Bảo đảm công khai, minh bạch trong đấu thầu
Nghị định số 24/2024/NĐ-CP gồm 12 chương với 135 điều, góp phần quan trọng trong việc xây dựng cơ chế lựa chọn nhà thầu phù hợp, tháo gỡ khó khăn vướng mắc trong thực hiện hoạt động đấu thầu, mua sắm sử dụng nguồn vốn nhà nước; đặc biệt là mua sắm thuốc, vật tư thiết bị y tế. Đồng thời, tiếp tục đơn giản hóa thủ tục đấu thầu, lựa chọn nhà thầu; cắt giảm chi phí cho doanh nghiệp thông qua hoạt động đấu thầu...
Ông Hoàng Cương, Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch - Tài chính (Bộ Y tế) phân tích, các đơn vị y tế có thể chỉ định thầu trong trường hợp có dịch bệnh hoặc ngay trong một số tình huống để bảo đảm hoạt động thường xuyên của bệnh viện. Nghị định 24 cũng cho phép các bệnh viện có thể xác định giá gói thầu theo báo giá, kể cả trường hợp có một báo giá thì cũng lấy báo giá đó làm giá dự kiến cho gói thầu, hoặc có nhiều báo giá thì có thể lấy giá dự kiến từ gói thầu giá cao nhất. Đây là điểm mới rất đáng chú ý so với các quy định trước đó. Ngoài ra, các bệnh viện cũng có thể áp dụng tùy chọn, mua thêm tối đa 30% gói thầu mua sắm trước đó...
Ngoài các hình thức lựa chọn nhà thầu truyền thống như đấu thầu rộng rãi, chỉ định thầu, chào hàng cạnh tranh mua sắm trực tiếp thì tại Nghị định 24 cũng quy định 2 hình thức mua sắm mới, tiên tiến, hiện đại là hình thức mua sắm trực tuyến và hình thức chào giá trực tuyến. Đặc biệt, toàn bộ quy trình thủ tục được thực hiện hoàn toàn trên hệ thống mạng đấu thầu quốc gia. Vì vậy, các bệnh viện có thể mua ngay được thuốc cũng như là vật tư thiết bị y tế mà không nhất thiết phải qua các thủ tục đấu thầu; chỉ sau 3 - 4 ngày, bệnh viện có thể mua được trang thiết bị, linh kiện phù hợp.
Về đấu thầu thuốc tập trung, Nghị định 24 cũng đã có những quy định cụ thể về trách nhiệm ban hành danh mục, tổng hợp nhu cầu các quy định liên quan đến quy trình lựa chọn nhà thầu; ký kết thỏa thuận khung hoặc hợp đồng theo hướng phù hợp hơn so với thực tế. Theo các chuyên gia y tế, trước đây, do chỉ được lựa chọn 1 nhà thầu trúng thầu cung cấp thuốc với số lượng lớn và phạm vi giao hàng rộng; dẫn đến một số trường hợp, nhà thầu không có đủ khả năng thực hiện hợp đồng thì nay Nghị định 24 đã bổ sung quy định, cho phép lựa chọn nhiều hơn 1 nhà thầu trúng thầu để nếu nhà thầu xếp hạng thứ nhất không còn khả năng cung cấp thì chủ đầu tư ngay lập tức lựa chọn các nhà thầu xếp hạng tiếp theo.
Liên quan đến chỉ định thầu, Điều 94 của Nghị định 24 đã quy định rõ các gói thầu được chỉ định thầu trong trường hợp cấp bách, cấp cứu người bệnh; các trường hợp phục vụ công tác phòng bệnh, phòng dịch, công tác chống dịch giúp các cơ sở y tế, các bệnh viện có thể mua ngay được thuốc cũng như vật tư y tế mà không phải trải qua quy trình đấu thầu.
Bảo đảm hoạt động thường xuyên của bệnh viện
Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch - Tài chính (Bộ Y tế) Hoàng Cương cho biết, Nghị định 24 đã có quy định rất cụ thể về quy trình thủ tục đấu thầu theo hướng cắt giảm tối đa các thủ tục mà thẩm định phê duyệt ở cấp trung gian; như cắt giảm các thủ tục thẩm định phê duyệt danh sách nhà thầu đạt kỹ thuật, cắt giảm bước phê duyệt danh sách xếp hạng nhà thầu; không còn các bước thương thảo hợp đồng. Bên cạnh đó, Nghị định cho phép gia hạn tiếp thời gian thực hiện hợp đồng để mua tiếp những hàng hóa mà bệnh viện chưa mua hết theo hợp đồng cũ...
Ngoài ra, ngày 11.4.2024, Bộ trưởng Bộ Y tế đã ban hành Quyết định số 921 để phân cấp toàn bộ thẩm quyền quyết định việc mua sắm cho các bệnh viện trực thuộc Bộ Y tế. Theo đó, các bệnh viện trực thuộc Bộ Y tế được toàn quyền quyết định việc mua sắm thuốc, vật tư thiết bị y tế để phục vụ công tác khám, chữa bệnh trong dự toán mua sắm của bệnh viện. Theo các chuyên gia, việc Bộ Y tế ban hành quyết định 921 đã thể hiện rất rõ chủ trương phân cấp triệt để, giúp các cơ sở y tế chủ động, kịp thời trong đấu thầu, mua sắm thuốc, vật tư y tế.
Thứ trưởng Bộ Y tế Lê Đức Luận cho biết, để tạo khung pháp lý đồng bộ, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc và nâng cao tính công khai, minh bạch, hiệu quả kinh tế trong hoạt động đấu thầu, mua sắm thuốc, vật tư, thiết bị tại các cơ sở y tế, Bộ Y tế đã ban hành liên tiếp 4 thông tư hướng dẫn những nội dung liên quan đến công tác này. Trên cơ sở tổng hợp các khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn triển khai mua sắm, đấu thầu thuốc, vật tư, thiết bị y tế; các thông tư này đã có nhiều quy định giải quyết tối đa các bất cập đã được phản ánh như thiếu thuốc, vật tư, trang thiết bị cục bộ tại các cơ sở y tế; tồn tại, hạn chế trong lựa chọn nhà thầu đối với mua sắm tập trung; các bất cập trong xây dựng giá gói thầu...
Đặc biệt, Thông tư số 07/2024/TT-BYT quy định về đấu thầu thuốc tại cơ sở y tế công lập, có hiệu lực ngay kể từ ngày ký đã tạo cơ sở pháp lý đầy đủ đồng bộ và thống nhất trong việc triển khai đấu thầu thuốc. Thông tư 07 đã quy định cụ thể về hoạt động đấu thầu thuốc sử dụng nguồn vốn ngân sách nhà nước từ nguồn quỹ bảo hiểm y tế và các nguồn thu hợp pháp khác của cơ sở y tế công lập. Trong Thông tư 07, đã ban hành kèm theo các mẫu về lập kế hoạch lựa chọn nhà thầu; mẫu hồ sơ mời thầu đối với gói thầu mua sắm thuốc, mua sắm dược liệu, thuốc y học cổ truyền...
Việc ban hành các mẫu hồ sơ đấu thầu sẽ tạo thuận lợi cho các chủ đầu tư, các bệnh viện cũng như các nhà thầu trong quá trình tham dự thầu và đặc biệt là góp phần nâng cao tính công khai, minh bạch trong đấu thầu. Hiện nay, Bộ Y tế cũng đang phối hợp rất chặt chẽ với Bộ Kế hoạch và Đầu tư để triển khai đấu thầu thuốc cũng như vật tư, thiết bị y tế trên hệ thống mạng đấu thầu quốc gia.
