TRẦN ĐÌNH HUỀ - Nguyên Phó Chủ tịch HĐND tỉnh Quảng Bình
Nghị quyết số 594/NQ-UBTVQH15 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội hướng dẫn hoạt động giám sát của HĐND rất rộng lớn, đầy đủ và kỹ lưỡng như một “cẩm nang” khơi thông, giải tỏa những vướng mắc trong hoạt động giám sát lâu nay. Đặc biệt, nghị quyết là thông điệp khích lệ, nhắc nhở Thường trực HĐND các cấp tăng cường chương trình chất vấn tại phiên họp của Thường trực HĐND, một hình thức hoạt động giám sát quan trọng để nâng cao vị trí, vai trò của HĐND trong đời sống xã hội. Thực tế hiện nay, những phiên họp dành cho hoạt động chất vấn rất hạn chế.
Duy trì các phiên họp hàng tháng
Giữa các kỳ họp HĐND, Thường trực HĐND ngoài thực hiện chức năng giám sát theo nghị quyết và kế hoạch hàng năm đã thường xuyên duy trì đều đặn các phiên họp hàng tháng, tập trung đánh giá công tác của cơ quan HĐND thời gian qua. Các thành viên Thường trực HĐND, nhất là lãnh đạo các Ban HĐND nêu khó khăn, vướng mắc và đề xuất những vấn đề cần xử lý trong hoạt động của mình. Chủ tọa phiên họp đánh giá tổng quát tình hình, kết luận và thống nhất chương trình công tác sắp tới của cơ quan HĐND.
Bên cạnh đó, nhiều địa phương đã thu xếp chương trình phiên họp của Thường trực HĐND, dành thời gian thực hiện nhiệm vụ giải trình của các ngành liên quan. Thường trực HĐND lựa chọn nội dung, xác định người được yêu cầu giải trình, thông báo trước thời gian để chuẩn bị nội dung và mời dự phiên họp. Phiên họp giải trình tuy tăng thêm công tác nghiên cứu, chuẩn bị của Thường trực HĐND, công việc tham mưu vất vả của Văn phòng phục vụ. Nhưng kết quả bước đầu đã làm rõ được phần nào những gay cấn, tồn đọng tại kỳ họp và giải quyết được một số ý kiến, kiến nghị của cử tri gửi đến HĐND. Tuy nhiên, đến nay nhiều địa phương còn ít tổ chức được hình thức chất vấn của đại biểu HĐND tại phiên họp Thường trực HĐND.
Thường trực HĐND tỉnh Lạng Sơn tổ chức họp phiên chất vấn về lĩnh vực văn hóa, giáo dục
Ảnh: Thanh Huyền
Hình thức giám sát cần thiết cần được tăng cường
Theo Nghị quyết số 594/NQ-UBTVQH15 ngày 12.9.2022 Hướng dẫn Hoạt động giám sát của HĐND, Thường trực HĐND, Ban của HĐND, Tổ đại biểu HĐND và đại biểu HĐND, có nhiều điều, khoản quy định chất vấn tại phiên họp Thường trực HĐND. Điều đó khẳng định hình thức chất vấn tại phiên họp của Thường trực HĐND trong thực hiện chức năng giám sát vô cùng cần thiết, giúp giảm tải được chương trình, nội dung phiên chất vấn tại các kỳ họp HĐND. Nghị quyết là cơ sở pháp lý nhắc nhở, thúc đẩy Thường trực HĐND các địa phương tăng cường thời gian chất vấn tại phiên họp hàng tháng; khi cần thiết có thể bố trí thêm phiên họp chuyên đề dành cho hoạt động chất vấn.
Điều 11 Nghị quyết quy định vấn đề chất vấn rất rộng, từ: Ý kiến, kiến nghị của cử tri, vấn đề xã hội quan tâm đến phiếu chất vấn của đại biểu HĐND và các tiêu chí quy định tại Điều 8 của nghị quyết. Như vậy, nhóm vấn đề chất vấn tại phiên họp của Thường trực HĐND phong phú, đa dạng, Thường trực HĐND cần lựa chọn nội dung bức xúc, nổi cộm nhất ở địa phương để đưa phiên họp đến kết quả thực sự.
Điều 12 Nghị quyết cụ thể thêm trình tự chất vấn tại phiên họp Thường trực HĐND. Trong đó, chú ý thời gian chất vấn, trả lời chất vấn; Chủ tọa điều hành khoa học, dân chủ tạo quyền tranh luận của đại biểu, nghiêm túc thực hiện quy chế hoạt động của HĐND. Điều quan trọng và mới của Nghị quyết số 594 là Thường trực HĐND quyết định việc ban hành kết luận về chất vấn để bảo đảm tính hiệu lực. Đồng thời, nội dung phiên chất vấn và trả lời chất vấn được công khai rộng rãi trên các phương tiện thông tin đại chúng.
Để phiên chất vấn có chất lượng
Công tác chuẩn bị phiên họp chất vấn vô cùng cần thiết, đòi hỏi nhiều sáng tạo. Trước hết, với trách nhiệm, quyền hạn của mình, Thường trực HĐND, các đại biểu hoạt động chuyên trách dám nghĩ, dám làm, quyết tâm đột phá, đổi mới; Văn phòng phục vụ tận tâm tham mưu giúp việc. Thường trực HĐND căn cứ vào chương trình, kế hoạch của HĐND, xác định sớm phiên họp chất vấn, lựa chọn vấn đề cần thiết, thích hợp nhất và thông báo đúng thời gian quy định, yêu cầu người chịu sự chất vấn chuẩn bị đầy đủ báo cáo. Thành phần phiên họp cân nhắc hợp lý, không rườm rà, nhưng không để thiếu đối tượng cần thiết chịu sự chất vấn. Chủ tọa điều hành khoa học, tạo sự dân chủ, bình đẳng nhưng nhất khoát, kết luận rõ ràng, tạo điều kiện để Văn phòng hình thành dự thảo văn bản kết luận phiên họp, để Thường trực HĐND thông báo kết luận đến UBND và các cơ quan liên quan.
Nghị quyết cũng quy định Văn phòng phục vụ rất nhiều công việc phải làm thêm để phiên họp đạt kết quả. Từ phối hợp với các Ban của HĐND tham mưu đề xuất nhóm vấn đề cần chất vấn, dự kiến chương trình phiên họp... Đặc biệt, Văn phòng dự thảo kết luận về chất vấn, lấy ý kiến thành viên Thường trực HĐND và các đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách. Giúp Thường trực HĐND quan tâm công tác truyền thông; ở cấp tỉnh có thể tổ chức truyền hình trực tiếp, chí ít thì cũng tăng thời lượng phát sóng để cử tri và Nhân dân theo dõi, giám sát.
Nghị quyết số 594 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội hướng dẫn hoạt động giám sát của HĐND rất rộng lớn, đầy đủ và kỹ lưỡng như một “cẩm nang” khơi thông, giải tỏa những vướng mắc trong hoạt động giám sát lâu nay. Đặc biệt, Nghị quyết là thông điệp khích lệ, nhắc nhở Thường trực HĐND các cấp tăng cường chương trình chất vấn tại phiên họp của Thường trực HĐND, một hình thức hoạt động giám sát quan trọng để nâng cao vị trí, vai trò của HĐND trong đời sống xã hội.
