Kinh tế tập thể mà nòng cốt là hợp tác xã (HTX) giai đoạn qua đã có sự phát triển rõ rệt, đóng góp tích cực vào quá trình xây dựng nông thôn mới (NTM) trên địa bàn tỉnh Kon Tum. Thời gian tới, các địa phương tiếp tục rà soát lại tình hình hoạt động của các HTX nông nghiệp, tạo điều kiện thuận lợi để củng cố, duy trì, phát triển, nâng cao hiệu quả hoạt động loại hình kinh tế này, góp phần thu hút và nâng cao thu nhập cho các thành viên HTX.
Tạo điều kiện và khuyến khích người dân tham gia HTX
Là tỉnh thuần nông, đời sống người dân chủ yếu dựa vào nông nghiệp, vì vậy việc phát triển HTX nông nghiệp ở vùng nông thôn càng có ý nghĩa quan trọng trong quá trình thực hiện xây dựng NTM và cải thiện đời sống, nâng cao thu nhập cho người dân. Hơn nữa, một trong 19 tiêu chí có vai trò hết sức quan trọng trong xây dựng NTM là tiêu chí về hình thức tổ chức sản xuất (tiêu chí 13), bởi lẽ để xã đạt chuẩn về NTM thì xã đó phải có HTX hoạt động có hiệu quả. Do đó, vai trò của của HTX nông nghiệp là rất quan trọng, vừa hỗ trợ để thực hiện những tiêu chí cần đạt được vừa là điều kiện cần thiết nhằm phát huy nội lực của người dân trong quá trình xây dựng NTM.
Nhận thức rõ điều đó, những năm qua, các cấp ủy đảng, chính quyền địa phương trong tỉnh và Liên minh HTX tỉnh đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến Luật HTX, cũng như vai trò của HTX trong xây dựng NTM cho cán bộ, thành viên HTX và cho người dân hiểu. Đồng thời, tạo điều kiện và khuyến khích người dân tham gia vào thành lập HTX nông nghiệp, tổ hợp tác, đẩy mạnh tổ chức liên kết với các doanh nghiệp xây dựng thành chuỗi giá trị, tạo đầu ra ổn định cho các sản phẩm nông nghiệp của người dân làm ra.
Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh KonTum cho biết, đến hết tháng 10.2023, toàn tỉnh đã có 42 xã đạt chuẩn xã NTM (chiếm 49,41% số xã); 4 xã đạt chuẩn xã NTM nâng cao. Trong đó, vai trò của các HTX nông nghiệp tại các địa phương đã góp phần to lớn đối với việc thay đổi diện mạo vùng nông thôn và thực hiện các tiêu chí về thu nhập, giảm hộ nghèo ở các xã đạt chuẩn và chưa đạt chuẩn NTM.
Từ đầu năm 2023 đến nay, trên địa bàn tỉnh đã có 30 HTX được thành lập mới, nâng tổng số HTX toàn tỉnh lên 258 HTX. Tổng nguồn vốn của cácHTX khoảng 290 tỷ đồng, doanh thu bình quân khoảng 1,305 tỷ đồng/HTX/năm. Lợi nhuận bình quân khoảng 290 triệu đồng/HTX/năm và thu nhập bình quân của lao động thường xuyên trong HTX là 50 triệu đồng/người/năm. Hiện toàn tỉnh cũng có 254 tổ hợp tác với tổng số 2.486 thành viên.
Có thể thấy, hầu hết các HTX đã kiện toàn tổ chức bộ máy tinh gọn, bố trí người có trách nhiệm cao vào các vị trí chủ chốt ở các khâu công việc, tạo được sự chuyển biến cơ bản về quan hệ sở hữu, phương thức quản lý và phân phối; hạch toán tài chính theo các quy định hiện hành của Nhà nước.
Phát triển HTX nông nghiệp ở vùng nông thôn càng có ý nghĩa quan trọng trong quá trình thực hiện xây dựng NTM. Ảnh: ITN
36 HTX nông nghiệp tham gia sản phẩm OCOP
Theo đánh giá của Liên minh HTX tỉnh, sau 12 năm thực hiện theo Luật HTX 2012, đã tạo chuyển biến căn bản trong nhận thức của cả hệ thống chính trị từ tỉnh đến cơ sở và các tầng lớp nhân dân, tạo được sự ủng hộ cao của nhân dân và có sức lan toả toàn tỉnh; vai trò chủ thể của người nông dân được khẳng định và tích cực hưởng ứng, tham gia đóng góp công sức, tài sản phục vụ xây dựng NTM tại địa bàn, diện mạo nông thôn ngày càng khởi sắc, đời sống vật chất, tinh thần của người dân được nâng lên.
Thông qua nguồn vốn từ Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM, UBND các huyện, thành phố trong tỉnh đã tích cực hỗ trợ các HTX nông nghiệp trên địa bàn phát triển các sản phẩm OCOP. Đến nay, đã có 36 HTX nông nghiệp tham gia sản phẩm OCOP; có 6 sản phẩm của 2 HTX được công nhận sản phẩm OCOP đạt 4 sao và 69 sản phẩm OCOP đạt 3 sao.
Bên cạnh đó, các HTX nông nghiệp trên địa bàn tỉnh thường xuyên liên kết, hợp tác với các doanh nghiệp để hình thành chuỗi giá trị; trong đó có 25 đơn vị tham gia các chuỗi liên kết giá trị nổi bật như chuỗi giá trị cà phê, cây ăn quả, dược liệu, mía đường và lúa gạo, góp phần giải quyết việc làm ổn định và có thu nhập cho hàng ngàn lao động ở vùng nông thôn. Đơn cử như tại HTX Công bằng Pô Kô (thị trấn Đắk Hà, huyện Đắk Hà), hiện đã thu hút hơn 110 thành viên liên kết tham gia. Đặc biệt, HTX giải quyết việc làm thường xuyên cho hơn 30 lao động trên địa bàn với mức lương khoán dao động từ 170.000-200.000đ/người/ngày.
Mặt khác, cùng với sự vào cuộc của các cấp ủy đảng, chính quyền địa phương trong công tác tuyên truyền, vận động, các HTX đã phát huy được vai trò tập hợp, vận động, thay đổi cách nghĩ, cách làm cho bà con nông dân, ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật, nâng cao hiệu quả sản xuất và đã thực hiện tốt việc liên doanh, liên kết, bảo đảm đầu ra ổn định cho nông sản, góp phần nâng cao thu nhập cho người dân.
Ngoài ra, các HTX nông nghiệp đã đẩy mạnh mở rộng sản xuất, tạo thêm nhiều ngành nghề, phát triển kinh doanh tổng hợp, đầu tư trang thiết bị để nâng cao năng lực sản xuất kinh doanh, góp phần tạo việc làm, giảm nghèo ở địa phương, giải quyết nhu cầu, lợi ích chính đáng của thành viên và người lao động. Bên cạnh đó, nhiều HTX nhanh chóng thích nghi với cơ chế thị trường, tạo sự liên kết, hợp tác với nhau và với các doanh nghiệp, tổ chức kinh tế mang lại hiệu quả kinh tế cho thành viên, góp phần nâng cao đời sống của người dân và bộ mặt nông thôn trong xây dựng NTM.
Đã có 36 HTX nông nghiệp trên địa bàn tỉnh Kon Tum tham gia sản phẩm OCOP. Ảnh: ITN
Tiếp tục củng cố, đổi mới, phát triển các HTX
Thực tiễn cho thấy trong năm 2023, xây dựng NTM trên địa bàn tỉnh có dấu hiệu chững lại, các tiêu chí đạt chuẩn ngày càng giảm; các địa phương chưa quan tâm đến giải pháp chỉ đạo thực hiện duy trì, nâng cao chất lượng các tiêu chí. Bên cạnh đó, qua thực tế đánh giá, một số HTX thực hiện đăng ký lại còn hình thức, phương thức hoạt động không thay đổi, hoạt động sản xuất kinh doanh còn thụ động, chưa đáp ứng được các quy định của Luật HTX năm 2012. Việc giải thể các HTX ngưng hoạt động còn gặp nhiều khó khăn do HTX chưa hoàn thành nghĩa vụ tài chính đối với Nhà nước.
Trước thực tiễn đó, để thực hiện hiệu quả công tác xây dựng NTM và nâng cao hiệu quả hoạt động của HTX nông nghiệp, Phó Chủ tịch UBND tỉnh KonTum Nguyễn Hữu Tháp yêu cầu các địa phương rà soát chỉ tiêu, tiêu chí thực hiện NTM của các xã dự kiến đạt chuẩn NTM năm 2023 để có những giải pháp khắc phục những khó khăn, tồn tại để hoàn thành các tiêu chí.
Các Sở, ngành có liên quan tiếp tục hướng dẫn, thẩm định và phối hợp chặt chẽ với các địa phương thực hiện tốt các tiêu chí để các địa phương đạt được các chỉ tiêu. Tiếp tục tổ chức thực hiện hoàn thành NTM nâng cao; có kế hoạch cụ thể để lãnh đạo, chỉ đạo hoàn thành thực hiện NTM; các huyện rà soát lại các tiêu chí để chủ động thực hiện tốt.
Đồng thời đề nghị UBND các huyện, thành phố rà soát, đánh giá lại các chỉ tiêu, tiêu chí của các xã dự kiến sẽ đạt chuẩn NTM trong năm 2023 để có giải pháp khắc phục khó khăn, tồn tại phấn đấu hoàn thành mục tiêu đề ra; đồng thời, tiếp tục phấn đấu thực hiện đạt mục tiêu xã NTM nâng cao.
Các Sở, ngành có liên quan tiếp tục hướng dẫn, thẩm định và phối hợp chặt chẽ với các địa phương triển khai thực hiện đảm bảo các tiêu chí NTM theo quy định. Đối với các địa phương đặt mục tiêu xây dựng huyện, thành phố nông thôn mới từ nay đến năm 2025, cần phải có kế hoạch, lộ trình cụ thể để hoàn thành các chỉ tiêu.
Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Hữu Tháp lưu ý, các địa phương cần tiếp tục rà soát lại tình hình hoạt động của các HTX nông nghiệp, tạo điều kiện thuận lợi để củng cố, duy trì, phát triển, nâng cao hiệu quả hoạt động loại hình kinh tế này, góp phần thu hút và nâng cao thu nhập cho các thành viên HTX.
Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Nguyễn Lâm Cảnh cho biết, trong thời gian tới, Liên minh HTX tỉnh tiếp tục hỗ trợ để củng cố, đổi mới, phát triển các HTX trong lĩnh vực nông nghiệp nhằm góp phần tích cực trong thực hiện chương trình xây dựng NTM trên địa bàn.
