Điều chỉnh 10 lĩnh vực
| “Quan hệ sản xuất trong ngành nông nghiệp nói chung, trồng trọt nói riêng, đang có 2 mô hình. Một là người dân góp ruộng với doanh nghiệp để sản xuất. Hai là doanh nghiệp hợp tác với nông dân, và họ bỏ tiền lo giống, phân bón. Nhưng không hiếm tình trạng, lúc được mùa được giá thì nông dân mang ra chợ bán, không bán cho doanh nghiệp, khi sản phẩm hạ giá, mất giá thì họ lại mang vào cổng nhà máy đổ đống. Chế tài nào khắc phục tình trạng này? Hay mô hình người dân góp ruộng, hưởng cổ tức của mảnh ruộng là rất hay, đưa nông dân trở thành công nhân trên đồng ruộng. Nhưng chúng ta không có quy định, thì trong một ngày nào đó nông dân đòi lại ruộng, không canh tác cùng một loại giống, ảnh hưởng tới năng suất, khiến doanh nghiệp có thể phá sản. Dự án Luật nên bổ sung quy định để bảo đảm mối quan hệ này, hài hòa lợi ích các bên”. Tổng Thư ký Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc |
Dự án Luật Trồng trọt được xây dựng trên cơ sở “nâng cấp” Pháp lệnh Giống cây trồng. Tuy nhiên, trong khi Pháp lệnh Giống cây trồng chỉ có phạm vi điều chỉnh rất hẹp thì dự thảo Luật lại điều chỉnh đến 10 lĩnh vực. Thống kê các lĩnh vực này, từ giống cây trồng, phân bón, canh tác, thu hoạch, mua bán, sơ chế, chế biến, bảo quản đến xuất khẩu, nhập khẩu… Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga đề nghị, Ban soạn thảo cần làm rõ, với 9 lĩnh vực được mở rộng điều chỉnh trong dự thảo Luật thì có đang được điều chỉnh bởi luật, pháp lệnh nào hay không? Nếu có thì chính sách với 9 lĩnh vực mở rộng tại dự án Luật này có khác biệt nào với các quy định hiện hành?
Đồng tình với quan điểm này, một số ý kiến cũng đề nghị, cần xây dựng danh sách thống kê các lĩnh vực điều chỉnh thêm (ngoài lĩnh vực giống cây trồng) sẽ liên quan đến bao nhiêu luật, thậm chí liên quan cụ thể điều khoản nào trong từng luật, có xung đột pháp lý nào với các luật hiện hành hay không. Trên thế giới, đã có quốc gia nào ban hành Luật có phạm vi điều chỉnh từ khâu đầu đến khâu cuối của chuỗi sản xuất như dự thảo Luật Trồng trọt hay chưa?
Không chỉ băn khoăn về phạm vi điều chỉnh quá rộng, ngay với các quy định điều chỉnh cho khâu đầu vào của sản xuất, theo các Ủy viên UBTVQH cũng chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn. Phó Chủ tịch QH Phùng Quốc Hiển chỉ rõ, dự thảo Luật chưa quy định về kiểm soát với thuốc bảo vệ thực vật, nguồn nước, mà chỉ quy định kiểm soát phân bón. “Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống” vốn là bốn việc thường phải làm trong trồng trọt, nên khi dự án Luật chỉ đưa vào hai việc, Phó Chủ tịch QH cho rằng, cần bàn lại các quy định điều chỉnh với khâu đầu vào của sản xuất.
 Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga phát biểu tại phiên họp |
| Ảnh: Quang Khánh |
Báo cáo thẩm tra sơ bộ của Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cũng đã chỉ rõ một số quy định tại dự thảo Luật chưa thống nhất với một số luật khác. Cụ thể, quy định về đặt tên giống cây trồng mới (Điều 23) chưa phù hợp với Điều 163 Luật Sở hữu trí tuệ; quy định về thẩm quyền công nhận giống (Điều 31) chưa thống nhất với Điều 44 Luật Lâm nghiệp… Từ những phát hiện sơ bộ này, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đề nghị, Ban soạn thảo nghiên cứu rà soát kỹ thêm, tránh mâu thuẫn, chồng chéo với các quy định của pháp luật hiện hành.
Giải trình với UBTVQH, Bộ trưởng Bộ NN - PTNT Nguyễn Xuân Cường cho biết, nền nông nghiệp nước ta đã chuyển từ một nền sản xuất phục vụ nhu cầu trong nước sang sản xuất hàng hóa, mà chủ yếu được xuất khẩu, nên phải đặt ra tầm nhìn mới về các lĩnh vực. Bởi vậy, Bộ trưởng Bộ NN - PTNT nhấn mạnh, dự án Luật Trồng trọt được xây dựng để hướng đến bao quát từ đầu vào sản xuất, chế biến, bảo quản, cho đến tổ chức lưu thông hàng hóa… từ đó hình thành một ngành khép kín, tương tự như Luật Lâm nghiệp.
40 điều cần hướng dẫn thực hiện
Chia sẻ quan điểm của Bộ trưởng về việc mở rộng phạm vi điều chỉnh của dự án Luật nhằm hình thành một ngành hàng khép kín, song các Ủy viên UBTVQH cũng đưa ra nhiều gợi mở quan trọng với Ban soạn thảo. Trong đó, nhiều ý kiến lưu ý về việc dự án Luật có 83 điều, song có đến 40 điều được giao cho Chính phủ, Bộ NN - PTNT, Bộ trưởng Bộ NN - PTNT quy định hướng dẫn thực hiện. Phó Chủ tịch QH Đỗ Bá Tỵ nhấn mạnh, nếu luật ủy quyền nhiều quá sẽ không hay, nên cần hạn chế ít nhất những điều, khoản thiếu cụ thể.
Từ thực tế, điệp khúc “được mùa, mất giá” liên tục lặp lại, hay nhiều lần phải “giải cứu” nông sản, Trưởng ban Công tác đại biểu Trần Văn Túy chỉ rõ, không có công nghệ bảo quản, chế biến sẽ không thể phát triển trồng trọt. Việt Nam muốn vươn lên sản xuất nông nghiệp hàng hóa quy mô lớn, vươn ra thị trường thế giới, thì không thể “viết” Chương V về thu hoạch, mua, bán, bảo quản, sơ chế, chế biến, xuất khẩu, nhập khẩu sản phẩm trồng trọt đơn giản như dự thảo Luật. “Nếu nói chuỗi giá trị, mà khâu quan trọng nhất không làm được sẽ bị gẫy ngay”, nhấn mạnh yêu cầu này, Trưởng ban Công tác đại biểu đề nghị, Ban soạn thảo cần cố gắng thể chế hóa được yêu cầu gắn sản xuất, bảo quản, chế biến và thị trường thành hệ thống.
Chỉ rõ canh tác hữu cơ là định hướng lớn của ngành nông nghiệp Việt Nam, song Trưởng ban Dân nguyện Nguyễn Thanh Hải thấy lo ngại khi trong mục canh tác, với tổng số 5 điều, thì canh tác hữu cơ chỉ được quy định trong 1 điều khoản với nội dung mang tính định hướng, chung chung. Nội dung này không chỉ là định hướng lớn với ngành nông nghiệp, mà còn phục vụ đắc lực cho việc tái cơ cấu ngành, giúp nâng cao giá trị của sản phẩm, đồng thời cải thiện đời sống cho nông dân. Vì vậy, Trưởng ban Dân nguyện cho rằng, Ban soạn thảo nên cân nhắc bổ sung các quy định mang tính chất quyết định với một nền nông nghiệp hữu cơ như việc ban hành các tiêu chuẩn, quy chuẩn về sản phẩm hữu cơ, công nhận sản phẩm, nhãn hiệu, hỗ trợ thương mại hóa…
Phát biểu giải trình, Bộ trưởng Bộ NN - PTNT Nguyễn Xuân Cường khẳng định, sẽ tiếp thu tối đa ý kiến của các Ủy viên UBTVQH, tiếp tục hoàn thiện dự án Luật để kịp trình QH cho ý kiến lần đầu tại Kỳ họp thứ Năm tới. Hy vọng rằng, dự án Luật Trồng trọt sẽ đạt được mục tiêu lớn là thúc đẩy việc hình thành một ngành hàng khép kín của nước ta.
