HTX đã giúp thu nhập của người lao động được cải thiện, tác động tích cực đến kinh tế hộ thành viên. Thu nhập bình quân của một lao động thường xuyên trong HTX là 4,56 triệu đồng/tháng; mức thu nhập của một lao động trong tổ hợp tác khoảng 3 – 4 triệu đồng/tháng, cá biệt thành viên tổ hợp tác đánh bắt thủy sản đạt 9 - 10 triệu đồng/tháng. Từ đó, góp phần đáng kể trong phát triển sản xuất, chuyển dịch cơ cấu kinh tế và lao động; giải quyết việc làm, xóa đói giảm nghèo…

Trên địa bàn huyện Quế Phong hiện có 16 HTX đang hoạt động hiệu quả, nhiều cách làm mới, sáng tạo, được người dân tích cực hưởng ứng tham gia. HTX nông nghiệp, dịch vụ Hủa Na do ông Lang Văn Mão (người dân tộc Thái) cùng các hộ dân thành lập vào năm 2019. Khi tham gia HTX, các hộ dân được hỗ trợ tập huấn về kỹ thuật chăn nuôi, hướng dẫn để thụ hưởng chính sách từ Nhà nước, đặc biệt là tìm đầu ra cho con cá.

 “Từ chỗ chỉ biết làm nương rẫy và đánh bắt cá trên các dòng suối và lòng hồ thuỷ điện Hủa Na, nhiều hộ dân đang chuyển sang nuôi cá hàng hóa (gồm cá leo, cá lăng đen, cá lăng đuôi đỏ, cá trắm, cá bọp, cá vược…), đem lại thu nhập ổn định và giải quyết việc làm thường xuyên cho các gia đình. Nhiều hộ dân cũng từ mô hình này mà đi lên thoát nghèo, phát triển kinh tế bền vững”, ông Mão nhấn mạnh.

Giám đốc HTX sản xuất và cung ứng các sản phẩm tiêu biểu Quế Phong Sầm Thị Yến cũng chia sẻ, trước đây, các sản phẩm lá, rễ cây rừng, dược liệu được đồng bào khai thác cũng chỉ bán cho các thương lái thu mua phục vụ cho hoạt động đông y gia truyền hoặc tự tiêu thụ tại địa phương. Khi HTX thành lập và được huyện tạo điều kiện mở quầy hàng giới thiệu, quảng bá các sản phẩm tiêu biểu của huyện, nhiều dược liệu vùng đất Quế Phong như chè hoa vàng, rễ cây mú từn, nấm lim xanh, cà gai leo, cỏ máu, chuối hột rừng… đã vươn tới các tỉnh Lạng Sơn, Lai Châu, Hà Giang, Khánh Hòa, TP. Hồ Chí Minh.

Còn tại huyện Quỳ Châu, Giám đốc HTX Bò sữa Châu Bình Nguyễn Bá Ngọc cho hay, người dân nơi đây còn nhiều khó khăn, do thiếu vốn đầu tư, thiếu kỹ thuật sản xuất, sản phẩm không có đầu ra ổn định, sản phẩm sản xuất nhỏ lẻ thường bị thương lái ép giá. Để giúp cho bà con xã Châu Bình vươn lên lên thoát khỏi nạn đói nghèo đeo bám, Hợp tác xã sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm tổ chức sản xuất, cung ứng vật tư, dịch vụ và bao tiêu sản phẩm đầu ra cho bà con.

Ở huyện miền núi Con Cuông, hiện nay có 37 HTX, trong đó có 17 HTX hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp. Nhiều HTX đã xây dựng được các kênh kết nối tiêu thụ sản phẩm, tạo việc làm, thu nhập ổn định cho các thành viên là đồng bào dân tộc thiểu số. Tiêu biểu trong số đó là HTX cây con xã Chi Khê; HTX dịch vụ ăn uống du lịch cộng đồng, bản khe Rạn; HTX mây tre đan Bản Diềm xã Châu Khê...

Đặc biệt, ở HTX Dược liệu Pù Mát của ông Phan Xuân Diện sản xuất theo chuỗi giá trị, từ sản xuất giống, trồng cây nguyên liệu đến sơ chế, chế biến thành các sản phẩm và đưa ra thị trường tiêu thụ, gồm trà dược liệu túi lọc và cao cà gai leo, giảo dây thìa canh; trà hoà tan dây thìa canh, trà dược liệu giảo cổ lam.

Ông Phan Xuân Diện chia sẻ, HTX hiện đang thu hút 130 thành viên là các hộ dân đồng bào dân tộc thiểu số tham gia vào chuỗi sản xuất với diện tích hơn 15ha nguyên liệu. Sắp tới, HTX đặt mục tiêu mở rộng vùng nguyên liệu lên 32ha. Từ khi hoạt động, HTX đã giúp nhiều hộ dân đồng bào dân tộc thiểu số mở hướng phát triển kinh tế gia đình. Cụ thể, HTX cung cấp giống, kỹ thuật, bên cạnh đó còn đảm bảm bao tiêu sản phẩm, cả đầu vào và đầu ra cho bà con.

Giải quyết bài toán về vốn để phát triển HTX

Trong quá trình triển khai mô hình kinh tế tập thể, các HTX thường gặp khó khăn chung là khó tiếp cận các chính sách, thiếu vốn sản xuất. Đặc biệt, HTX ở vùng dân tộc thiểu số Nghệ An vẫn còn hạn chế nhất định như quy mô nhỏ, số lượng thành viên ít. Hoạt động của HTX chủ yếu mới làm được khâu dịch vụ đầu vào, chưa làm tốt khâu đầu ra, tiêu thụ sản phẩm…

Theo ông Nguyễn Bá Châu, Chủ tịch Liên minh hợp tác xã tỉnh Nghệ An, giải pháp để nâng cao năng lực hoạt động của các HTX miền núi chính là cần sự vào cuộc, đồng hành tích cực của hệ thống chính trị các địa phương; đẩy mạnh lồng ghép các chương trình, đề án, chính sách hỗ trợ đặc thù của các địa phương miền núi với việc phát triển các mô hình HTX. Bên cạnh đó, Liên minh HTX tỉnh sẽ tổ chức các lớp tập huấn, đào tạo nâng cao kiến thức, năng lực của người quản trị HTX; tổ chức và kết nối các hội nghị xúc tiến thương mại, hội chợ, hội thảo nhằm quảng bá, tìm kiếm đầu ra cho sản phẩm của các HTX. Mặt khác, chính mỗi HTX, người đứng đầu của các HTX cũng như các thành viên phải nỗ lực phát huy nội lực, năng động, thay đổi tư duy trong sản xuất, kinh doanh.

Chia sẻ những khó khăn với các HTX trên địa bàn, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An Nguyễn Văn Đệ khẳng định, thời gian qua Trung ương và tỉnh cũng đã ban hành nhiều chính sách, để hỗ trợ HTX phát triển sản xuất. Về định hướng, nhiệm vụ trong thời gian tới, đề nghị Liên minh HTX cũng như các Sở, ngành, địa phương, đơn vị liên quan tiếp tục bám sát Nghị quyết Đại hội Đảng các cấp và các chủ trương của Đảng, Nhà nước về phát triển kinh tế tập thể.

Bên cạnh đó, tiếp tục nâng cao chất lượng tư vấn cho các HTX trong chuyển đổi mô hình hoạt động, trong sản xuất kinh doanh theo hướng xây dựng, nhân rộng các mô  hình HTX kiểu mới gắn với phát triển chuỗi giá trị, trong đó chú trọng vào việc phát triển các sản phẩm đạt tiêu chuẩn OCOP.

Mặt khác, tăng cường công tác tập huấn bồi dưỡng năng lực quản lý cho đội ngũ cán bộ HTX; kiểm tra, giám sát các lớp đào tạo nghề cho người lao động để bổ sung nguồn lao động có tay nghề cho các HTX, các làng nghề. Kịp thời triển khai thực hiện chuyển đổi số trong hệ thống HTX.

Khẩn trương hoàn thiện các văn bản có liên quan để xin ý kiến các ngành, trình UBND tỉnh phương án chuyển đổi mô hình tổ chức và hoạt động của Quỹ hỗ trợ phát triển HTX theo tinh thần Nghị định số 45/NĐ-CP của Chính phủ.

Đối với các HTX, phát huy tốt nội lực, chủ động, mạnh dạn đầu tư mở rộng dịch vụ, ứng dụng khoa học công nghệ, liên kết sản xuất kinh doanh, chú trọng phát triển, mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm... để nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh.

Đối với các Sở, ngành và các địa phương, cần tiếp tục quan tâm nhiều hơn nữa về kinh tế hợp tác, HTX, quan tâm bố trí các nguồn lực cho việc củng cố, nâng cao hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của các HTX... Bố trí ngân sách xây dựng và thành lập các HTX kiểu mới gắn với liên kết chuỗi giá trị và công tác đào tạo tập huấn nâng cao trình độ.

Thời gian tới, UBND tỉnh, Ban Chỉ đạo phát triển kinh tế tập thể tỉnh sẽ tiếp tục chỉ đạo các Sở, ban, ngành cấp tỉnh, chính quyền địa phương các cấp quan tâm, giúp đỡ, phối hợp để thực hiện tốt nhiệm vụ phát triển kinh tế tập thể cũng như để Liên minh HTX tỉnh, các HTXoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.