Những trụ cột xuyên suốt trong xây dựng Quy hoạch Thủ đô Hà Nội

Yếu tố môi trường đóng vai trò quan trọng trong phát triển Thủ đô

Trong 5 quan điểm phát triển Thủ đô Hà Nội được các đơn vị tư vấn lập Quy hoạch đưa ra, yếu tố hàng đầu là phát triển Thủ đô nhanh, bền vững, sáng tạo, bao trùm; tạo dựng hình ảnh, vị thế quốc gia trên trường quốc tế. Nhân tố con người sẽ được phát huy, lấy vai trò làm trung tâm, là chủ thể, nguồn lực và là mục tiêu của phát triển; lấy lợi ích của đa số và vì sự phát triển Thủ đô trên cơ sở giải quyết hài hòa lợi ích các bên làm tiêu chuẩn cho sự thay đổi. Các giá trị văn hoá, lịch sử được tôn trọng, giữ gìn, tôn tạo, khai thác và phát huy hiệu quả, trở thành nguồn lực phát triển bền vững, được phát triển ngang tầm với kinh tế…

Về quan điểm phát triển không gian, cần khai thác toàn diện, phân bố không gian phát triển hài hoà giữa không gian theo chiều cao, không gian mặt đất và không gian ngầm: Hạ thấp tỷ lệ diện tích đất cho xây dựng, tăng cường không gian xanh, không gian công cộng,.. Bên cạnh đó, tổ chức không gian tập trung tăng hiệu quả và tính gắn kết trong phát triển hệ thống KCHT kinh tế, xã hội đồng bộ, hiện đại; Phát triển hạ tầng giao thông kết nối, đường sắt đô thị, hạ tầng số,.. Mở rộng không gian phát triển có  trọng tâm, trọng điểm thành những vùng đô thị kết hợp cây xanh,…

Về mục tiêu tổng quát đến năm 2030, Thủ đô Hà Nội “ Văn hiến – Văn minh - Hiện đại, trung trâm hội tụ tinh hoa, kết tinh và lan toả các giá trị lịch sử; Thành phố thanh bình, an ninh; an toàn, hội nhập quốc tế sâu rộng; Thành phố sáng tạo, đi đầu cả nước về nghiên cứu, ứng dụng các xu thế tiên tiến, hiện đại; Trung tâm tiêu biểu về đào tạo công dân toàn cầu;….

Với 3 kịch bản phát triển kinh tế đưa ra, cơ cấu kinh tế Hà Nội trong tương lai vẫn được xác định phát triển dịch vụ - là khu vực trụ cột đóng góp phần lớn cho sự phát triển của Thủ đô, gồm dịch vụ đô thị, logistics, di sản văn hoá, tài chính ngân hàng và dịch vụ bất động sản.

Công nghiệp Hà Nội giữ vai trò ổn định, dẫn dắt sản xuất công nghiệp trong vùng, đi vào công nghệ cao, đặc biệt dẫn đầu về công nghiệp bán dẫn và trí tuệ nhân tạo. Nông nghiệp Hà Nội được phát triển theo hướng nông nghiệp đô thị, sinh thái, kết hợp với du lịch chứ không phải là nông nghiệp thương phẩm thông thường và phải tạo ra sản phẩm mang tính dẫn dắt.

Dự thảo đưa ra phương án phát triển cụ thể đối với các lĩnh vực kinh tế, định hướng quy hoạch giáo dục, y tế; quy hoạch không gian văn hoá - thể thao và du lịch; phương án phát triển hạ tầng giao thông; quy hoạch hệ thống đô thị, nông thôn; tái thiết đô thị theo mô hình TOD; tái thiết đô thị theo mô hình tái điều chỉnh đất; mô hình mơ rộng ngoài đô thị trung tâm; phương án quy hoạch phát triển nông thôn…

5 vùng kinh tế - xã hội của Hà Nội được xác định gồm: Vùng đô thị Nam sông Hồng gồm 2 tiểu vùng, trong đó tiểu vùng 1 có 6 quận Hoàn Kiếm, Ba Đình, Tây Hồ, Hai Bà Trưng, Đống Đa, Cầu Giấy - khu vực trung tâm hành chính quốc gia. Tiểu vùng 2 gồm 8 quận, huyện: Thanh Xuân, Hà Đông, Hoàng Mai, Nam Từ Liêm, Bắc Từ Liêm, Đan Phượng, Thanh Trì và Hoài Đức.

Vùng thứ hai là vùng Bắc sông Hồng, gồm 4 quận, huyện: Long Biên, Gia Lâm, Đông Anh và Mê Linh, hình thành trung tâm hành chính mới của Thủ đô. Khu vực thứ ba là vùng Tây Nam Thủ đô, gồm 6 huyện, thị xã: Phúc Thọ, Sơn Tây, Ba Vì, Thạch Thất, Quốc Oai và Chương Mỹ.

Vùng phía nam Thủ đô gồm 5 huyện: Thường Tín, Phú Xuyên, Ứng Hoà, Thanh Oai và Mỹ Đức. Vùng phía Bắc Thủ đô gồm khu vực Nội Bài và huyện Sóc Sơn.

5 không gian phát triển đô thị gồm: Đô thị trung tâm, gồm 2 tiểu vùng phía Nam và Bắc sông Hồng; đô thị Hoà Lạc, định hướng phát triển thành phố khoa học - đào tạo; đô thị Sơn Tây - Ba Vì phát triển văn hoá du lịch; đô thị phía Bắc gồm Sóc Sơn và một phần Đông Anh, một phần Mê Linh; đô thị phía Nam gồm Phú Xuyên, Ứng Hoà khi hình thành sân bay thứ 2 vùng Thủ đô.

Đề án cũng đã nêu 5 khuyến nghị về cơ chế, chính sách thực hiện quy hoạch, trong đó, khuyến nghị đầu tiên khuyến khích người dân di dời chỗ ở, các trường đại học, bệnh viện để giảm tải cho khu vực nội đô; khuyến khích đầu tư tư nhân, đầu tư khoa học công nghệ; cơ chế đối với nông nghiệp Thủ đô và sử dụng mặt nước, bãi ven sông.

Vẫn còn những điểm nghẽn

Theo GS.TS Hoàng Văn Cường, Hà Nội là vùng đất địa linh nhân kiệt, nơi hội tụ và trầm tích nhiều lớp tinh hoa của nhiều thời trong suốt quá trình phát triển. Đến nay, Hà Nội đã thiết lập quan hệ hữu nghị hợp tác song phương với khoảng 110 Thủ đô. Bên cạnh đó, Hà Nội có nhiều tiềm năng về địa hình, tài nguyên tập trung rất nhiều các cơ quan nghiên cứu trên địa bàn. Tuy nhiên, về tăng trưởng kinh tế, trước năm 2016, Hà Nội có xu hướng tăng trưởng cao, sau đó giảm dần so với cả nước và vùng Đồng bằng sông Hồng. Tốc độ tăng trưởng dịch vụ cao nhưng nguồn thu từ du lịch thấp, nhiều du khách coi Hà Nội là điểm ghé tạm thời chứ không phải là điểm đến, vì vậy chưa thu được lượng lưu trú du lịch.

GS.TS Hoàng Văn Cường cũng cho rằng, hiện Hà Nội vẫn còn một số điểm nghẽn như: Thiếu thể chế mặc dù có luật Thủ đô những các quy định đặc thù không vượt trội; Hạ tầng chưa đồng bộ đặc là biệt là hạ tầng công cộng, hệ thống đường sắt đô thị chưa phát triển; Quy hoạch đô thị và các quy hoạch chuẩn kèm theo quy hoạch; Ô nhiễm môi trường và các quy định về phòng chống lũ làm hạn chế khai thác có hiệu quả các nguồn lực tự nhiên; Năng lực và ý thức, tinh thần của đội ngũ cán bộ thực thi trong bộ máy quản lý còn hạn chế, e dè, né tránh, không tạo được những đột phá, dám nghĩ dám làm.

Từ những đánh giá trên, định hướng Quy hoạch cho Thủ đô Hà Nội, thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 được quán triệt dựa trên triết lý phát triển Thủ đô Hà Nội mà trong đó, các yếu tố văn hoá, văn hiến, văn minh Thăng Long - Hà Nội là những trụ cột xuyên xuốt khi xây dựng bất kể phương án quy hoạch nào.