Cần ban hành cơ chế, chính sách phù hợp thúc đẩy thị trường
Cụ thể, đến năm 2025, tập trung phát triển một số phân ngành cơ khí ô tô, máy kéo, máy nông nghiệp, thiết bị công trình. Sau năm 2025 hình thành một số tổ hợp nhà thầu tư vấn và chế tạo có khả năng làm chủ công tác thiết kế, chế tạo nhóm thiết bị phụ, gói thầu EPC của các công trình công nghiệp; hình thành một số nhà thầu tư vấn và chế tạo có khả năng làm chủ công tác thiết kế, chế tạo nhóm thiết bị phụ công trình công nghiệp…
Tại Hội thảo “Kiến tạo thị trường cho doanh nghiệp ngành cơ khí và tự động hoá” do Cục Công nghiệp (VIA), Bộ Công thương phối hợp cùng Hiệp hội Doanh nghiệp cơ khí Việt Nam (VAMI) tổ chức vừa qua, Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp (Bộ Công thương) Phạm Tuấn Anh cho biết, ngành cơ khí trong nước đang từng bước làm chủ và nâng cao tỷ lệ nội địa hoá, tạo động lực thúc đẩy ngành công nghiệp và kinh tế phát triển, qua đó trực tiếp và gián tiếp tạo việc làm cho hàng triệu lao động. Tuy nhiên, “doanh nghiệp cơ khí đang đối mặt với những hạn chế, như cạnh tranh từ sản phẩm nhập khẩu tương đối gay gắt, thiếu thông tin thị trường và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trong nước chưa đủ mạnh.
Tổng Thư ký Hiệp hội VAMI Nguyễn Chỉ Sáng nêu thực trạng, hiện ngành cơ khí đang đối mặt với việc giảm sút về đơn hàng từ trong nước lẫn từ nước ngoài. Với ảnh hưởng của đại dịch, số lượng các công trình công nghiệp được khởi công giảm làm đơn hàng trong nước đã ít lại càng ít hơn, ảnh hưởng của chiến sự Nga – Ukraine làm cho đơn hàng giảm sút, các doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp ngành cơ khí đang phải tìm mọi biện pháp để giữ cho doanh nghiệp tồn tại và phát triển.
Tổng Thư ký Hiệp hội VAMI nhấn mạnh tầm quan trọng của Chính phủ, của các Bộ, ngành trong việc ban hành những cơ chế, chính sách phù hợp để thúc đẩy kiến tạo thị trường, định hướng phát triển cho doanh nghiệp. Trong đó, không kiến tạo công việc bằng mọi giá mà cân nhắc đến lợi ích dài hạn, ngắn hạn của cả nhà nước, nhà đầu tư và nhà thầu; chỉ bảo hộ thị trường cho các ngành sản xuất những sản phẩm, mảng công việc có nhu cầu thị trường lớn, ảnh hưởng nhiều đến nền kinh tế, đến doanh nghiệp.
Doanh nghiệp đề xuất có chính sách ưu đãi về thuế
Tổng Thư ký Hiệp hội VAMA Ninh Hữu Chấn cũng có những nhận định, chia sẻ về việc phát triển nhà cung cấp để từng bước tham gia vào chuỗi cung ứng của ngành công nghiệp ô tô. Cụ thể khi đề cập đến ngành sản xuất linh kiện cho lĩnh vực ô tô, ông Chấn cho rằng, bên cạnh những lợi thế như nguồn nhân lực chất lượng cao, chi phí thấp, giảm chi phí vận chuyển, ngành sản xuất còn đối mặt với một số khó khăn về quy mô thị trường, sự thiếu hụt ngành công nghiệp vật liệu, thiếu kinh nghiệm quản trị. Đồng thời, Hiệp hội VAMA cũng đưa ra những nhận định về ngành công nghiệp hỗ trợ trong quá trình chuyển đổi sang xe điện - một trong những chủ đề đang được quan tâm hiện nay.
Đại diện Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam cho biết, đơn vị này đang quản lý sử dụng 258 đầu máy, 980 toa xe khách và 4.318 toa xe hàng. Hiện, phần lớn các nhà xưởng, nhà kho phục vụ sản xuất của ngành đường sắt xuống cấp; số nhà xưởng mới còn ít không đáp ứng được năng lực đóng mới, sữa chữa và sản xuất phụ tùng đầu máy toa xe hàng năm còn rất thấp.
Mặt khác, theo đại diện Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam cơ sở công nghiệp cầm chừng, khả năng tham gia vào thị trường cơ khí khiêm tốn. “Chi phí phụ tùng cho chế tạo và sửa chữa đầu máy toa xe cao, hàng năm phải nhập khẩu khoảng 80% nhu cầu trong khi các cơ sở công nghiệp chỉ đáp ứng được một tỷ lệ nhỏ do máy móc, thiết bị, công nghệ lạc hậu”- đại diện Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam cho biết.
Từ khó khăn hiện tại, để công nghiệp cơ khí đường sắt phát triển, Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam đề xuất cần có chính sách hỗ trợ phát triển công nghệ vật liệu; giảm bớt thủ tục trong quá trình vay vốn; có chính sách ưu tiên phát triển và tiêu thụ sản phẩm ngành đường sắt sản xuất; có chính sách ưu đãi về thuế nhập khẩu; có chính sách thu hút đầu tư, ưu tiên phát triển khoa học công nghệ cho công nghiệp đường sắt…
Đại diện Công ty Doosan Vina, một trong những doanh nghiệp FDI thành công nhất hiện nay tại tỉnh Quảng Ngãi - ông Kim Hyo Tae - Giám đốc điều hành nhấn mạnh, nền tảng kinh tế và công nghiệp của Việt Nam là ngành chế tạo, trong đó ngành công nghiệp cơ khí là trọng tâm, thiết yếu và là ngành công nghiệp có thể tạo ra giá trị gia tăng cao. Theo đó, để bảo vệ và phát triển hệ sinh thái ngành công nghiệp cơ khí Việt Nam, Doosan Vina đề xuất, cần tăng cường chính sách nội địa hóa để xây dựng an ninh năng lượng và hệ sinh thái công nghiệp cơ khí Việt Nam, tăng cường các ưu đãi về thuế để bảo vệ các công ty nội địa; hỗ trợ cơ sở hạ tầng cho các công ty đang tiến vào ngành năng lượng mới và tái tạo.
