Xây dựng khung pháp lý cho tài sản số

Khó phân biệt vàng, thau 

Theo Boston Consulting Group, tổng giá trị tài sản số trong năm 2030 dự kiến sẽ lên tới 16.000 tỷ USD, chiếm 10% GDP toàn cầu. Trong đó Việt Nam đứng thứ 3 thế giới về giao dịch tiền số, chỉ sau Ấn Độ và Mỹ với gần 26 triệu người sở hữu tiền ảo (theo Crypto Crunch App).

Trong bối cảnh Việt Nam chưa có khung pháp lý cho loại hình đầu tư này, các hoạt động mua bán, giao dịch tài sản số trong nước vẫn diễn ra sôi động thông qua các sàn quốc tế hoặc hình thức thỏa thuận trực tiếp. Chủ tịch Công ty Cổ phần Công nghệ số SSI (SSI Digital) Nguyễn Duy Hưng cho rằng, cộng đồng đầu tư tài sản số đang phải đối mặt với rủi ro pháp lý, cơ chế ngoại hối, lừa đảo..., vì vậy, cần có giải pháp để thị trường phân biệt được "đâu là vàng, đâu là thau".

Thực tế, sự phổ biến nhanh chóng về tài sản số đã và đang đặt ra những vấn đề chưa từng có đối với các tiêu chuẩn, quy định về tài sản, thị trường tài chính, thuế và yêu cầu quản lý kiểm soát rủi ro. Ngày 23.2.2024, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái đã ký Quyết định số 194/QĐ-TTg ban hành Kế hoạch hành động quốc gia thực hiện cam kết của Chính phủ Việt Nam về phòng, chống rửa tiền, tài trợ khủng bố và tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt, nhằm đưa Việt Nam ra khỏi danh sách xám của Lực lượng đặc nhiệm tài chính về chống rửa tiền (FATF).

Tại quyết định trên, Chính phủ yêu cầu Ngân hàng Nhà nước đánh giá rủi ro về rửa tiền trong kinh doanh casino, trò chơi có thưởng và tài sản số, hoàn thành vào tháng 9. Bên cạnh đó, Bộ Tài chính được giao xây dựng khung pháp lý để cấm hoặc điều chỉnh tài sản số và các tổ chức cung ứng dịch vụ tài sản này, hoàn thành trong tháng 5.2025.

 Khuôn khổ pháp lý giúp giảm rủi ro

Nhiều ý kiến cho rằng, tài sản số tiềm ẩn nhiều rủi ro song đây là xu hướng phát triển tất yếu. Do đó, định hình những cơ hội và thách thức do tài sản số mang lại, từ đó tạo ra "luật chơi" - xây dựng khung pháp lý cho loại tài sản này là đòi hỏi khách quan và cấp thiết.

Đại diện Ban quản lý Khu Công nghệ cao Hòa Lạc Trần Đắc Trung nhấn mạnh, nếu phát triển và khai thác tốt các nền tảng giao dịch tài sản số thì không chỉ tăng thu cho ngân sách, ngăn chặn thất thoát các nguồn lực tài chính và trí tuệ ra nước ngoài mà còn thúc đẩy môi trường đổi mới sáng tạo thuận lợi, khuyến khích các sản phẩm, dịch vụ công nghệ mới ra đời, đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số quốc gia. Tuy nhiên, ông Trung cũng cho rằng, đây là nhiệm vụ không dễ dàng và để thành công, cần có sự tham gia của tất cả các bên, từ cơ quan quản lý Nhà nước đến các doanh nghiệp và nhà khoa học, chuyên gia công nghệ.

Đồng quan điểm, Chủ tịch SSI Digital Nguyễn Duy Hưng cho rằng khuôn khổ pháp lý ra đời sẽ giảm thiểu các rủi ro an ninh tiền tệ, khi các dòng tiền đầu tư được kiểm soát chặt chẽ và minh bạch sẽ góp phần tăng cường tài chính quốc gia, tăng nguồn thu ngân sách thông qua kiểm soát thuế cũng như giảm thiểu rủi ro cho các nhà đầu tư. “Chính phủ cần sớm xây dựng khung pháp lý kiểm soát giao dịch tài sản số,” ông Hưng đề xuất.

Mặt khác, theo Giám đốc Pháp chế Tuân thủ Toàn cầu OKX Macolm Wright, việc giám sát giao dịch và xây dựng khung thuế cho tài sản số sẽ góp phần chống lại các gian lận, bảo đảm các quy định về chống rửa tiền. Giám sát giao dịch hiệu quả có thể coi là tuyến phòng thủ hiệu quả tính minh bạch của thị trường tài sản số cũng như người tiêu dùng trước những nguy hại tiềm ẩn. Còn việc bảo đảm khung thuế cho các giao dịch sẽ thúc đẩy nền kinh tế số phát triển mạnh.