Tránh rủi ro đối với doanh nghiệp xuất khẩu

Hoàn thiện khung pháp lý về phòng vệ thương mại

Việc Việt Nam ký kết và thực thi 15 Hiệp định thương mại tự do (FTA), trong đó có những FTA thế hệ mới với cam kết toàn diện như Hiệp định Đối tác toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - Liên minh châu Âu (EVFTA) và Hiệp định Đối tác toàn diện khu vực (RCEP) đã đưa Việt Nam đạt được những thành tựu to lớn về kinh tế. 

Theo Cục Phòng vệ thương mại (Bộ Công thương), mặc dù WTO và các FTA đều hướng đến mục tiêu dỡ bỏ các rào cản thương mại và tạo điều kiện thuận lợi cho thương mại phát triển, tuy nhiên các khuôn khổ này vẫn cho phép các nước thành viên sử dụng một số công cụ chính sách thương mại để bảo vệ ngành sản xuất trong nước trước hàng hóa nhập khẩu. Trong số đó, biện pháp phòng vệ thương mại là công cụ được sử dụng nhiều nhất. Trong giai đoạn từ năm 1995 - 2021 đã có 4.941 biện pháp phòng vệ thương mại được các nước thành viên WTO áp dụng đối với hàng hóa nhập khẩu.

Phó Cục trưởng Cục Phòng vệ thương mại Chu Thắng Trung cho biết, công tác phòng vệ thương mại đã được thực hiện một cách đồng bộ, toàn diện trên tất cả các khía cạnh như: hoàn thiện cơ sở pháp lý về phòng vệ thương mại, triển khai các chương trình, đề án lớn nhằm nâng cao năng lực về phòng vệ thương mại; tăng cường quản lý nhà nước về chống lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại, gian lận xuất xứ; xây dựng và vận hành hiệu quả hệ thống cảnh báo sớm; đẩy mạnh công tác thực thi, sử dụng và ứng phó với các biện pháp phòng vệ thương mại để bảo vệ lợi ích chính đáng của các ngành sản xuất, xuất khẩu…

Cho đến thời điểm hiện tại, việc Việt Nam tham gia và ký kết rất nhiều FTA với các đối tác thương mại lớn trên thế giới đã thúc đẩy tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu, khiến hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam có tính cạnh tranh cao hơn. Tuy nhiên, ở một khía cạnh khác, hiện tượng hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam đang bị các nước áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại với tần suất ngày càng gia tăng.

Bảo vệ lợi ích chính đáng cho doanh nghiệp

Giám đốc Trung tâm WTO và Hội nhập, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Nguyễn Thị Thu Trang cho rằng, các biện pháp phòng vệ thương mại được các nước sử dụng ngày càng cao và tinh vi hơn. Đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam tập trung xuất khẩu vào những thị trường thường xuyên sử dụng các biện pháp phòng vệ thương mại như Hoa Kỳ, EU hay những thị trường hàng hóa Việt Nam đang gia tăng xuất khẩu như Canada, ASEAN. Bà Nguyễn Thị Thu Trang nhấn mạnh thêm, trong các vụ việc phòng vệ thương mại, các doanh nghiệp Việt Nam rất cần sự hỗ trợ về mặt thông tin. Đó là thông tin cảnh báo sớm về các nguy cơ để có sự chuẩn bị trong thời gian tốt nhất. Đơn cử như ở Hoa Kỳ chỉ có 20 ngày để cơ quan điều tra sau đó Bộ Thương mại Hoa Kỳ quyết định có khởi xướng vụ kiện hay không và đó cũng là khoảng thời gian để tự bảo vệ, chứng minh là không có thiệt hại. Ngoài ra, khi vụ kiện xảy ra cần phải có thông tin diễn biến về vụ việc từ Cục Phòng vệ thương mại để doanh nghiệp không bỏ sót thông tin quan trọng.

Trong các vụ việc liên quan đến việc các nước sử dụng các biện pháp phòng vệ thương mại đối với các sản phẩm nhập khẩu từ Việt Nam, Bộ Công thương đã chủ động phối hợp với các bộ, ngành, địa phương, hiệp hội, doanh nghiệp xử lý hiệu quả, đồng thời công tác cảnh báo sớm cũng ngày càng được đẩy mạnh. Nhờ đó, Việt Nam đã xử lý đạt kết quả tích cực trong nhiều vụ việc, giúp nhiều doanh nghiệp mặt hàng xuất khẩu, không bị áp thuế phòng vệ thương mại hoặc được hưởng mức thuế thấp (như tôm, cá tra, cá basa, thép, ván gỗ MDF…), góp phần duy trì tăng trưởng xuất khẩu, nhất là sang các thị trường lớn như Hoa Kỳ, Liên minh châu Âu (EU), Úc, Canada…

Phó Cục trưởng Cục Phòng vệ thương mại Chu Thắng Trung cho rằng, ngành hàng sản xuất, xuất khẩu của Việt Nam có thể đối mặt với nguy cơ bị gia tăng điều tra phòng vệ thương mại, đặc biệt là điều tra chống lẩn tránh thuế từ nhiều thị trường xuất khẩu khác nhau. Ông Trung cho biết Cục Phòng vệ thương mại sẽ tăng cường công tác cảnh báo sớm để doanh nghiệp chủ động hơn trong việc xây dựng phương án xử lý. Cùng với đó, Bộ Công thương sẽ tăng cường xây dựng cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý nhà nước để trợ giúp một cách hiệu quả nhất cho các doanh nghiệp xử lý các vụ việc điều tra phòng vệ thương mại của nước ngoài và ngăn chặn các hành vi gian lận xuất xứ, chuyển tải bất hợp pháp nhằm lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại.