Vì sao chất lượng giáo dục ở Việt Nam đáng ngưỡng mộ?

Năm tháng qua đi nhưng lời Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn “Vì lợi ích mười năm thì phải trồng cây, vì lợi ích trăm năm thì phải trồng người” vẫn luôn được kế tục và phát huy trong nền giáo dục của Việt Nam. 

Người trẻ chính là “mầm non” của tương lai, là lực lượng lãnh đạo kế cận của đất nước. Chính vì vậy, Chủ tịch Hồ Chí Minh mong muốn toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta phải xây dựng được lực lượng kế cận hùng hậu, có đủ phẩm chất và năng lực để đóng góp, cống hiến cho Tổ quốc.

GDP bình quân đầu người của Việt Nam hiện đang ở mức 3.760 USD (gần 90 triệu đồng), thấp hơn so với các nước cùng khu vực là Malaysia và Thái Lan. Mức GDP tuy vẫn chưa quá lý tưởng nhưng vẫn đủ để các gia đình nuôi dưỡng, giáo dục con em trong điều kiện thuận lợi tại Việt Nam.

Theo Economist, học sinh Việt Nam được học tập tại một trong những hệ thống giáo dục tốt nhất trên thế giới. Điều này được phản ánh qua nhiều thành tích xuất sắc trong các cuộc thi và đánh giá quốc tế về đọc hiểu, toán học và khoa học. 

Chú trọng vào thói quen học tập của học sinh

Dữ liệu mới nhất từ ​​Ngân hàng Thế giới cho thấy, xét về điểm trung bình các môn học, học sinh Việt Nam không chỉ vượt trội hơn so với bạn bè đồng trang lứa ở Malaysia và Thái Lan mà còn ở các quốc gia phát triển như Vương quốc Anh và Canada.

Thói quen học tập của một đứa trẻ là kết quả của nhiều yếu tố, trong đó có ảnh hưởng từ gia đình, cha mẹ và môi trường mà các em lớn lên. Nhưng đó chỉ là điều kiện cần chưa phải là điều kiện đủ để giải thích cho những thành tích xuất sắc của học sinh Việt Nam đã đạt được. 

Điểm khác biệt nằm ở việc giáo dục ngay tại trên lớp học: trẻ em Việt Nam học nhiều hơn ở trường, đặc biệt là trong những năm đầu đời.

Trong một nghiên cứu vào năm 2020, ông Abhijeet Singh của Trường Kinh tế Stockholm (Thụy Điển) đã phân tích dữ liệu từ các bài kiểm tra giống hệt nhau do học sinh ở Ethiopia, Ấn Độ, Peru và Việt Nam thực hiện và nhận thấy hiệu suất của các trường học tại Việt Nam có trình độ cao hơn. 

Theo nghiên cứu, trẻ em Việt Nam trong độ tuổi từ 5 đến 8 có tốc độ phát triển về nhận thức và giáo dục nhanh nhất. Cứ một năm học ở Việt Nam, khả năng giải đúng một bài toán nhân đơn giản của học sinh tăng lên 21%, trong khi ở Ấn Độ mức tăng này là 6%.

Trong số 87 quốc gia đang phát triển thì 56 nước có chất lượng giáo dục đã xuống cấp kể từ những năm 1960. Thế nhưng, Việt Nam là một trong số ít các quốc gia có xu hướng ngược lại.

Phương pháp giảng dạy hiệu quả của các thầy cô

Bên cạnh đó, lý do tiên quyết giúp cải thiện kết quả học tập của học sinh phải kể đến là năng lực của các giáo viên Việt Nam. Các thầy cô không nhất thiết phải có trình độ, bằng cấp xuất sắc nhưng lại đang có phương pháp giảng dạy hiệu quả.

Giáo viên Việt Nam theo sát và quản lý học sinh của mình một cách vô cùng cẩn thận. Họ được đào tạo thường xuyên và được tự do làm cho các bài giảng trên lớp học trở nên sáng tạo và thu hút hơn. 

Hơn nữa, Việt Nam cũng vạch ra những chính sách đảm bảo sự bình đẳng giữa những giáo viên công tác ở các khu vực khác nhau. Giáo viên ở các vùng sâu vùng xa luôn được tạo điều kiện phù hợp để được hỗ trợ vượt qua những khó khăn trong quá trình làm việc.

Quan trọng nhất, đánh giá của giáo viên dựa trên kết quả học tập của học sinh. Theo đó, danh hiệu "giáo viên dạy giỏi" được trao cho những giáo viên có nhiều thành tích tốt và tạo được hiệu ứng tích cực trong mối quan hệ thầy – trò.

Sự quan tâm đặc biệt của Đảng và Nhà nước

Một yếu tố khác không thể thiếu góp phần làm nên sự thành công của nền giáo dục Việt Nam ngày nay là sự quan tâm đặc biệt của Đảng và Nhà nước luôn thúc đẩy và lãnh đạo các cấp chú trọng vào chất lượng giáo dục cũng như chăm lo đời sống tinh thần cho các thế hệ học sinh khi tham gia học ở trường lớp.

Các tỉnh, thành phố được yêu cầu dành 20% ngân sách cho giáo dục, điều này giúp ích cho sự công bằng, phát triển đồng đều ngành giáo dục trong khu vực. Việc Đảng dành sự quan tâm sâu sắc và không ngừng như vậy cũng đảm bảo rằng các chính sách được điều chỉnh để cập nhật chương trình giảng dạy và tiêu chuẩn giảng dạy.

Ông Ngô Quang Vinh, một lãnh đạo của Ngân hàng Phát triển Châu Á, khẳng định rằng các gia đình Việt Nam đề cao và chú trọng giáo dục vì tinh thần Nho giáo đã ăn sâu vào tiềm thức người dân Việt. 

Thậm chí các hộ gia đình không có điều kiện còn bỏ ra nhiều chi phí hơn để con em được theo học tại các lớp bổ túc, học thêm. Ở các thành phố lớn, nhiều người tìm kiếm những trường có giáo viên đạt danh hiệu “giảng dạy xuất sắc” để cho con theo học.

Tất cả điều này đã gặt hái được những thành tựu to lớn. Khi các trường học được cải thiện, nền kinh tế Việt Nam cũng vậy. Ông Phùng Đức Tùng, giám đốc Viện Nghiên cứu Phát triển Mekong, một chuyên gia cố vấn ở Hà Nội chia sẻ: “Nhưng chính sự tăng trưởng này cũng đang thử thách hệ thống giáo dục”.

Các doanh nghiệp ngày càng muốn người lao động có các kỹ năng cao hơn. Sự tăng trưởng cũng đã kéo người dân di cư đến các thành phố, làm quá tải các trường học đô thị. Thực trạng có nhiều giáo viên bỏ nghề để làm những công việc được trả lương cao hơn trong các lĩnh vực khác cũng cần được quan tâm và có giải pháp.

Để đảm bảo Việt Nam vẫn duy trì được chất lượng giáo dục tốt nhất, Chính phủ sẽ phải can thiệp và giải quyết những vấn đề này.