Đây là lần đầu tiên trong 29 năm, kể từ tài khóa 1996 dưới thời Thủ tướng Ryutaro Hashimoto, một dự thảo ngân sách ban đầu bị sửa đổi tại Quốc hội và việc điều chỉnh giảm ngân sách cũng là lần đầu tiên sau 70 năm kể từ thời Thủ tướng Ichiro Hatoyama vào năm 1955.
Tổng dự toán ngân sách tài khóa 2025 đã được thông qua ở mức cao kỷ lục là khoảng 115.197,8 tỷ yen (770 tỷ USD), sau khi đã được điều chỉnh giảm 3.437 tỷ yen (23 tỷ yen) so với đề xuất ban đầu của Nội các theo yêu cầu từ các đảng đối lập.
Sự ủng hộ mang tính quyết định của đảng Duy Tân
Dự thảo ngân sách tài khóa 2025 được thông qua với 258 phiếu nhờ sự ủng hộ của liên minh cầm quyền gồm đảng Dân chủ Tự do (LDP) và đảng Komeito (vốn chỉ nắm giữ 220 trên tổng số 465 ghế) và thêm sự ủng hộ của đảng Duy tân Nhật Bản (Nippon Ishin no Kai). Điều này cho thấy những thỏa hiệp đáng kể mà liên minh đã thực hiện về các lĩnh vực như giáo dục và an sinh xã hội, trong đó có thỏa thuận về việc miễn học phí trung học.
Ngày 3.3, Tổng thư ký ba đảng đã ký văn bản cam kết thúc đẩy nhanh chóng dự luật ngân sách và cải cách thuế. Đây là lần đầu tiên đảng Duy Tân Nhật Bản ủng hộ một dự thảo ngân sách của chính phủ. Về miễn học phí trung học, trong tài khóa 2025, Chính phủ Nhật Bản sẽ dỡ bỏ giới hạn thu nhập đối với trợ cấp học phí (hiện là 118.800 yen/năm) cho tất cả học sinh công lập và tư thục. Việc hỗ trợ xây dựng cơ sở vật chất cho các trường dạy nghề công lập cũng sẽ được mở rộng.
Sự khác biệt trong cách tiếp cận của đảng Duy Tân và Đảng Dân chủ vì Nhân dân (DPP), hai đối tượng chính trong nỗ lực tiếp cận của liên minh cầm quyền, đã quyết định kết quả của cuộc bỏ phiếu. Liên minh cầm quyền không tìm được tiếng nói chung với đảng Dân chủ vì nhân dân khi hai bên không đạt được tiếng nói chung về mức trần thu nhập miễn thuế thu nhập cá nhân, nhưng lại đạt được thỏa thuận về việc miễn học phí trung học và cải cách an sinh xã hội với đảng Duy Tân Nhật Bản.
Đảng Duy Tân đã bỏ phiếu ủng hộ đề xuất của LDP-Komeito sau khi làm rõ lập trường của họ về việc tăng ngưỡng miễn thuế đối với thu nhập hàng năm từ mức hiện tại là 1,03 triệu yên lên 1,6 triệu yên - chủ đề của một dự luật khác liên quan đến ngân sách và là vấn đề gây tranh cãi chính trong các cuộc đàm phán của liên minh với DPP.
Tổng thư ký đảng, Ryohei Iwatani, đã chính thức hóa vị trí của đảng Duy Tân tại cuộc họp với các đối tác của ông trong đảng LDP và Komeito vào tối 3.3. Ông Iwatani cho biết, nhờ có thỏa thuận với liên minh, đảng đã có thể đạt được các mục tiêu chính sách mà đảng đã đề ra kể từ khi thành lập. “Chúng tôi không đồng ý với mọi thứ (mà liên minh đã nói),” ông nói với hội đồng. “Nhưng với tư cách là một đảng đối lập có trách nhiệm, để bảo vệ sinh kế của người dân và vì tương lai của thế hệ tiếp theo và đất nước, chúng tôi ủng hộ ngân sách này”.
Trong khi đó, DPP phản đối ngân sách của chính phủ sau khi các cuộc đàm phán giữa họ bị đổ vỡ, nói rằng đề xuất này không tính đến thực tế của nhóm dân số lao động. Cùng với CDP, đảng này đã đệ trình một dự luật bãi bỏ thuế tạm thời đối với xăng vào tháng tới vào 3.3.
Các đảng đối lập phản đối
Đảng Dân chủ Lập hiến Nhật Bản (CDP), đảng đối lập lớn nhất tại cơ quan này, đã bỏ phiếu chống lại đề xuất này với lý do ngân sách này sẽ không giải quyết được những thách thức cần thiết mà đất nước đang phải đối mặt.
“Chúng ta không thể tiếp tục giao phó tài chính của đất nước cho một chính phủ không coi trọng việc chi tiêu cho cải cách, không nỗ lực đảm bảo nguồn tài chính, lãng phí tiền của người nộp thuế và không thực hiện các chính sách cần thiết”, Chủ tịch CDP Satoshi Honjo phát biểu tại phiên họp toàn thể, chỉ trích những gì đảng này coi là xu hướng của chính phủ trong việc dành riêng quá nhiều quỹ dự trữ mà cuối cùng không sử dụng. Tháng trước, đảng này đã cố gắng thúc đẩy chính phủ chấp nhận đề xuất đối ứng của mình nhưng không mấy thành công.
Khi liên minh LDP-Komeito dần thu hẹp bất đồng với đảng Duy Tân trong tuần qua, CDP đã đánh cược vào việc yêu cầu chính phủ đóng băng kế hoạch tăng trần chi phí tự trả cho dịch vụ chăm sóc y tế đắt đỏ. Tuy nhiên, Thủ tướng Ishiba không nao núng, khẳng định chính phủ sẽ thực hiện việc tăng giá theo kế hoạch .
CDP đã cố gắng hoãn bỏ phiếu về ngân sách trong phiên họp toàn thể, lập luận rằng cần phải điều tra thêm về các tình tiết đằng sau vụ bê bối quỹ đen của LDP. Tuy nhiên, đảng này đã từ bỏ nỗ lực của mình.
Tất cả các đảng đối lập khác cũng bỏ phiếu chống lại ngân sách của chính phủ.
Dự luật ngân sách hiện sẽ được chuyển lên Thượng viện, nơi dự kiến sẽ được thông qua vào thời điểm nào đó trong tháng này do liên minh cầm quyền chiếm đa số tại viện này.
Việc phê duyệt ngân sách tại Hạ viện từ lâu đã được coi là điều cần thiết cho sự tồn tại của chính quyền Thủ tướng Ishiba. Tuy nhiên, nhiều người trong LDP đã bày tỏ sự bất bình của họ trước những nhượng bộ mà liên minh cầm quyền dành cho đảng Duy Tân, phàn nàn về việc thiếu một cuộc thảo luận kỹ lưỡng trong đảng.
