Việt Nam xếp thứ 11 trong 30 quốc gia có gánh nặng bệnh nhân lao trên thế giới

Việt Nam vẫn là nước có gánh nặng bệnh lao cao

Theo Thứ trưởng, dù đạt được nhiều thành tựu trong công tác chống lao, Việt Nam hiện vẫn là nước có gánh nặng bệnh lao cao với 169.000 người mắc bệnh lao và 12.000 người tử vong do lao năm 2021 (theo báo cáo Global Tuberculosis Report 2022 - WHO).

Với số liệu trên, Việt Nam xếp thứ 11 trong 30 nước có gánh nặng bệnh nhân lao cao trên thế giới và đang phải đối mặt nguy cơ bệnh lao bùng phát trong cộng đồng, số lượng và tỷ lệ tử vong do lao trong 2 năm 2020-2021 tăng trở lại so với giai đoạn trước đây.

Thứ trưởng cho biết, trong số những người mắc lao, có khoảng 95% là bệnh nhân lao thường và 5% bệnh nhân lao kháng thuốc.

Về chi phí cho chẩn đoán và điều trị bệnh lao, có tới 63% trong số những bệnh nhân lao thường, 98% trong số những bệnh nhân lao kháng thuốc đối mặt với những chi phí thảm họa - nghĩa là chi phí cho việc chẩn đoán và điều trị bệnh lao vượt quá 20% thu nhập hàng năm của cả hộ gia đình.

Bên cạnh đó, có tới 70% người mắc lao ở trong độ tuổi lao động, vì vậy bệnh lao đang thực sự là một vấn đề ảnh hưởng đến kinh tế từng gia đình nói riêng và đất nước nói chung. “Đầu tư cho chấm dứt bệnh lao là đầu tư cho phát triển bền vững. Chấm dứt bệnh lao ở Việt Nam nghĩa là tránh đi cái chết không đáng có của hơn 12.000 người một năm hiện nay và hàng trăm ngàn gia đình không phải lo lắng vì có người mắc lao”, Thứ trưởng nhấn mạnh.

Cũng theo Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn, chấm dứt bệnh lao là việc làm có ý nghĩa to lớn và cơ hội chúng ta cần quyết tâm thực hiện, tuy nhiên từ hiện tại đến đích cuối cùng để chấm dứt bệnh lao còn rất xa và nhiều khó khăn, thách thức.

Để thực hiện được những mục tiêu đề ra trong Chiến lược phòng chống lao quốc gia giai đoạn 2021 - 2025, tầm nhìn đến năm 2035 đã được Chính phủ phê duyệt, trong giai đoạn tới, Bộ Y tế, Chương trình phòng chống lao Quốc gia cần tiếp tục thực hiện một số nhiệm vụ quan trọng.

Thứ nhất, tăng cường vận động để nhận được sự cam kết mạnh mẽ của Chính phủ và sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị hỗ trợ công tác phòng chống lao, thể hiện qua việc cụ thể hóa và hoàn thiện hệ thống văn bản pháp quy nói chung về khám chữa bệnh và văn bản riêng về công tác phòng chống lao. Sự ủng hộ cũng được thể hiện qua việc kiện toàn và nâng cao hiệu quả hoạt động của mạng lưới phòng chống lao từ trung ương tới địa phương.

Thứ hai, huy động sự hưởng ứng của cả cộng đồng với công tác phòng chống lao, tăng cường tiếp cận của người dân với các dịch vụ y tế, chủ động tham gia tìm kiếm dịch vụ khám và điều trị bệnh lao, vượt qua mọi rào cản từ cả phía người bệnh cũng như thầy thuốc và xã hội. Cần có các chiến dịch, chương trình truyền thông, huy động cộng đồng tích cực tham gia các hoạt động phòng chống lao, nâng cao nhận thức của người dân, giảm mặc cảm, kỳ thị bệnh lao.

Cần đẩy mạnh triển khai các tiếp cận mới như phát hiện chủ động, phát hiện tích cực bệnh lao trong các nhóm nguy cơ, tại vùng sâu xa nhằm tăng cường sự tiếp cận của người dân với các dịch vụ phát hiện, chẩn đoán, điều trị bệnh lao.

Các can thiệp nhằm mở rộng mạng lưới phòng chống lao cũng sẽ được ưu tiên triển khai trong giai đoan tới như: phối hợp y tế công tư; phối hơp giữa chương trình phòng chống lao và HIV; huy động sự tham gia của các tổ chức chính trị, xã hội, dân sự trong công tác phòng chống lao như Hội Phụ nữ, Hội Nông dân, Đoàn Thanh niên,…

Thứ ba, vận động đầu tư đa nguồn cho công tác phòng chống lao bao gồm ngân sách Nhà nước, ngân sách địa phương, tài trợ quốc tế, bảo hiểm y tế, xã hội hoá. Áp dụng chiến lược kết hợp: vận động tăng nguồn lực trong nước cho công tác phòng chống lao với triển khai hiệu quả các can thiệp kỹ thuật, báo cáo kết quả hoạt động và giải trình chi tiêu minh bạch, từ đó có thể tăng huy động được các nguồn tài trợ quốc tế cho công tác phòng chống lao trên toàn quốc.

Công tác phòng chống lao tại Việt Nam chịu ảnh hưởng nghiêm trọng bởi đại dịch Covid-19

Theo TS.BSCC Đinh Văn Lượng, Giám đốc Bệnh viện Phổi Trung ương, vào ngày 24 tháng 3 năm 1882 tại Berlin, Robert Koch đã công bố việc phát hiện ra vi khuẩn lao, mở ra con đường chẩn đoán và chữa khỏi căn bệnh này. Tuy nhiên, cho đến nay, đã 141 năm, bệnh lao vẫn là vấn đề y tế công cộng nghiêm trọng trên toàn cầu.

TS Lượng chia sẻ, đại dịch Covid-19 đã có tác động nghiêm trọng đến công tác chẩn đoán và điều trị lao trong những năm vừa qua.

Toàn bộ những tiến độ đã đạt được tính đến năm 2019 đã bị chậm lại, đình trệ, hoặc hoàn toàn đảo ngược, mục tiêu thanh toán bệnh lao toàn cầu đã bị chệch hướng. Theo báo cáo của Tổ chức Y tế thế giới, số lượng tử vong do bệnh lao đã tăng lên trong hai năm liên tiếp và lần đầu tiên ước tính số lượng người mới mắc bệnh lao hàng năm cũng đã tăng lên sau hơn một thập kỷ.

Tại Việt Nam, 2 năm diễn ra dịch Covid-19, công tác phòng chống lao chịu ảnh hưởng nghiêm trọng. Số bệnh nhân lao phát hiện năm 2021 giảm 22% so với năm 2020 và giảm 24,5% so với năm 2019, đưa Việt Nam trở thành là một trong những quốc gia có mức độ giảm phát hiện bệnh lao cao nhất toàn cầu do ảnh hưởng của đại dịch. Trong khi đó, số lượng và tỷ lệ tử vong do lao ở Việt Nam năm 2021 được ước tính là 12.000 người, tăng 35,8% với năm 2020.

“Chúng ta đang phải đối mặt nguy cơ bệnh lao bùng phát trong cộng đồng. Đây là một trong những nguyên nhân Chương trình chống lao phải đánh giá lại các mục tiêu của chương trình, thực hiện cập nhật Kế hoạch chiến lược phòng chống lao Quốc gia, và đề xuất điều chỉnh lộ trình chấm dứt bệnh lao vào năm 2035”, TS Lượng thông tin.

Cũng theo Giám đốc Bệnh viện Phổi Trung ương, năm 2022 đã chứng minh cho sự phục hồi mạnh mẽ của Chương trình phòng chống lao, với số phát hiện bệnh lao tăng gần 31% so với năm 2021 và tăng 1,8% so với năm 2020 (thời điểm chưa bị ảnh hưởng bởi đại dịch). Tuy nhiên, chúng ta chỉ mới phát hiện được 60% trong tổng số bệnh nhân lao ước tính trong cộng đồng.

TS Lượng nhấn mạnh, để có thể tiếp cận và ghi nhận được 40% số bệnh nhân chưa phát hiện, đảm bảo tất cả các nhóm dễ bị tổn thương, nguy cơ cao và cộng đồng nói chung đều có thể tiếp cận được các dịch vụ chẩn đoán và điều trị bệnh lao có chất lượng, Chương trình phòng chống lao cần sự ủng hộ của lãnh đạo các cấp, của các ban/ngành/đoàn thể và toàn xã hội.

Điều này giúp đảm bảo nguồn tài chính bền vững, triển khai đồng bộ các can thiệp cải tiến, đưa đến chất lượng chẩn đoán và điều trị thân thiện, nhanh chóng, ưu tiên phát hiện bệnh lao bằng việc kết hợp nhiều biện pháp, bao gồm thụ động, chủ động, tích cực, phối hợp y tế công - tư, mở rộng tiếp cận chẩn đoán lao ở các cơ sở đa khoa và chuyên khoa ngoài hệ thống,…

Giám đốc Bệnh viện Phổi Trung ương cho biết, chủ đề của Ngày Thế giới Phòng chống Lao năm nay trên toàn cầu là "Yes! We can end TB" (Đúng! Chúng ta có thể chấm dứt bệnh lao), mang đến niềm tin mạnh mẽ chấm dứt bệnh lao là hoàn toàn có thể, cũng như định hướng triển khai các giải pháp tổng thể để đẩy mạnh cuộc chiến chống bệnh lao.

Trên cơ sở đó, Chủ đề Ngày thế giới phòng chống lao của nước ta năm nay được xác định là "Việt Nam chiến thắng bệnh lao", thể hiện quyết tâm cao của cả mọi tầng lớp nhân dân vì một Việt Nam không còn bệnh lao.