Phát biểu khai mạc hội thảo, TS. Phạm Anh Tuấn, Phó Viện trưởng điều hành Viện Kinh tế Việt Nam nhận định, trong giai đoạn 2023 - 2024, tình hình kinh tế thế giới tiếp tục biến động nhanh, phức tạp, khó lường, tác động, ảnh hưởng đến hầu hết các quốc gia khu vực trên phạm vi toàn cầu. Nền kinh Việt Nam phải chịu nhiều thách thức, tác động do hậu Covid-19, xung đột địa chính trị, cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn ngày càng gay gắt. Trong khí đó, nguy cơ lạm phát tăng cao, chính sách tiền tệ thắt chặt, tăng lãi suất kéo dài dẫn đến suy giảm tăng trưởng, sụt giảm nhu cầu tiêu dùng ở nhiều nước, đối tác lớn.
Cùng với đó là các rủi ro trên các thị trường tài chính, tiền tệ, bất động sản quốc tế cũng gia tăng; những thách thức về biến đổi khí hậu, an ninh năng lượng, lương thực, đói nghèo ngày càng nghiêm trọng…
Những “cơn gió ngược” từ kinh tế thế giới đã gây những tác động bất lợi, khiến kinh tế Việt Nam giảm đà tăng trưởng một cách đáng kể, có những lúc xuống mức thấp trong nhiều năm trở lại đây.
Trước bối cảnh đó, TS. Phạm Anh Tuấn khẳng định, công tác điều hành kinh tế vĩ mô trong năm 2023 đã đạt được những thành công đáng ghi nhận. Tăng trưởng kinh tế cả năm đạt 5,05%, dù thấp hơn mục tiêu đề ra, nhưng vẫn cao hơn mức tăng trưởng bình quân của thế giới (3,1%) và cao mức bình quân trong khu vực ASEAN-5 (4,2%).
Bên cạnh đó, nền tảng kinh tế vĩ mô được giữ ổn định, lạm phát thấp, tỷ giá biến động nhỏ, thu chi ngân sách ổn định, đầu tư nước ngoài tăng mạnh. Những kết quả này tạo niềm tin nền kinh tế trong nước đã vượt qua được những thách thức của năm 2023, củng cố nền tảng cho triển vọng phát triển của năm 2024.
Phân tích về những kết quả đã đạt được, các chuyên gia cho rằng, việc thúc đẩy cải cách môi trường kinh doanh một cách tích cực Đảng, Nhà nước, sửa đổi ban hành các chính sách linh hoạt của Quốc hội trước những khó khăn thách thức đã giúp nền kinh tế Việt Nam tăng trưởng, lạm phát được kiềm chế... Chính phủ có nhiều hoạt động thúc đẩy, cải thiện môi trường kinh doanh thông qua các Nghị quyết, Chỉ thị: Nghị quyết 93/NQ-CP; Nghị quyết 31/NQ-CP; Chỉ thị 27/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ... Đồng thời, các bộ, ngành cũng có sự phối hợp nhịp nhàng trong việc triển khai cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính, số hóa trong lĩnh vực kinh doanh nhằm tạo môi trường kinh doanh thông thoáng…
Đồng tình với quan điểm đó, TS. Võ Trí Thành cho rằng, việc điều hành chính sách kinh tế vĩ mô thời gian qua đã có nhiều nỗ lực. Lạm phát được kiểm soát, bảo đảm an toàn hệ thống tài chính - ngân hàng; tháo gỡ khó khăn cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp và thị trường bất động sản, khôi phục niềm tin thị trường và tăng cường khả năng chống chịu của nền kinh tế. Đáng chú ý, việc kích cầu tiêu dùng, du lịch và hỗ trợ người lao động: thúc đẩy đầu tư phát triển hạ tầng, thu hút FDI chất lượng qua tận dụng việc nâng cấp quan hệ đối tác với Hoa Kỳ, Nhật Bản… cũng được thực hiện một cách hiệu quả, tạo đà tăng trưởng cho nền kinh tế.
Tại hội thảo, các chuyên gia cũng đưa ra những cảnh báo về các thách thức trong phục hồi của nền kinh tế Việt Nam và cơ hội theo những xu thế phát triển mới. Việt Nam là một nền kinh tế đang phát triển với độ mở lớn sẽ phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, đặc biệt liên quan đến phát huy và đổi mới hệ thống thương mại đa phương, cụ thể hóa các định hướng, sáng kiến hợp tác thương mại và đầu tư mới, hài hòa lợi ích giữa các nước lớn và giữa các nước phát triển và các nước đang phát triển… Chính vì vậy, các chuyên gia cho rằng cần giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn và an sinh xã hội chính là những nền tảng không thể thiếu. Quan trọng hơn, cộng đồng doanh nghiệp và người dân vẫn tin tưởng và đồng thuận với các định hướng, giải pháp cải cách và điều hành phát triển kinh tế vĩ mô ở Việt Nam.
PGS. TS Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam cho rằng, nền kinh tế Việt Nam đã gặp vấn đề không chỉ ở thị trường bất động sản mà là ở cấu trúc toàn thể của thị trường tài chính. Nền kinh tế không thực sự ổn định vào những năm 2021-2022 do những “nghịch lý thành công” khi năng lực điều hành vĩ mô và kiềm chế lạm phát là khá tốt, nhưng nền kinh tế lại bị “nghẽn mạch”.
PGS. TS Trần Đình Thiên nhấn mạnh, tuy số doanh nghiệp thành lập mới lớn, nhưng quy mô doanh nghiệp mới thành lập càng ngày càng nhỏ, dù số doanh nghiệp có tăng lên nhưng tuổi thọ thực sự của doanh nghiệp lại ngắn. Do đó, PGS. TS Trần Đình Thiên cũng khuyến nghị, bên cạnh những giải pháp nhằm ổn định nền kinh tế vĩ mô, cần tiếp tục có thêm các chính sách tài khóa nhằm thúc đẩy các doanh nghiệp phát triển ổn định, bền vững… Đẩy mạnh cải cách môi trường kinh doanh nhằm hồi sinh đồng thời phát triển doanh nghiệp Việt Nam và thu hút đầu tư tại Việt Nam.
Bên cạnh đó, các đại biểu cũng nêu lên một số vấn đề vướng mắc và kiến nghị của các doanh nghiệp như: chi phí thực hiện thủ tục hành chính quá cao; nhiều cải cách vẫn chưa được thực hiện kịp thời; một số cách thức quản lý đã cũ; các điều kiện kinh doanh phức tạp, chồng lấn...
