Đề xuất tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với rượu, bia, thuốc lá

Bộ Tài chính đang lấy ý kiến về đề nghị xây dựng dự án Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi). Dự thảo này nhằm giải quyết bất cập phát sinh, khuyến khích chuyển đổi nhập khẩu, sản xuất, sử dụng sản phẩm thân thiện môi trường, hạn chế tiêu dùng hàng hóa có hại cho sức khỏe.

Theo đó, Bộ Tài chính đề xuất mở rộng cơ sở tính thuế theo chủ trương của Đảng, Nhà nước và phù hợp với thông lệ quốc tế.

Cụ thể, sẽ nghiên cứu áp thuế tiêu thụ đặc biệt với các sản phẩm không có lợi cho sức khỏe, môi trường và dịch vụ hạn chế sử dụng như: đồ uống có đường; thức uống đại mạch và nước giải khát không cồn; thuốc lá mới và thiết bị, bộ phận, dung dịch của thuốc lá mới; kinh doanh dịch vụ trò chơi điện tử trên mạng…

Đồng thời, Bộ Tài chính đề xuất điều chỉnh thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt với một số mặt hàng có hại cho sức khỏe và một số mặt hàng nhằm bảo vệ môi trường.

Với định hướng này, sẽ bổ sung áp dụng thuế tuyệt đối, áp dụng kết hợp thuế suất theo tỷ lệ và mức thuế tuyệt đối với thuốc lá; tăng thuế suất tiêu thụ đặc biệt với rượu, bia, thuốc lá để hạn chế sản xuất, nhập khẩu, tiêu dùng.

Bên cạnh đó, giảm thuế suất tiêu thụ đặc biệt với một số mặt hàng thân thiện môi trường như xe ô tô chạy xăng kết hợp điện, xe ô tô điện, xe ô tô sử dụng khí thiên nhiên…

Bộ Tài chính cho biết, dù mặt hàng rượu, bia đã được tăng thuế tiêu thụ đặc biệt theo lộ trình từ năm 2016 đến năm 2018 song trong thời gian qua, tình hình sử dụng rượu, bia ở Việt Nam vẫn ở mức cao và có xu hướng gia tăng nhanh.

Theo số liệu của Bộ Tài chính, Việt Nam là nước tiêu thụ bia cao nhất Đông Nam Á và thứ 3 châu Á sau Nhật Bản, Trung Quốc. Năm 2019, lượng bia tiêu thụ bình quân một người là 47,6 lít, bằng 1,2 lần năm 2015; rượu mạnh và rượu trắng là 3,4 lít, bằng 1,02 lần năm 2015.

Tại Việt Nam, rượu, bia xếp thứ 5 trong 15 yếu tố nguy cơ sức khỏe hàng đầu và gây nhiều hệ lụy nghiêm trọng như tai nạn giao thông, chấn thương, bạo lực gia đình... Do vậy, Bộ Tài chính cho rằng việc sử dụng rượu, bia cần được tiếp tục kiểm soát hơn nữa.

Hiện tại, thuế rượu, bia ở Việt Nam theo tính toán của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) mới chiếm khoảng 30% giá bán lẻ, trong khi ở nhiều nước tỷ lệ thuế chiếm 40 - 85% giá bán lẻ.

Đối với mặt hàng thuốc lá, WHO và Ngân hàng Thế giới (WB) khuyến nghị tỷ trọng thuế tiêu dùng nên chiếm 66-75% (từ 2/3 đến 3/4) trên giá bán lẻ thuốc lá. Theo đánh giá của WHO, WB và các đối tác phòng chống tác hại của thuốc lá thì giá bán thuốc lá của Việt Nam vẫn còn thấp do tỷ lệ thuế trên giá bán lẻ chỉ chiếm khoảng 38,85%.

Bộ Tài chính đánh giá, mặc dù đã được tăng thuế tiêu thụ đặc biệt theo lộ trình năm 2016-2019 nhưng tỷ lệ hút thuốc lá ở Việt Nam vẫn ở mức cao. Như vậy, việc sử dụng thuốc lá cần được tiếp tục kiểm soát hơn nữa.

Được biết, Việt Nam hiện đang áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá là 75%, rượu 35-65%, bia là 65%.

Liên quan đến đề xuất đánh thuế tiêu thụ đặc biệt với đồ uống có đường, Bộ Tài chính cho biết WHO khuyến cáo, đồ uống có đường là nguyên nhân chính gây nên tình trạng thừa cân và béo phì, là một trong những yêu tố gây bệnh tim mạch, đái tháo đường… Trong khi đó, tình hình tiêu thụ đồ uống có đường ở Việt Nam đã tăng mạnh, gấp 7 lần trong 15 năm từ mức trung bình 6,6 lít/người năm 2002 lên 50,7 lít/người năm 2018.

Cũng theo Bộ Tài chính, đến năm 2021, có ít nhất 50 quốc gia trên thế giới thu thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mặt hàng này. Riêng trong ASEAN, 6/10 nước đã thu thuế tiêu thụ đặc biệt đối với đồ uống có đường.