Hợp tác giúp phát huy hiệu quả phòng, chống tham nhũng

Theo bà Tsakani Maluleke - Tổng Kiểm toán, Cơ quan Tổng Kiểm toán Nam Phi, Hiến pháp năm 1996 của Nam Phi đã quy định SAI Nam Phi hoạt động độc lập và nhiệm vụ SAI Nam Phi là đảm bảo ngân sách nhà nước sử dụng phù hợp; lập báo cáo kiểm toán và nộp các báo cáo cho Quốc hội, các hội đồng; có trách nhiệm phát hành các báo cáo kiểm toán.

Tuy SAI Nam Phi hoạt động độc lập nhưng vẫn hợp tác với nhiều cơ quan khác như Cơ quan phòng, chống tội phạm trong phòng, chống tham nhũng, nâng cao trách nhiệm giải trình.

Pháp luật Nam Phi quy định trách nhiệm giải trình của tất cả các cơ quan, tổ chức phải được đảm bảo và Tổ chức quốc tế Các cơ quan Kiểm toán tối cao (INTOSAI) cũng yêu cầu các SAI phải đảm bảo trách nhiệm giải trình ở mức cao nhất. Vì thế, SAI Nam Phi đang nỗ lực thực hiện điều này.

Đồng quan điểm, ông Yudi Ramdan Budiman - Giám đốc Viện đào tạo, Ủy ban Kiểm toán Indonesia cũng cho rằng, để tăng cường tính minh bạch và trách nhiệm giải trình, các SAI không thể thực hiện công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng một mình, mà phải hợp tác với các cơ quan chức năng khác như cơ quan cảnh sát, tổ chức phòng chống tội phạm…, bởi mỗi cơ quan có một chức năng và thế mạnh khác nhau, khi hợp tác sẽ bổ sung năng lực cho nhau. Tất nhiên, cần phải có một quy trình hợp tác rõ ràng, hiệu quả để đảm bảo mỗi bên thực hiện đúng vai trò, nhiệm vụ của mình, không bị chồng chéo lên nhau.

Kiểm toán điều tra giúp tìm ra dấu hiệu tham nhũng

Thảo luận tại Hội thảo, các đại biểu quốc tế cho rằng, kiểm toán điều tra đóng vai trò ngày càng quan trọng trong việc tìm ra dấu hiệu tham nhũng, tiêu cực. Phân tích về sự khác biệt giữa kiểm toán điều tra và kiểm toán truyền thống, ông Yudi Ramdan Budiman cho biết, kiểm toán truyền thống là kiểm toán tài chính, đánh giá tính hiệu quả, tính tuân thủ theo pháp luật. “Điểm khác biệt quan trọng giữa kiểm toán truyền thống với kiểm toán điều tra là kiểm toán điều tra phát hiện ra các dấu hiệu, hành vi phạm tội, thất thoát tiền và tài sản của nhà nước” - Giám đốc Viện đào tạo, Ủy ban Kiểm toán Indonesia nhấn mạnh. Khác với kiểm toán truyền thống, kiểm toán điều tra nhằm tìm ra được các dấu hiệu về hành vi phạm tội, chuyển kết quả sang cơ quan thực thi pháp luật hoặc Tòa án với những bằng chứng kiểm toán hết sức thuyết phục.

Ủy ban Kiểm toán Indonesia có những cam kết rất rõ ràng về đấu tranh phòng, chống tham nhũng và Indonesia đã có Luật Phòng, chống tham nhũng, đồng thời có những quy định rất rõ ràng về kiểm toán điều tra trong phòng, chống tham nhũng. Từ năm 2016, Ủy ban Kiểm toán Indonesia đã thực hiện kế hoạch, chiến lược phát triển kiểm toán điều tra và hiện nay đã có hơn 100 kiểm toán viên của Ủy ban Kiểm toán Indonesia được cấp chứng chỉ về kiểm toán điều tra.

Công nghệ thông tin ngày càng đóng vai trò quan trọng

Kết thúc phiên thảo luận, các đại biểu tham dự Hội thảo đã đưa ra một số câu hỏi với các diễn giả về vấn đề ứng dụng công nghệ thông tin nhằm phát huy vai trò của các SAI trong phòng, chống tham nhũng; quy định của pháp luật nên trao quyền cho các SAI như thế nào để phát huy vai trò của các SAI trong phòng, chống tham nhũng…

Trong đó, bà Phạm Thị Thu Hà - Cục trưởng Cục Công nghệ thông tin (KTNN Việt Nam) đã đặt câu hỏi, một trong 6 giải pháp thực hành quan trọng của Văn phòng Liên Hợp Quốc về chống ma túy và tội phạm (UNODC) nhằm phát huy vai trò của các SAI trong phòng, chống tham nhũng là khuyến khích các SAI sử dụng các công nghệ thông tin (Use of ICTs) và chia sẻ thông tin, dữ liệu giữa SAI với các cơ quan phòng, chống tham nhũng.

Giải đáp câu hỏi này, ông Benedikt Hofmann - Phó Trưởng Đại diện Khu vực Đông Nam Á và Thái Bình Dương của UNODC cho rằng, ngay tại hội thảo này, đại diện các SAI đều khẳng định việc hợp tác giữa cơ quan kiểm toán với các cơ quan khác ngày càng được tăng cường và các bên đều thống nhất sử dụng công nghệ thông tin ngày càng đóng vai trò quan trọng, không chỉ với các SAI mà với tất cả các cơ quan khác.

Theo ông Benedikt Hofmann, trong vai trò của SAI, cần nỗ lực, cố gắng nâng cao việc ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác kiểm toán phòng, chống tham nhũng để qua đó các bên có liên quan cũng nhận thấy cần phải tăng cường tính minh bạch trong quản lý tài chính, tài sản công.

Chia sẻ một số kinh nghiệm, bài học hay từ các SAI trong sử dụng công nghệ thông tin và chia sẻ dữ liệu về phòng, chống tham nhũng thời gian qua, ông Benedikt Hofmann nêu rõ, nhiều SAI đã ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý dữ liệu, thu thập dữ liệu, phân tích dữ liệu, xác định các giao dịch có rủi ro cao và mang lại hiệu quả tích cực. Ví dụ như Chile, họ đã ứng dụng hệ thống công nghệ thông tin tích hợp các dữ liệu của các cơ quan phòng, chống tham nhũng như Hội đồng Phòng, chống tham nhũng, Hội đồng Minh bạch… để một mặt có thể xác định các rủi ro, mặt khác thúc đẩy việc thực thi các thông lệ minh bạch tốt. Hay như tại Tòa Thẩm kế liên bang Brazil, Ủy ban Kiểm toán Philippines…, các cơ quan này đều đã sử dụng các phần mềm tự xác định được các giao dịch bất thường trong đấu thầu, mua sắm công… Tóm lại, kinh nghiệm từ các SAI khác nhau trên thế giới rất phong phú, chúng ta có nhiều thời gian để tham khảo và học hỏi kinh nghiệm từ các nước này - ông Benedikt Hofmann nhấn mạnh.

Tổng kết phiên thảo luận, ông Lê Hoài Nam cho biết, các nội dung cùng trao đổi đã tập trung vào 4 nhóm vấn đề: Chia sẻ kinh nghiệm đảm bảo tính độc lập của SAI nhằm phát huy vai trò KTNN trong phòng, chống tham nhũng; Chia sẻ kinh nghiệm về khuôn khổ thể chế và cách bảo đảm khuôn khổ pháp lý có hiệu quả trong phòng, chống tham nhũng; Chia sẻ kinh nghiệm về kiểm toán điều tra; Chia sẻ kinh nghiệm về phương pháp, công cụ, quy trình kiểm toán để nâng cao hiệu quả, hiệu lực phòng, chống tham nhũng, tiêu cực của các SAI.

Với mỗi chủ đề, các SAI đã đề xuất, kiến nghị các giải pháp để nâng cao hiệu quả phòng, chống tham nhũng của SAI, qua đó góp phần quan trọng nâng cao tính công khai, minh bạch, liêm chính công và quản trị tốt trong quản lý, sử dụng tài chính, tài sản công. Những kinh nghiệm này rất hữu ích cho tất cả các SAI trong chúng ta để có thể áp dụng nhằm nâng cao năng lực chống tham nhũng của các SAI trong tương lai - ông Lê Hoài Nam nhấn mạnh.