Doanh nghiệp tiết giảm đáng kể thời gian và chi phí

Thành tựu điển hình của cải cách

Ngày 22.3, CIEM tổ chức Hội thảo "5 năm triển khai Nghị định số 15/2018/NĐ-CP về an toàn thực phẩm: Kết quả, vấn đề và kiến nghị". Ông Đặng Đức Anh, Phó Viện trưởng CIEM cho biết, trước năm 2018, quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm thực hiện theo Luật An toàn thực phẩm năm 2010 và Nghị định số 38/2012/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật An toàn thực phẩm năm 2010. Tuy nhiên, việc thực hiện Nghị định 38 có nhiều vướng mắc, làm tăng chi phí, thời gian và giảm cơ hội kinh doanh của doanh nghiệp; đồng thời quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm chủ yếu là tiền kiểm, còn quản lý hậu kiểm lại bỏ ngỏ.

Để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp trong lĩnh vực sản xuất, chế biến và kinh doanh thực phẩm, Bộ Y tế phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Bộ Công thương đã kiến nghị từng bước tháo bỏ những bất cập trong quản lý về an toàn thực phẩm. Trên cơ sở đó, Nghị định 15 được ban hành và có hiệu lực thi hành từ tháng 2.2018. Đây là văn bản tác động lớn tới cộng đồng doanh nghiệp ngành thực phẩm và thay đổi cách thức quản lý của Nhà nước trong lĩnh vực an toàn thực phẩm, do đó, cần thiết phải đánh giá tác động.  

Trên cơ sở khảo sát doanh nghiệp qua phiếu hỏi và khảo sát thực tế tại các cơ quan hải quan, hiệp hội doanh nghiệp, doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh thực phẩm, CIEM cho rằng, Nghị định 15 là thành tựu điển hình về cải cách phương thức quản lý nhà nước đối với cơ sở sản xuất, kinh doanh và hàng hóa. Những thay đổi nổi bật của Nghị định 15 có thể kể tới như: áp dụng nguyên tắc quản lý rủi ro dựa trên mức độ tuân thủ pháp luật của doanh nghiệp và mức độ rủi ro của hàng hóa; bổ sung đối tượng được miễn kiểm tra; cải cách toàn diện quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm đối với thực phẩm nhập khẩu; phân cấp quản lý nhà nước, khắc phục tình trạng quản lý chồng chéo, tầng nấc, trùng lặp; tạo sự linh hoạt, chủ động cho doanh nghiệp trong thực hiện thủ tục hành chính; chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm...

Theo Trưởng ban Nghiên cứu môi trường kinh doanh và năng lực cạnh tranh (CIEM) Nguyễn Minh Thảo, với Nghị định 15, doanh nghiệp đã tiết giảm đáng kể về thời gian, chi phí và giảm rủi ro, đồng thời có thêm cơ hội đa dạng hóa hoạt động sản xuất, kinh doanh. Nhờ vậy, số lượng doanh nghiệp ngành thực phẩm tăng nhanh, tạo cơ hội việc làm, thu nhập cho hàng chục triệu lao động và đóng góp quan trọng vào GDP và tăng trưởng của nền kinh tế. 

Ví dụ, với quy định cho phép tự công bố sản phẩm, trung bình trong các mẫu doanh nghiệp được CIEM khảo sát, mỗi doanh nghiệp tiết kiệm được 602,5 triệu đồng/năm. Với các thực phẩm có nguy cơ thấp (thực phẩm thường, thực phẩm bổ sung), doanh nghiệp được tự công bố và tự chịu trách nhiệm - điều này góp phần giảm 90% số giấy phép và tới 95% khối lượng kiểm tra của Nhà nước. Về phía cơ quan quản lý nhà nước, hoạt động hậu kiểm được tăng cường và thực hiện thường xuyên hơn. Cơ quan hải quan được giảm tải áp lực thông quan; thời gian giải phóng hàng nhanh, đáp ứng yêu cầu thông quan theo các cam kết quốc tế.

Cần tiếp tục duy trì và hoàn thiện

Ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng Ban Pháp chế, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho rằng, tuy có nhiều nội dung cải cách tích cực, song Nghị định 15 vẫn còn một số điểm cần tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện. Đơn cử như quy định chưa rõ ràng, cụ thể trong cách thức xác định tỷ lệ lô hàng nhập khẩu trong trường hợp áp dụng phương thức kiểm tra giảm; thực thi thiếu nhất quán đối với trường hợp sản phẩm là mẫu thử nghiệm. Đặc biệt, ở một số cơ quan địa phương vẫn có hiện tượng cán bộ yêu cầu doanh nghiệp bổ sung giấy tờ nhiều lần; thậm chí có những yêu cầu nằm ngoài quy định. Bên cạnh đó, Nghị định 15 còn thiếu các quy định về đăng ký các thực phẩm nhập khẩu có chứa phụ gia mới…

Theo ông Đặng Đức Anh, Phó Viện trưởng CIEM, việc đánh giá tác động Nghị định 15 có ý nghĩa quan trọng đối với quá trình xây dựng và tổ chức thực thi chính sách về quản lý an toàn thực phẩm cũng như chính sách về quản lý nhà nước trong lĩnh vực chuyên ngành khác. Tới đây, khi tiến hành sửa đổi Luật An toàn thực phẩm, những tiến bộ của Nghị định 15 cần tiếp tục được duy trì theo hướng thúc đẩy tự do và an toàn kinh doanh.

Được biết, Bộ Công thương đã tổng kết tình hình thực hiện Luật An toàn thực phẩm năm 2010 và đề xuất sửa đổi Luật An toàn thực phẩm theo hướng đổi mới phương thức quản lý đối với cơ sở sản xuất kinh doanh và sản phẩm thực phẩm hài hòa theo quy định quốc tế, hiệu quả và khả thi nhằm phù hợp, đáp ứng các yêu cầu trong tình hình mới.