9 khó khăn và thách thức của ngành Y tế hiện nay

Liên tục xuất hiện biến chủng mới

Chia sẻ những khó khăn, thách thức của ngành y trong giai đoạn hiện nay, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên đã đưa ra 9 khó khăn như sau: 

Thứ nhất, Việt Nam hiện nay đứng trước không ít khó khăn và thách thức. Trên thế giới, các quốc gia đều nhận định dịch COVID-19 chưa thể kiểm soát được hoàn toàn và vẫn xuất hiện những biến chủng mới, có nguy cơ diễn biến phức tạp và khó khăn hơn.

Thứ hai, cùng với dịch COVID-19, xuất hiện các dịch như sốt xuất huyết, nguy cơ xâm nhập các dịch bệnh nguy hiểm mới nổi như đậu mùa khỉ, viêm gan cấp… mà chưa rõ nguyên nhân.

Cùng với đó là hệ thống y tế còn tồn tại hạn chế chưa giải quyết được quyết liệt ở giai đoạn trước và đã nảy sinh thêm những khó khăn vướng mắc, đặc biệt là sau COVID-19, ảnh hưởng trực tiếp đến công tác chăm sóc và bảo vệ sức khỏe của nhân dân.

Thứ ba, hệ thống thể chế liên quan đến lĩnh vực y tế cơ bản đã hoàn thiện nhưng vẫn còn những bất cập nhất định và đặc biệt là những bất cập liên quan đến mua sắm, đấu thầu, liên doanh liên kết, sử dụng tài sản công. Và có nhiều nội dung cũng chưa thể hiện hết được quan điểm chỉ đạo tại Nghị quyết 20, 21 của Hội nghị Trung ương 6 khóa XII.

Thứ tư, năng lực hệ thống y tế, nhất là hệ thống y tế cơ sở và y tế dự phòng cũng còn nhiều hạn chế. Và khi dịch COVID-19 còn diễn biến phức tạp và khó dự đoán, xuất hiện các dịch bệnh mới nổi, đặc biệt là tỉ lệ tiêm chủng ở một số địa phương, một số khu vực đồng bào dân tộc thiểu số và vùng khó khăn cũng chưa đảm bảo theo quy định. Tình trạng quảng cáo về tác dụng của thực phẩm chức năng chưa đúng với quy định trên môi trường mạng còn diễn biến phức tạp.

Quá tải ở các bệnh viện tuyến trên

Thứ năm, chất lượng công tác điều hành phục vụ người bệnh tại một số cơ sở vẫn chưa thực sự đáp ứng được yêu cầu của người bệnh, tình trạng quá tải vẫn chưa được giải quyết triệt để, nhất là với các bệnh viện tuyến cuối, các bệnh viện tuyến Trung ương.

Đáng chú ý nữa là các dịch vụ y tế ở các tuyến dưới chưa được nâng lên, trong khi thói quen và tâm lý của người bệnh lúc nào cũng muốn được điều trị tuyến cao hơn. Từ đó gây tình trạng quá tải ở các bệnh viện tuyến trên.

Cùng với đó là tình trạng chênh lệch chỉ số sức khỏe như tử vong mẹ, tử vong trẻ em, suy dinh dưỡng ở các vùng… chưa được cải thiện rõ rệt và cũng chưa phát huy được hết lợi thế của lĩnh vực y học cổ truyền của nước ta.

Thứ sáu, về công nghiệp sản xuất trang thiết bị y tế,  để phục vụ nhu cầu khám chữa bệnh thì hiện nay việc sản xuất trong nước mới dừng ở mức trang thiết bị thông dụng và hàm lượng công nghệ còn thấp.

Việc kiểm định trang thiết bị còn chưa được chú trọng đúng mức. Hệ thống xử lý nước thải, đặc biệt là hệ thống xử lý nước thải ở các cơ ở tuyến tỉnh do đầu tư từ lâu nên hiện nay đã quá tải, xuống cấp nên kết quả xử lý nước thải đầu ra chưa đảm bảo được yêu cầu.

Thiếu thuốc, thiếu vật tư thiết bị y tế, nhân viên y tế nghỉ việc

Thứ bảy, tình trạng thiếu thuốc, vật tư trang thiết bị y tế ở một số cơ sở y tế trên toàn quốc chưa được khắc phục một cách triệt để. Rồi số lượng hồ sơ đăng ký cấp giấy đăng ký lưu hành thuốc cũng như trang thiết bị của còn tồn đọng lớn và chưa được giải quyết một cách triệt để. Ngành Y đang phải đề nghị với Quốc hội để có giải pháp giải quyết trước mắt cũng như định hướng lâu dài để giải quyết nội dung này.

Thứ tám, quản lý đào tạo chất lượng và nhân lực y tế chưa đáp ứng được yêu cầu thực tế và hội nhập quốc tế. Cùng với đó là tình trạng nghỉ việc, bỏ việc của nhân viên y tế, chuyển từ hệ thống y tế công lập sang y tế ngoài công lập, đặc biệt là những cán bộ y tế có tay nghề cao, có kinh nghiệm. Đây cũng là một khó khăn, thách thức đối với ngành y tế.

Thứ chín, chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ thông tin trong lĩnh vực khám chữa bệnh cũng như phòng bệnh chưa đáp ứng được yêu cầu. Ngân sách nhà nước chi cho y tế, bảo hiểm y tế có tăng nhưng tổng chi bình quân cho đầu người vẫn còn thấp.

Đặc biệt, theo thống kê thì tỉ lệ chi tiền túi của hộ gia đình cho công tác khám chữa bệnh vẫn ở mức cao, chiếm khoảng 43% tổng chi y tế. Rồi đầu tư bền vững cho các nhóm đối tượng được ngân sách nhà nước hỗ trợ đóng bảo hiểm y tế vẫn chiếm tỉ lệ rất lớn.

Do vậy, đối tượng tham gia bảo hiểm y tế này vẫn chưa bền vững và phương thức chi trả cho công tác khám, chữa bệnh tiến tới tính đúng, tính đủ và để hoàn thiện gói dịch vụ y tế cơ sở cũng chậm được điều chỉnh và chưa đầy đủ. Việc đẩy nhanh tiến độ giải ngân đầu tư công để đảm bảo cho hoàn thiện cơ sở vật chất y tế, phục vụ cho chăm sóc, bảo vệ sức khỏe nhân dân cũng còn hạn chế.

Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên cho biết, từ 9 khó khăn, thách thức như vậy, nhưng trong năm 2022, ngành y tế được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các cấp ủy Đảng, chính quyền và sự vào cuộc của nhân dân cũng như sự nỗ lực, cố gắng vượt qua mọi khó khăn của cán bộ, nhân viên ngành y tế nên ngành y tế vẫn đạt được những kết quả đáng trân trọng.

Đó là 3 chỉ tiêu mà Quốc hội giao đều hoàn thành và hoàn thành vượt mức. 13/16 chỉ tiêu Chính phủ giao cho ngành y tế đã hoàn thành, còn 3 chỉ tiêu cơ bản cũng hoàn thành. Phải nói rằng, trong điều kiện khó khăn, thách thức như vậy nhưng ngành y tế đã nỗ lực phấn đấu để hoàn thành cơ bản các chỉ tiêu được Quốc hội, Chính phủ giao và từng bước làm tốt hơn nữa công tác chăm sóc, bảo vệ sức khỏe của nhân dân trong tình hình mới.

Tập trung ưu tiên giải quyết vấn đề thiếu thuốc, vật tư y tế

Với những khó khăn, vướng mắc của ngành y tế trong giai đoạn hiện nay, Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên cho biết, Bộ Y tế đang tập trung giải quyết các vấn đề khó khăn trước mắt.

Theo đó, ưu tiên trước mắt là về vấn đề thiếu thuốc, vật tư y tế ở các cơ sở y tế trên cả nước, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Y tế, Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, các bộ ngành có liên quan rà soát lại tất cả các văn bản liên quan để hoàn thiện thể chế trước mắt về nội dung này.

Trong thời gian vừa qua và trước mắt, Bộ Y tế đã tập trung ưu tiên ban hành Nghị quyết 80 của Quốc hội. Đó là Nghị quyết hết sức quan trọng và đã giải quyết được căn cơ, trước mắt vấn đề cung ứng thuốc trong các cơ sở điều trị.

Nghị quyết 80 cho phép gia hạn đăng ký tuổi thuốc đến hết năm 2024. Trong khoảng thời gian này, Bộ Y tế đã yêu cầu Cục Quản lý dược rà soát và ban hành các danh mục thuốc đảm bảo theo đúng quy định của Nghị quyết 80 của Quốc hội. Trước mắt, Cục Quản lý dược đã ban hành đợt 1 gần 10.000 giấy đăng ký lưu hành thuốc.

Tiếp đến là trang thiết bị y tế, Bộ Y tế đã dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định 98 của Chính phủ và đang trình Chính phủ xem xét ban hành. Khi Nghị định sửa đổi Nghị định 98 được ban hành, để giải quyết được căn cơ nội dung liên quan đến việc cung ứng trang thiết bị vật tư y tế.

Ban hành chính sách để cán bộ, nhân viên y tế yên tâm công tác

Bộ Y tế đang dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định 146 của Chính phủ về việc thực hiện Luật Bảo hiểm y tế. Cùng với đó, Bộ Y tế cùng với Bộ Tài chính, Bộ KH&ĐT đã rà soát và ban hành các văn bản có liên quan đến đấu thầu, mua sắm vật tư, trang thiết bị. Đặc biệt, Bộ Y tế đã ban hành gần 50 thông tư hướng dẫn sửa đổi, bổ sung các quy định có liên quan đến mua thuốc, trang thiết bị và nội dung khác có liên quan để đảm bảo việc cung ứng thuốc, vật tư y tế, trang thiết bị trong giai đoạn hiện nay.

Bộ Y tế xác định tập trung giải quyết là củng cố nguồn nhân lực y tế, đề xuất với Chính phủ ban hành các chế độ, chính sách để làm sao cán bộ, nhân viên y tế yên tâm công tác.

Bộ Y tế đã trình Chính phủ ban hành Nghị định sửa đổi Nghị định 56 của Chính phủ thực hiện Kết luận 25 của Bộ Chính trị, đó là đưa phụ cấp nghề đối với y tế cơ sở và y tế dự phòng từ 40%, 70% lên 100%.

Rà soát thanh toán nợ đọng Bảo hiểm y tế với tổng kinh phí khoảng 7.000 tỷ đồng

Ngoài ra, Bộ Y tế tập trung giải quyết theo Nghị quyết 114 của Chính phủ. Bộ Y tế đã phối hợp Bảo hiểm xã hội (BHXH) Việt Nam có hướng dẫn về việc thanh quyết toán chi phí khám chữa bệnh đối với các cơ sở y tế của năm 2021 với tổng kinh phí khoảng 4.500 tỷ đồng.

Hiện tại, Bộ Y tế và Bảo hiểm y tế (BHYT) đang tiếp tục rà soát để hướng dẫn các cơ sở thanh toán nợ đọng bảo hiểm y tế của năm 2018, 2019, 2020, 2021. Nợ đọng này đã được cơ quan bảo hiểm thẩm tra tại các cơ sở y tế nhưng do những nguyên nhân khách quan khác nhau mà chưa được thanh toán.

Bộ Y tế và BHXH Việt Nam cũng đã thống nhất rà soát để thanh quyết toán số kinh phí này cho các cơ sở khám chữa bệnh trên cả nước. Tổng kinh phí rà soát bước đầu khoảng 2.500 tỷ.

"Như vậy, nếu cả giai đoạn 2018, 2019, 2020, 2021 thanh quyết toán được tất cả cho các cơ sở y tế trên toàn quốc, thì tổng kinh phí khoảng 7.000 tỷ đồng. Đây là nguồn lực rất lớn để các cơ sở y tế tái cấu trúc lại trong quá trình cung ứng thuốc, vật tư cũng như đảm bảo công tác chi thường xuyên để duy trì hoạt động của các cơ sở khám chữa bệnh" - Thứ trưởng Bộ Y tế nhấn mạnh.