Nghệ An là tỉnh có diện tích lớn nhất cả nước với gần 16.500 km2. Toàn tỉnh có dân số 1.197.628 người, trong đó đồng bào dân tộc thiểu số chiếm 14,76%, gồm 47 dân tộc thiểu số với 5 dân tộc thiểu số chiếm tỷ lệ cao là Thái, Thổ, Khơ Mú, Mông, Ơ Đu. Vì vậy, việc tạo sinh kế khơi dậy khát vọng, năng lực vươn lên trong phát triển kinh tế; xây dựng văn hóa lành mạnh, nâng cao đời sống tinh thần cho đồng bào vùng dân tộc thiểu số, vùng đặc thù ở Nghệ An là vấn đề hết sức quan trọng.
Phát huy tiềm năng, lợi thế về rừng
Văn kiện Đại hội Đảng bộ tỉnh Nghệ An lần thứ XIX xác định “Nâng cao đời sống của đồng bào dân tộc, vùng sâu, vùng xa, nhất là vùng miền núi đặc biệt khó khăn theo hướng thiết thực, bền vững”. Theo đó, công tác xóa đói, giảm nghèo, phát triển kinh tế vùng đồng bào dân tộc miền núi, tôn giáo là nhiệm vụ có tính chiến lược, lâu dài, là một trong những nhiệm vụ chính trị hết sức quan trọng trong mục tiêu phát triển tỉnh Nghệ An.
Tại Nghị quyết số 39-NQ/TW ngày 18.7.2023 về xây dựng và phát triển tỉnh Nghệ An đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 Bộ Chính trị đã chỉ đạo “Phát triển nhanh và bền vững vùng phía Tây trên cơ sở phát huy cao nhất các tiềm năng, lợi thế, nhất là lợi thế về rừng, kinh tế dưới tán rừng, kinh tế cửa khẩu”.
Giao đất, giao rừng góp phần tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho đồng bào dân tộc thiểu số. Ảnh ITN
Nghị quyết số 39-NQ/TW đã đề ra mục tiêu: “Đến năm 2030, tỉ lệ che phủ rừng ổn định ở mức 58%, đưa tỉnh Nghệ An trở thành trung tâm sản xuất, chế biến và xuất khẩu gỗ lớn của khu vực Bắc Trung Bộ; phát triển rừng cùng với thị trường tín chỉ carbon; chú trọng phát triển sản xuất lâm sản ngoài gỗ, nhất là các loại cây dược liệu”.
Chính nhờ chủ trương trên nên những năm qua tình hình kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi tỉnh Nghệ An đã có những bước khởi sắc rõ rệt, đời sống vật chất và tinh thần của người dân ngày càng được nâng cao, người dân tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, tích cực chăm lo sản xuất kinh doanh, xây dựng đời sống văn hóa lành mạnh, tích cực.
An ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số cơ bản ổn định; chủ quyền biên giới quốc gia được giữ vững; công tác quốc phòng, an ninh được tăng cường. Hệ thống chính trị các cấp, nhất là ở cơ sở không ngừng được củng cố, kiện toàn và từng bước nâng cao chất lượng hoạt động... đảm bảo điều kiện khác cho sự phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng cuộc sống mới của đồng bào dân tộc thiểu số.
Giúp đồng bào dân tộc vươn lên làm giàu
Là một trong những tỉnh có diện tích rừng lớn nhất cả nước và tập trung chủ yếu ở khu vực đồng bào dân tộc sinh sống. Vì vậy, khi thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế, giảm nghèo nhanh, bền vững, phát triển toàn diện vùng đồng bào dân tộc thiểu số, một trong những giải pháp được Nghệ An quan tâm đẩy mạnh là phát triển kinh tế rừng.
Rừng săng lẻ Tương Dương - Nghệ An. Ảnh ITN
Theo số liệu rà soát ba loại rừng của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Nghệ An có tổng diện tích đất lâm nghiệp là 1.147.752 ha, trong đó đất rừng phòng hộ là 328.409 ha, rừng đặc dụng là 171.029 ha, đất rừng sản xuất là 648.314 ha. Từ trước đến nay, đồng bào dân tộc ở đây nghèo cũng vì chỉ có rừng là duy nhất. Tuy nhiên, xét về tiềm năng tương lai, nếu đi đúng hướng thì rừng là nguồn tài nguyên có thể giúp đồng bào dân tộc trở thành giàu có. Bởi phần lớn những dược liệu quý nhất của Nghệ An hiện nay đều sống ở đất rừng, sống dưới tán rừng.
Chính vì vậy, việc gắn rừng với dược liệu để thực hiện chiến lược rừng với chiến lược dược liệu là vấn đề hết sức quan trọng. Theo đó, hướng đi trồng rừng nhiều tầng để kinh doanh tổng hợp, phát huy được thế mạnh của những cánh rừng già tại Nghệ An đã được triển khai thực hiện.
Cụ thể, các cấp, các ngành ở Nghệ An cần có một chương trình tổng thể, nhất quán về chủ trương, có cơ chế và các chính sách để hỗ trợ, khuyến khích, hướng dẫn việc phát triển kinh tế rừng gắn với phát triển dược liệu theo hai hướng: Bảo tồn và khai thác dược liệu trong tự nhiên, phát triển dược liệu dưới các tán rừng nguyên sinh và trồng tập trung một số đối tượng cho phép.
Trong đó, đặc biệt quan tâm theo hướng ưu tiên trồng rừng đa sản phẩm, rừng “hỗn giao” có gỗ, có sản phẩm phi gỗ, sản phẩm dài ngày, sản phẩm ngắn ngày, các loài dược liệu, kết hợp trồng hoa lan, nuôi ong lấy mật… Làm như vậy sẽ đảm bảo vừa có thu nhập trước mắt, vừa đảm bảo thu nhập lâu dài, lại vừa đáp ứng được điều kiện với thị trường tín chỉ các bon trong tương lai.
Mặt khác, tại các khu bảo tồn thiên nhiên Pù Mát, Pù Hoạt, Pù Huống có thể xen canh để nuôi trồng thêm các loại dược liệu dưới các tán rừng theo chương trình dược liệu mà tỉnh đã xác định. Để làm được điều này, trước mắt cần tập trung hướng dẫn nhân dân đẩy nhanh lộ trình chuyển hóa rừng cây nhỏ thành rừng cây gỗ lớn, thông qua việc hướng dẫn nhân dân thu hoạch tỉa, kéo dài thời gian chăm sóc những cây còn lại thành cây gỗ lớn. Đối với diện tích trồng mới, tập trung hướng dẫn nhân dân trồng rừng cây gỗ lớn nhiều tầng, có cơ chế đãi ngộ cho người trồng rừng, quản lý rừng.
