Khuyến khích sử dụng phân hữu cơ, thuốc sinh học

Huyện Krông Pắc là một trong những vùng trồng sầu riêng lớn nhất tỉnh Đắk Lắk với diện tích hơn 8.000ha, sản lượng đạt trên 92.000 tấn. Ông Nguyễn Văn Thắng, Giám đốc Hợp tác xã Nông nghiệp xanh Krông Pắc, cho biết, những ngày qua, Hợp tác xã đã tập trung tuyên truyền cho thành viên về tác hại của chất vàng O và những loại phân bón tiềm ẩn nguy cơ gây tồn dư kim loại nặng trên trái cây. Đặc biệt, nhằm bảo đảm chất lượng sầu riêng xuất khẩu, Hợp tác xã khuyến khích nông dân chuyển sang sử dụng thuốc trừ sâu sinh học từ cây quế và kéo dài thời gian cách ly trước thu hoạch lên 30 ngày, thay vì chỉ 15 ngày như trước.

Không chỉ Hợp tác xã của ông Thắng làm như vậy! Hầu hết các hợp tác xã trên địa bàn huyện Krông Pắc đều đã khuyến cáo thành viên sử dụng sản phẩm phân bón, thuốc bảo vệ thực vật hữu cơ, sinh học cho cây sầu riêng sau khi Trung Quốc siết chặt kiểm dịch chất vàng O. Trước đó, cuối năm 2024, cơ quan chức năng Trung Quốc phát hiện lô hàng sầu riêng của Thái Lan có dư lượng chất vàng O. Đây là chất có khả năng gây ung thư cao, dùng để tạo màu trong công nghiệp và bị cấm sử dụng trong chăn nuôi, sản xuất, chế biến nông sản... Vì vậy, từ ngày 10.1.2025, Trung Quốc thông báo áp dụng quy định các lô hàng sầu riêng Thái Lan, Việt Nam phải có thêm giấy chứng nhận kiểm định chất vàng O. Các phòng xét nghiệm chất vàng O phải được phía Trung Quốc phê duyệt.

“Trước tình hình như vậy, các cơ quan chức năng Việt Nam đã nhanh chóng làm việc với giới chức Trung Quốc để nối lại hoạt động xuất khẩu sầu riêng”, ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, cho biết.

Ngay trong ngày 9.1, Cục Bảo vệ thực vật (nay là Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật) đã phối hợp với cơ quan liên quan gửi phía Trung Quốc danh sách các phòng thí nghiệm có đủ điều kiện xét nghiệm chất vàng O để đề nghị phê duyệt. Sáng 10.1, Cục Bảo vệ thực vật họp khẩn với các doanh nghiệp, các địa phương để thông báo, phổ biến quy định mới của phía bạn. Tới ngày 17.1, phía Trung Quốc phê duyệt danh sách 7 phòng xét nghiệm của Việt Nam. Hai bên cũng thống nhất xét nghiệm vàng O phần vỏ và cơm sầu riêng. Các thông tin chi tiết đã được Cục Bảo vệ thực vật phổ biến đến doanh nghiệp và các phòng thí nghiệm để triển khai.

Bên cạnh đó, Cục Bảo vệ thực vật tiếp tục đàm phán để có thêm các phòng xét nghiệm nhằm giảm bớt áp lực trong quá trình xuất khẩu. Hiện nay, Việt Nam đang hoàn tất thủ tục để đề nghị phía bạn công nhận thêm 6 phòng xét nghiệm, nhằm đáp ứng nhu cầu kiểm nghiệm vàng O của các doanh nghiệp.

Tăng cường giám sát ngay từ khâu sản xuất

Dù các cơ quan quản lý đã nhanh chóng vào cuộc, đưa ra nhiều giải pháp ngay sau khi Trung Quốc áp dụng biện pháp mới nhưng tình hình xuất khẩu sầu riêng sang thị trường này vẫn còn khó khăn. Xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc có thời điểm phải tạm dừng để thích ứng với quy định mới này. Trong 40 ngày đầu năm nay, khoảng 3.500 tấn sầu riêng được xuất khẩu sang Trung Quốc, giảm 80% so với cùng kỳ năm trước.

Năm 2024, kim ngạch xuất khẩu rau quả đạt 7,12 tỷ USD, tăng 27% so với năm 2023. Trong đó sầu riêng là mặt hàng chủ lực khi chiếm gần 50% tổng kim ngạch rau quả, đạt 3,2 tỷ USD và chủ yếu xuất khẩu qua Trung Quốc (736.000 tấn với trị giá 2,94 tỷ USD). Năm nay, Việt Nam dự kiến thu hoạch khoảng 1,5 triệu tấn sầu riêng, tập trung từ tháng 4 đến tháng 9. Để xuất khẩu sầu riêng được thuận lợi trong thời điểm này, các bên liên quan cần phải tăng cường trách nhiệm tuân thủ nghiêm ngặt các yêu cầu, tiêu chuẩn của nước nhập khẩu.

"Người dân, doanh nghiệp phải xác định hàng hóa khi xuất khẩu phải bảo đảm đúng quy định, yêu cầu của thị trường nhập khẩu, tuyệt đối không sử dụng các hóa chất bị cấm hoặc mức dư lượng tối đa cho phép vượt ngưỡng theo quy định của nước nhập khẩu. Giải pháp căn cơ nhất là phải có các chương trình kiểm soát an toàn thực phẩm tại vườn, vùng trồng, tại các cơ sở đóng gói, chế biến, bảo quản", ông Hoàng Trung, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường, nhấn mạnh.

Nhằm tăng cường quản lý chất lượng các lô hàng trái cây tươi xuất khẩu và bảo đảm việc tuân thủ quy định về kiểm dịch thực vật và an toàn của các nước nhập khẩu, tránh nguy cơ bị áp các biện pháp kiểm soát từ nước nhập khẩu, thậm chí là dừng ngành hàng, từ đầu năm nay, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật đã có văn bản đề nghị Sở Nông nghiệp và Môi trường các tỉnh, thành phố thực hiện kiểm tra, giám sát các vùng trồng, cơ sở đóng gói xuất khẩu. Đồng thời, xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện chương trình giám sát về an toàn thực phẩm và tiêu chuẩn chất lượng trái cây xuất khẩu tại các vùng trồng, cơ sở đóng gói đã được cấp mã số; tuyên truyền, tập huấn để phổ biến rộng rãi quy định của nước nhập khẩu.

Cùng với đó, Cục yêu cầu các vùng trồng, cơ sở đóng gói thực hiện việc kiểm tra dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, kim loại nặng và thực hiện truy xuất nguồn gốc như một điều kiện bắt buộc trong việc cấp và duy trì mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói theo yêu cầu của nước nhập khẩu. Đối với các chủ sở hữu mã số vùng trồng không trực tiếp xuất khẩu, cần thông báo cho cơ quan chuyên môn cấp tỉnh về khối lượng xuất khẩu dự kiến và tên đơn vị xuất khẩu.

Thực hiện yêu cầu này, một chương trình giám sát dư lượng hóa chất đang diễn ra tại nhiều địa phương nhằm kiểm soát chất lượng sản phẩm ngay từ khâu sản xuất. Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Tiền Giang cho biết đã phối hợp với các đơn vị kiểm tra các vườn cây ăn trái, các vựa và các doanh nghiệp xuất khẩu sầu riêng khi có thông tin sản phẩm sầu riêng có nhiễm chất Cadimi và vàng O. Ngành chuyên môn của tỉnh cũng tổ chức kiểm tra công tác tiếp nhận hồ sơ, kiểm tra thực tế các vùng trồng xin cấp mã số và giám sát các mã số vùng trồng; hướng dẫn các địa phương thực hiện quản lý mã số vùng trồng đúng quy định, phân công, phân cấp rõ ràng. Ngoài ra, đoàn liên ngành của tỉnh cũng kiểm tra việc sử dụng mã số vùng trồng, tình hình liên kết thu mua, tiêu thụ nông sản trên địa bàn; kiên quyết đề nghị tạm dừng, thu hồi hoặc hủy mã số các vùng trồng không tuân thủ yêu cầu, điều kiện.

Sở Nông nghiệp và Môi trường cùng Hiệp hội Sầu riêng Đắk Lắk cũng đang đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến rộng rãi yêu cầu, quy định về kiểm dịch thực vật, an toàn vệ sinh thực phẩm của nước nhập khẩu để người dân, doanh nghiệp nắm rõ và tuân thủ; tăng cường giám sát định kỳ vùng trồng, cơ sở đóng gói đã được cấp mã số trên địa bàn quản lý bảo đảm luôn duy trì tình trạng đáp ứng yêu cầu, quy định của nước nhập khẩu; khuyến khích người dân sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sinh học, phân bón hữu cơ.