Đẩy mạnh chuyển đổi số ngành xuất bản

Tại Hội nghị triển khai công tác xuất bản và phát hành xuất bản phẩm năm 2024 sáng 22.3, Cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành Nguyễn Nguyên cho biết: tính đến hết ngày 31.12.2023, tổng số xuất bản phẩm nộp lưu chiểu là 37.487 xuất bản phẩm (giảm 1,4%) với 536.179.131 bản (giảm 10,5%). Trong đó, xuất bản phẩm dạng sách in đạt 31.208 cuốn (giảm 4,4%) với 460.929.167 bản (giảm 14,6%); xuất bản phẩm dạng điện tử đạt 4.000 xuất bản phẩm (tăng 19,4%) với ước tính khoảng 36 triệu bản (tăng 11%). Xuất bản phẩm khác (đĩa DVD, tranh ảnh, bản đồ, lịch các loại...) đạt 2.279 xuất bản phẩm (tăng 12%) với 39.249.964 bản (tăng 48%).

Việc ứng dụng công nghệ, thực hiện chuyển đổi số trong ngành được đẩy mạnh. Đến ngày 31.12.2023, đã có 24/57 nhà xuất bản được xác nhận đăng ký hoạt động xuất bản xuất bản phẩm điện tử (tăng 26,3%), góp phần đưa tỷ lệ xuất bản phẩm điện tử/tổng số xuất bản phẩm đạt 15,3% và vượt chỉ tiêu đề ra 12%.

Cũng theo ông Nguyễn Nguyên, qua phân tích số liệu về cơ cấu sách cho thấy, hầu hết các loại sách đều có biến động nhẹ, tăng giảm cả về số lượng đầu sách và số bản in. Duy chỉ có sách thiếu niên, nhi đồng tăng mạnh cả về số lượng đầu sách và bản in. Năng lực sản xuất tính theo tỷ lệ xuất bản phẩm bình quân đầu người đạt 5,36 bản xuất bản phẩm (giảm 11%). Trong đó, có 3,88 bản là sách giáo khoa, bài tập, giáo viên; 1,48 bản là các loại xuất bản phẩm khác.

Số lượng  đầu sách có lượng phát hành lớn tăng lên. Một số đầu sách thu hút được nhiều bạn đọc và cho đến nay đã được tái bản nhiều lần dưới dạng in truyền thống hoặc phát hành điện tử với số lượng lớn, như: Hạt giống tâm hồn, Đắc nhân tâm, Quẳng gánh lo đi và vui sống, Hành trình về phương Đông, Nhà Giả Kim, Hiểu và trái tim - nghệ thuật sống hạnh phúc, Cây cam ngọt của tôi, Nghĩ giàu và làm giàu, Lược sử loài người. Một số đầu sách nói có lượt bạn nghe lên đến trên 1 triệu.

Loại sách ngắn (sách tinh gọn, tóm tắt) tiếp tục được nhiều nhà xuất bản quan tâm thực hiện, tiêu biểu là: bộ sách Thường thức chính trị của Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia Sự thật, bộ sách 1001 cách làm ăn của Nhà xuất bản Nông Nghiệp, bộ sách Vang vọng lời nước non của Nhà xuất bản Thông tin và Truyền thông, bộ sách Hồ Chí Minh - Tác phẩm và Hồ Chí Minh - Tác phẩm bảo vật quốc gia của Nhà xuất bản Trẻ…

Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Nguyên, hoạt động xuất bản, phát hành trong năm 2023 còn một số hạn chế, tồn tại. Sai sót, vi phạm về mặt chính trị, tư tưởng trong nội dung xuất bản phẩm chưa được khắc phục, dẫn đến việc cơ quan chức năng phải xử lý với các mức độ khác nhau. Bên cạnh đó, sách giá trị và có sức lan tỏa chưa nhiều, đặc biệt là thể loại chính trị, khoa học - công nghệ. 

Đối với vấn đề chuyển đổi số trong hoạt động xuất bản, đầu tư về cơ sở vật chất hiện đại, đáp ứng xu hướng xuất bản điện tử trong các nhà xuất bản nhìn chung còn hạn chế. Mặc dù đã có 4 nền tảng xuất bản điện tử dùng chung và đang triển khai nền tảng thứ 5, nhưng việc ứng dụng công nghệ tích hợp, đưa AI vào hỗ trợ quy trình xuất bản triển khai chậm, kết quả chưa rõ nét. Mặt khác, mảng sách điện tử mới chỉ phát triển mạnh ở thị trường sách nói và một số nhà xuất bản khối đại học xuất bản, phát hành xuất bản phẩm điện tử chưa thực sự có bước tiến mạnh về doanh thu…