Theo Đại biểu Nguyễn Anh Trí, quan điểm chung đó là phòng bệnh hơn chữa bệnh. Thông thường đầu tư cho dự phòng hiệu quả gấp 2 lần đầu tư cho chữa bệnh. Sử dụng xét nghiệm sàng lọc đái tháo đường trong cộng đồng thì hiệu quả gấp 10 lần so với chi phí cho điều trị. Đặc biệt sàng lọc, phát hiện và tư vấn cho bệnh Tha-lát-xê-mia thì hiệu quả gấp 2.000 lần chi cho điều trị. Nhưng thực tế, ở Việt Nam y tế dự phòng mới quan tâm đến các bệnh dịch mà chưa quan tâm đến các nhóm bệnh lý khác. Nói đúng hơn, hoạt động phòng bệnh chưa được quan tâm đúng mức và toàn diện, có quy định các địa phương phải đảm bảo 30% kinh phí cho y tế dự phòng đã thực hiên chưa nghiêm túc. Có tỉnh có, có tỉnh không, các tỉnh có thì nhiều ít khác nhau. Đề nghị Bộ Y tế cần sử dụng ngân sách nhà nước do Quốc hội phê chuẩn hàng năm để cấp về cho các tỉnh đảm bảo đủ cho các hoạt động của y học dự phòng. Như vậy sẽ có kinh phí để thống nhất và kịp thời triển khai các hoạt động dự phòng. Cần sớm xây dựng Luật Phòng bệnh, trong đó mở rộng các hoạt động dự phòng bệnh tật lên các nhóm bệnh lý khác, như bệnh không lây nhiễm, bệnh bẩm sinh di truyền, bệnh lý học đường, v.v...
Thứ hai, về đầu tư cho y tế cơ sở. Y tế cơ sở hiện nay đã có nhiều tiến bộ, tuy nhiên chưa thực sự đáp ứng với yêu cầu của nhân dân. Đó là nguyên nhân chính gây ra quá tải. Nguyên nhân thì có nhiều, công tác tổ chức có nhiều biến động, cán bộ y tế còn thiếu, yếu, mức chi của bảo hiểm y tế còn thấp. Danh mục xét nghiệm, thăm dò bị hạn chế, thuốc ít thì không được phép kê, v.v... Đề nghị bảo hiểm đừng sử dụng việc thanh toán bảo hiểm y tế như một công cụ của người gác cổng để chống quá tải, sàng lọc bệnh nhân ở các tuyến y tế cơ sở, người ta rất phản đối việc này. Bộ Y tế cần tập trung giải quyết nhân lực, tháo gỡ những vướng mắc, đầu tư nguồn lực. Chính phủ đã đồng ý cho xây dựng bệnh viện Nậm Pồ ở Điện Biên, xin hết sức quan tâm.
Bảo hiểm y tế cần đẩy mạnh thông tuyến, chi theo định mức, kỹ thuật, không phải theo hàng, theo tuyến. Trong dự thảo nghị quyết của Quốc hội có đề cập tăng cường ưu tiên y tế dự phòng, y tế cơ sở, tạo điều kiện để người dân sử dụng dịch vụ cao ngay tại tuyến dưới là rất hợp lý.
Kinh phí cho y tế luôn là vấn đề nóng bỏng ở hầu hết các quốc gia. Cần phải có những biện pháp hiệu quả, làm thật tốt bảo hiểm y tế để có được một lượng kinh phí rất lớn, phục vụ trong công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân. Trong đó, việc quan trọng nhất là sớm sửa đổi Luật Bảo hiểm y tế theo nguyên tắc bảo hiểm y tế phải có mệnh giá và thanh toán phải theo mệnh giá. Kinh nghiệm của toàn thế giới cho thấy điều đó.
Dự án nào cũng cần vốn, tỉnh nào cũng cần kinh phí, miếng bánh ngân sách của nhà nước khó đủ để chia cho tất cả những vấn đề đó nhưng Đảng, Nhà nước đã có các cơ chế. Vì vậy, đề nghị phải đẩy mạnh hơn hơn nữa việc xã hội hóa y tế để kêu gọi được nhiều nguồn vốn từ các đơn vị, các doanh nghiệp, các tư nhân đầu tư vào y tế. Có thể tham khảo ở Nhật Bản, một quốc gia chăm sóc rất tốt sức khỏe cho nhân dân, có tỉ lệ y tế tư nhân năm 1994 là 76% và đến nay là khoảng 82%. Ở Việt Nam, chia sẻ về việc ngân sách nhà nước còn rất hạn hẹp và phải đầu tư cho nhiều việc quan trọng khác thì hướng đi này chắc chắn là hướng đi đúng và hợp lý.
Không chỉ trong y tế, nghĩ trong nhiều lĩnh vực khác như giao thông, văn hóa, thể thao, giáo dục đều rất cần đẩy mạnh xã hội hóa để tận dụng nguồn lực ngoài nhà nước cho các hoạt động của những lĩnh vực đó. Nghị quyết Trung ương Đảng đã cho kinh tế tư nhân là động lực, xin hãy triển khai một cách chủ động và nghiêm túc.
Vấn đề thứ 5 là khuyến khích giao quyền tự chủ thực sự cho các bệnh viện công lập có đủ điều kiện. Đây quả là một lối ra để giảm bớt gánh nặng ngân sách cho quốc gia.
