Cần xây dựng đề án phát triển hệ thống các trường cho con em dân tộc thiểu số

Khởi sắc về phát triển vùng dân tộc thiểu số và miền núi

Báo cáo kết quả thực hiện công tác dân tộc năm 2023 cho thấy, trong việc triển khai thực hiện đồng bộ 188 chính sách tại vùng dân tộc thiểu số và miền núi (DTTS&MN) (trong đó có 136 chính sách dân tộc) và các chính sách an sinh xã hội nên đời sống của người dân vùng DTTS&MN năm 2023 ngày càng được ổn định, từng bước cải thiện nâng cao.

Tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều năm 2023 còn 2,93%, (giảm 1,1%); tỷ lệ hộ nghèo tại các huyện nghèo còn khoảng 33% (giảm 5,62%); tỷ lệ hộ nghèo DTTS còn khoảng 17,82% (giảm 3,2%), đạt chỉ tiêu Quốc hội, Chính phủ giao.

Tại các địa phương ghi nhận tỷ lệ nghèo giảm nhanh trong năm 2023 như: An Giang giảm 11,3%, Quảng Nam giảm 10,4%, Quảng Trị 6,73%, Hà Giang giảm 5,96,... các tỉnh, thành phố: Hà Nội, Cần Thơ, Đồng Nai, Long An tỷ lệ hộ nghèo chỉ còn dưới 1%; tỉnh Quảng Ninh đến hết năm 2023 không còn hộ nghèo theo chuẩn nghèo của Trung ương.

Cùng với đó, việc thực hiện đồng bộ các giải pháp kinh tế vĩ mô, thực hiện Chương trình phục hồi, phát triển kinh tế của Chính phủ và thực hiện đồng thời 03 Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG), trọng tâm là Chương trình MTQG phát triển KT-XH vùng đồng bào DTTS&M.

Bên cạnh đó là các chương trình, dự án khác đã phát huy hiệu quả tích cực, góp phần đẩy mạnh phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng KT-XH, từng bước phát triển sản xuất, nâng cao đời sống đồng bào các DTTS.

Riêng Chương trình MTQG DTTS và miền núi, giải ngân vốn đầu tư công trong năm 2023 (bao gồm cả vốn đầu tư của năm 2022 kéo dài sang năm 2023) đạt được khoảng 10.931,719 tỷ đồng, đạt 66, 1% kế hoạch, trong đó tỉ lệ giải ngân vốn của năm 2023 đạt 62,66% kế hoạch giao.

Các bộ, ngành Trung ương đã tích cực, chủ động trong chỉ đạo điều hành thực hiện CTDT và phối hợp với UBDT thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ được giao. Cấp ủy, chính quyền các địa phương bám sát và quán triệt chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ hướng dẫn của các bộ ngành chỉ đạo tổ chức triển khai các chính sách dân tộc trên địa bàn, bước đầu đạt được kết quả tích cực, tạo đà phấn đấu đạt mục tiêu, chỉ tiêu phát triển KT-XH của địa phương.

Bên cạnh những kết quả đạt được, vùng DTTS&MN vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức và nhiều vấn đề bức xúc cần được tiếp tục giải quyết như: Kinh tế chậm phát triển so với tiềm năng và chưa bền vững; kết cấu hạ tầng KT-XH vẫn còn thiếu và yếu kém, chưa đáp ứng yêu cầu phát triển; tỉ lệ hộ nghèo và cận nghèo vẫn còn cao; chất lượng giáo dục và nguồn nhân lực vùng DTTS và miền núi vẫn còn thấp.

Hệ thống chính trị cơ sở một số nơi còn yếu, đặc biệt đội ngũ cán bộ chất lượng còn hạn chế, nhất là thiếu đội ngũ cán bộ người DTTS hoặc có nhưng việc đào tạo, bồi dưỡng vẫn còn nhiều bất cập. Tỷ lệ và cơ cấu cán bộ, công chức, viên chức người DTTS trong hệ thống cơ quan của Nhà nước, các đơn vị sự nghiệp công lập từ Trung ương đến cơ sở chưa bảo đảm, phù hợp quy định và tỷ lệ dân số là người DTTS cũng như chức năng, nhiệm vụ của đơn vị, địa phương.

Đối với việc thực hiện các chính sách BHXH, BHYT tại địa phương, công tác tuyên truyền việc tham gia BHYT, BHXH có lúc chưa sâu rộng nên còn tình trạng người dân chưa nắm, hiểu về quyền lợi của tham gia bảo hiểm, nhất là BHXH, vì thế số người dân nông thôn tham gia BHXH hiện nay còn thấp so với lực lượng lao động.

Tình trạng phá rừng, khiếu kiện, tranh chấp đất đai, buôn bán ma túy... vẫn còn diễn ra, tiềm ẩn những yếu tố bất ổn; văn hóa truyền thống tốt đẹp của một số dân tộc đang bị mai một, nhất là tiếng nói chữ viết, trang phục của một số DTTS.

Xây dựng đề án phát triển hệ thống các trường cho con em dân tộc thiểu số

Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang đánh giá cao những nỗ lực của cả hệ thống chính trị, nhất là UBDT, cấp ủy, chính quyền các địa phương trong triển khai thực hiện CTDT năm 2023. Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang khẳng định: "Chưa bao giờ công tác dân tộc được Đảng, Nhà nước, Chính phủ, các bộ ngành, địa phương quan tâm như hiện nay. Trong năm 2023, đã có 95% các vấn đề liên quan đến thể chế bước đầu được giải quyết…”.

Tuy nhiên, Phó Thủ tướng Chính phủ cho rằng, việc triển khai các chính sách dân tộc vẫn còn nhiều khó khăn; đời sống đồng bào DTTS còn bấp bênh, tỷ lệ hộ nghèo cao, nguồn lực hỗ trợ hạn chế. Cùng với đó, hai vấn đề khó khăn nhất mà đất nước chúng ta gặp phải là biến đổi khí hậu và xung đột giữa các quốc gia trên thế giới còn rất phức tạp. Ở đó, Việt Nam nói chung, vùng đồng bào DTTS&MN nói riêng sẽ chịu những ảnh hưởng nhất định.

Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang đề nghị các bộ ngành, địa phương cần tiếp tục quan tâm đúng mức đến công tác dân tộc; tăng cường công tác phối hợp; linh hoạt áp dụng các chính sách dân tộc phù hợp với văn hóa, phong tục tập quán của từng địa phương để đạt hiệu quả cao nhất; tăng cường trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm trong triển khai các chính sách dân tộc; tăng cường công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức cho người dân vươn lên trong phát triển kinh tế, tránh trông chờ ỷ lại…

Về phía UBDT, Phó Thủ tướng Chính phủ đề nghị cần phải làm tốt vai trò là đầu mối tham mưu giữa các bộ, ngành trong thực hiện các CSDT; ứng dụng chuyển đổi số trong thực hiện nhiệm vụ; nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho cán bộ, công chức làm CTDT; ưu tiên nguồn lực cho các trường học vùng đồng bào DTTS; tránh đầu tư dàn trải các công trình, dự án tại các địa phương.

Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang cũng nhấn mạnh Chương trình MTQG 1719 liên quan đến nhiều bộ ngành, địa phương. Chính vì vậy, năm 2024 và những năm tiếp theo, các cơ quan, đơn vị cần hết sức quan tâm, tham mưu, phối hợp để phát huy hiệu quả thực hiện cao nhất.

Đối với các địa phương, Phó Thủ tướng yêu cầu phải quan tâm hơn nữa đến công tác dân tộc; trong phân cấp, phân quyền cho cấp huyện, làm sao tránh đẩy cán bộ cấp dưới đến chỗ khó; bố trí cán bộ có kinh nghiệm, có khả năng để hỗ trợ cán bộ cấp huyện, xã trong triển khai các chương trình, dự án, hoặc có thể tính đến việc thuê tư vấn; đầu tư phải có trọng tâm, trọng điểm, hiệu quả cao.

Phó Thủ tướng chia sẻ, công tác dân tộc là nhiệm vụ khó khăn nên các bộ, ngành, địa phương phải quan tâm đến công tác này bằng cả tấm lòng.

Phát biểu tiếp thu ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng, Chủ nhiệm UBDT Hầu A Lềnh cho biết sẽ cụ thể hóa vào kế hoạch chương trình công tác năm 2024 để tiếp tục thực hiện nhiệm vụ tham mưu của cơ quan quản lý nhà nước về CTDT được tốt hơn năm 2024 và những năm tiếp theo.

Bộ trưởng, Chủ nhiệm Hầu A Lềnh cũng đề nghị các bộ, ngành, địa phương cùng phối hợp, đồng hành, ủng hộ UBDT để có thể hoàn thành các nhiệm vụ được giao. Trong đó chú trọng tới các nhiệm vụ như: tham mưu Chính phủ trình Quốc hội về điều chỉnh một số nội dung của Chương trình MTQG phát triển KT-XH vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030.

Bên cạnh đó, sửa đổi Quyết định số 1719/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Chương MTQG phát triển KT-XH vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I: từ năm 2021 đến năm 2025; xây dựng Đề án đổi mới về mô hình và tổ chức hoạt động của cơ quan làm CTDT các cấp; Đề án đổi mới mô hình hoạt động của hệ thống trường chuyên biệt do UBDT quản lý; Đề án đổi mới mô hình hoạt động của hệ thống Trường Dân tộc Nội trú, Bán trú vùng DTTS&MN.