![]() |
Cách Hà Nội khoảng 150km, đi xe ô tô khoảng hơn 4 tiếng đồng hồ, chúng tôi có mặt tại VQG Xuân Thủy thuộc huyện Giao Thủy, Nam Định - Khu Ramsar đầu tiên ở Việt Nam. Trước mắt chúng tôi là một khung cảnh thiên nhiên tuyệt đẹp và thơ mộng với những cồn cát xen kẽ các bãi bồi ngập triều, những rặng phi lao xanh ngắt và cánh đồng nước óng ánh, thi thoảng lại có những cánh cò bay qua, bay lại rập rờn trên mặt nước. Tất cả tạo nên vẻ đẹp hoàn hảo của khu Ramsar đầu tiên này.
VQG Xuân Thuỷ có diện tích rộng hơn 7.100ha ở phía Nam sông Hồng được chia làm 2 vùng: vùng lõi và vùng đệm. Vùng lõi có diện tích đất nổi khi triều kiệt 3.100ha, đất ngập nước 4.000ha, bao gồm một phần Cồn Ngạn, toàn bộ Cồn Lu và Cồn Xanh thuộc xã Giao Thiện. Còn vùng đệm là phần còn lại của Cồn Ngạn, toàn bộ Bãi Trong, có diện tích 800ha, thuộc 5 xã: Giao Thiện, Giao An, Giao Lạc, Giao Xuân và Giao Hải.
Theo công ước Bảo tồn những vùng đất ngập nước (Ramsar) thì tháng 1.1989, khu rừng ngập nước vùng cửa sông này đã trở thành thành viên thứ 50 trong danh sách các khu ngập nước có tầm quan trọng quốc tế (Ramsar). Địa hình tự nhiên được kiến tạo bằng quy luật bồi lắng phù sa của vùng cửa sông, đã tạo dựng nên một khu dự trữ thiên nhiên với nhiều sinh cảnh độc đáo. Đây là nơi bảo tồn một mẫu chuẩn điển hình của hệ sinh thái đất ngập nước với nhiều loài động vật hoang dã và chim di cư quý hiếm.
![]() |
Trao đổi với chúng tôi Giám đốc VQG Xuân Thủy Nguyễn Viết Cách cho biết: VQG Xuân Thủy tiêu biểu cho hệ sinh thái đất ngập nước cửa sông ven biển đồng bằng châu thổ sông Hồng với 8 sinh cảnh chính. Hệ động vật, thực vật tại đây khá phong phú với 105 loài thực vật bậc cao có mạch; trên 200 loài chim trong đó có trên 100 loài chim di trú và 50 loài chim nước, đặc biệt có nhiều loài được ghi vào Sách Đỏ thế giới như cò thìa mặt đen, mòng bể, rẽ mỏ thìa, cò trắng bắc… Có gần 500 loài thủy sinh trong đó có nhiều loài có giá trị kinh tế cao như cua bể, tôm he, cá tráp…; có khoảng 10 loại thú trên cạn như dơi, chuột, cày, cáo...và 3 loài quý hiếm dưới nước là rái cá, cá heo, cá đầu ông sư.
Du lịch sinh thái xem chim di trú đang là mô hình thu hút rất nhiều khách quốc tế và là lợi thế rất lớn đối với các khu Ramsar Xuân Thủy. Đến Ramsar Xuân Thủy, du khách sẽ được tận mắt chứng kiến từng đàn chim di trú, bay rợp cả một khoảng trời. Hàng năm, trong khoảng thời gian từ tháng 11 năm trước đến tháng 4 năm sau, Ramsar Xuân Thủy là nơi hội tụ hàng chục ngàn con chim từ phương Bắc bay về. Nhiều loài chim dừng chân ở đây để nạp năng lượng cho hành trình xa hơn và cũng không ít loài khác lại chọn nơi đây làm điểm trú đông. Hiện nay, Ban Quản lý VQG đang nỗ lực hoàn thiện các dịch vụ để phục vụ du khách đến tham quan như xây dựng các chòi xem chim, thiết bị ống nhòm, thuyền đưa du khách tham quan hệ sinh thái rừng ngập mặn cửa sông Hồng… tạo điều kiện cho người dân địa phương cùng quản lý và thực hiện các dịch vụ du lịch sinh thái.
Đề cập đến việc bảo vệ và gìn giữ nguồn tài nguyên khu Ramsar, Giám đốc Nguyễn Viết Cách cho biết: trong nhiều năm trước đây, người dân vùng Giao Thủy chưa nhận rõ vai trò và ý nghĩa của việc bảo vệ nguồn tài nguyên quý giá tại khu vực này. Vì thế hoạt động săn bắt các loài động vật quý hiếm vẫn diễn ra và đe dọa tới đa dạng sinh học của cả khu vực. Trước thực trạng đó, Ban quản lý VQG Xuân Thủy có xây dựng đề án trình lên các cấp, ngành với mục đích bảo vệ bền vững khu Ramsar đầu tiên này.
Năm 2006, Trung tâm Bảo tồn Sinh vật biển và Phát triển Cộng đồng phối hợp với một số các tổ chức, cá nhân hoạt động trong lĩnh vực bảo tồn đất ngập nước, trong đó có Trung tâm Nghiên cứu Hệ sinh thái rừng ngập mặn tiến hành dự án bảo tồn đa dạng sinh học của vùng đất ngập nước, trong đó có chương trình tập huấn nâng cao nhận thức cộng đồng và phát triển sinh kế mới cho người dân. Kết quả là người dân đã thay đổi nhận thức, tham gia vào công tác bảo tồn đa dạng sinh học và ổn định kinh tế dựa vào việc nuôi ngao, làm du lịch sinh thái…