Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Đỗ Thị Lan; Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Hoàng Mai và Ủy viên Thường trực Ủy ban Xã hội Trần Thị Thanh Lam đồng chủ trì hội thảo.
Các loại đồ uống bị áp thuế tiêu thụ đặc biệt còn hẹp
Phát biểu tại Hội thảo, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Đỗ Thị Lan cho biết, khi kinh tế phát triển, thu nhập của người dân tăng lên cũng là lúc nhu cầu sử dụng các loại thực phẩm, đồ uống tăng theo. Tuy nhiên, không phải loại đồ uống nào cũng tốt cho sức khỏe của con người. Đã có những bằng chứng khoa học chỉ ra mối liên hệ giữa việc sử dụng thường xuyên các loại đồ uống có cồn, đồ uống có ga với một số bệnh như gan, tim mạch, huyết áp, tiểu đường hay béo phì của con người.
Theo Phó Chủ nhiệm Đỗ Thị Lan, một trong những cách thức nhằm điều chỉnh hành vi của người dân khi sử dụng những hàng hóa, dịch vụ cần được hạn chế, đó là thuế thuế tiêu thụ đặc biệt.
Luật Thuế Tiêu thụ đặc biệt đã điều chỉnh đối với các mặt hàng thuốc lá, rượu, bia… Tuy nhiên, đối tượng các loại đồ uống bị áp thuế tiêu thụ đặc biệt như vậy là còn hẹp. Ngoài rượu và bia, hiện nay trên thị trường còn có những loại đồ uống có nồng độ cồn nhẹ như nước hoa quả lên men và nhiều loại đồ uống khác có thành phần có hại cho sức khỏe như đường và các chất kích thích... nhưng chưa bị đánh thuế như: nước ngọt, đồ uống có ga, nước tăng lực… Trong khi đó, tại hầu hết các quốc gia châu Âu, những đồ uống này bị áp thuế với mức khá cao.
Thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mặt hàng thuốc lá cũng còn thấp, mức thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt hiện hành là 75% tính trên giá bán (chưa có thuế giá trị gia tăng và chưa có thuế tiêu thụ đặc biệt). Với việc áp dụng mức thuế suất này thì tỷ lệ thuế trong giá bán lẻ chỉ chiếm khoảng 36% giá bán lẻ thuốc lá, thấp hơn so với nhiều nước ở khu vực ASEAN, trung bình của nhiều nước trên thế giới cũng là khoảng 56%. Trong khi đó, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã chỉ rõ, thuốc lá là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây bệnh tật và tử vong trên thế giới. Tỷ lệ người hút thuốc lá trên tổng số dân còn cao và người hút thuốc lá phân bố ở tất cả các độ tuổi khác nhau.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội cũng cho biết, tại Nghị quyết số 20-NQ/TW ngày 2.10. 2017 của Ban Chấp hành trung ương Đảng về chăm sóc và nâng cao sức khoẻ nhân dân đã đề ra chủ trương “Tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với các hàng hoá có hại cho sức khoẻ như đồ uống có cồn, có ga, thuốc lá để hạn chế tiêu dùng …”. Để thể chế hoá chủ trương trên, đòi hỏi nghiên cứu, đề xuất, xem xét các phương án điều chỉnh chính sách thuế tiêu thụ đặc biệt đối với một số sản phẩm rượu, bia, thuốc lá.
Cần thêm các chính sách để giảm tiêu thụ đồ uống có đường
Tại Hội thảo, đại diện Viện Dinh dưỡng Quốc gia, Bộ Y tế cho biết, theo Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia đối với các sản phẩm đồ uống không cồn QCVN 6-2:2010/BYT: nước ngọt (đồ uống có đường) là sản phẩm được pha chế từ nước với các chất có nguồn gốc tự nhiên hoặc tổng hợp, có thể bao gồm CO2.
Đồ uống có đường ở Việt Nam hiện rất đa dạng gồm: nước ngọt có ga hoặc không có ga, cà phê hòa tan, trà hòa tan, nước có pha chế hương liệu, sữa pha chế hương liệu, nước uống thể thao tăng lực... Các loại đồ uống này được mọi lứa tuổi yêu thích. Tỷ lệ sử dụng đồ uống có đường tại Việt Nam đã tăng gấp 10 lần trong giai đoạn 2002 - 2022. Tuy nhiên, việc sử dụng đồ uống có đường gây rất nhiều hệ lụy cho sức khoẻ như: thừa cân, béo phì, bệnh đái tháo đường, rối loạn chuyển hoá, ảnh hưởng đến hệ xương răng, bệnh tim mạch, sa sút trí tuệ, ung thư…
Các đại biểu tham dự Hội thảo cho rằng, cần ngăn ngừa sửa dụng đồ uống có đường bằng việc áp thuế tiêu thụ đặc biệt như một số quốc gia trên thế giới đã thực hiện. Ví dụ, tại Mexico, 2 năm sau khi áp dụng thuế trên đồ uống có đường, các hộ gia đình có ít nguồn lực nhất đã giảm 11,7% mua đồ uống có đường, so với 7,6% trung bình của cả nước; đồng thời giúp tăng thu thuế thêm 2,6 tỷ USD trong giai đoạn 2014-2015. Tại Mỹ, ước tính nếu áp thuế trên đồ uống có đường 1 xu/ounce trong 10 năm sẽ giúp tiết kiệm hơn 17 tỷ USD chi phí chăm sóc sức khỏe; tạo ra 13 tỷ USD doanh thu thuế trong năm 2016.
Các đại biểu cũng nhất trí, cần ban hành quy định bắt buộc phải dán nhãn dinh dưỡng cho sản phẩm trong đó có công bố hàm lượng đường; quy định về dán nhãn cảnh báo dinh dưỡng mặt trước của sản phẩm nhiều đường, nhiều năng lượng; sớm ban hành các chính sách nhằm hạn chế quảng cáo, tài trợ, khuyến mại các sản phẩm đồ uống có đường đặc biệt là cho trẻ em; tạo môi trường thuận lợi để giảm tiêu thụ đồ uống có đường; tăng cường cung cấp nước uống an toàn; nâng cao nhận thức về các lựa chọn đồ uống lành mạnh; giảm tính sẵn có của đồ uống có đường.
