Tiếp tục Kỳ họp thứ Bảy, chiều nay, 8.6, Quốc hội thảo luận tại tổ về Chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025 – 2035 (Chương trình) và dự án Luật Công đoàn (sửa đổi). Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn dự phiên thảo luận tại Tổ 13 gồm Đoàn ĐBQH các tỉnh Bắc Ninh, Đắk Lắk, Lạng Sơn và Hậu Giang).
"Văn hóa còn thì dân tộc còn"
Phát biểu về Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025 – 2035, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nêu rõ, đây là Chương trình mục tiêu quốc gia thứ 4, thể hiện sự quan tâm rất lớn của Đảng, Nhà nước đối với sự nghiệp phát triển văn hóa.
"Việc Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư Chương trình này sẽ góp phần thực hiện các mục tiêu, chỉ tiêu, nhiệm vụ phát triển văn hóa đề ra trong các Nghị quyết của Đảng và chỉ đạo của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc năm 2021", Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.
Trong đó, năm 2022, Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã ban hành kết luận yêu cầu khẩn trương nghiên cứu, xây dựng Chương trình. Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã có nghị quyết về vấn đề này. Chương trình đã được Chính phủ chuẩn bị, chỉnh sửa nhiều lần trên cơ sở góp ý của các bộ, ngành, địa phương, chuyên gia, ý kiến của Hội đồng thẩm định Nhà nước. Ủy ban Văn hóa, Giáo dục đã thẩm tra và báo cáo Quốc hội. Lần này trình Quốc hội về chủ trương đầu tư Chương trình, khi được Quốc hội đồng ý thông qua thì Chính phủ phải cụ thể hoá ra từng chương trình, từng dự án, từng đề mục để thực hiện.
"Lĩnh vực văn hóa có ý nghĩa hết sức quan trọng. Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhiều lần nhấn mạnh quan điểm "văn hoá còn thì dân tộc còn". Không phải hôm nay thảo luận vấn đề này chúng ta mới nói văn hoá quan trọng mà về chủ trương, đường lối phát triển đất nước, chúng ta luôn chú trọng cả 3 lĩnh vực kinh tế, xã hội, văn hóa".
5 nguyên tắc hoàn thiện Chương trình
Lưu ý, Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa có đối tượng, phạm vi rộng với nhiều nội dung khó, có nhiều cách tiếp cận khác nhau, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cũng nhấn mạnh 5 nguyên tắc yêu cầu cơ quan chủ trì soạn thảo cần nghiên cứu để rà soát, hoàn thiện Chương trình.
Một là, Chương trình để thực hiện các nhiệm vụ, dự án quan trọng, cấp bách về phát triển văn hóa, không thay thế toàn bộ các nhiệm vụ thường xuyên của Nhà nước về phát triển văn hoá.
Hai là, Phân định rõ các nội dung, nhiệm vụ chi ngân sách nhà nước đầu tư phát triển văn hóa trong kế hoạch đầu tư công trung hạn, chi thường xuyên và nội dung, nhiệm vụ chi, các nội dung cần tập trung đầu tư từ Chương trình.
Ba là, Các mục tiêu, chỉ tiêu, nhiệm vụ của Chương trình cần phải được xây dựng có trọng tâm, trọng điểm, làm rõ các nội dung cần ưu tiên thực hiện trước, nhằm tạo ra các đột phá trong phát triển văn hóa.
Bốn là, Chương trình cần có tính kế thừa nhưng không trùng lặp, chồng chéo với chương trình, đề án đã được phê duyệt và đang triển khai.
Năm là, Phân công rõ trách nhiệm của các cơ quan theo hướng tinh gọn về đầu mối, tăng cường phân cấp, phân quyền, bảo đảm hiệu lực, hiệu quả trong công tác quản lý và thuận lợi trong triển khai thực hiện.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cũng lưu ý, Chương trình đưa ra nhiều chỉ tiêu về thiết chế văn hóa, quy định ở cả mục tiêu tổng quát, mục tiêu cụ thể và nội dung thành phần số 02, đưa ra nhiều loại hình thiết chế khác nhau ở cấp quốc gia và cấp cơ sở, trong khi đó, Quy hoạch mạng lưới cơ sở văn hóa và thể thao thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045 chưa được ban hành.
"Do vậy, Chương trình cần phải cân nhắc kỹ lưỡng về hệ thống các thiết chế văn hóa, bảo đảm phù hợp với quy hoạch đang được xây dựng và khả thi khi triển khai trên thực tế", Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.
Phải chú ý yếu tố "bền vững"
Cùng với đó, theo Chủ tịch Quốc hội, Chương trình phải nêu rõ cơ chế đầu tư các thiết chế văn hóa được đề cập đến trong Chương trình, Nhà nước đầu tư 100% hay hỗ trợ một phần, có huy động tư nhân tham gia hay không để có căn cứ triển khai Chương trình cũng như tính toán nguồn lực đầu tư của Chương trình.
Chủ tịch Quốc hội đề nghị tiếp tục nghiên cứu để quy định phù hợp, bảo đảm tính khả thi và nguồn lực thực hiện các chỉ tiêu về trung tâm văn hóa cho tất cả các cấp bởi thực tế ở một số địa phương sẽ gặp khó khăn, nhất là những vùng biên giới, hải đảo...
Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị, cần có giải pháp về cơ chế, tổ chức, bộ máy, con người, bảo đảm cho thiết chế văn hoá cơ sở hoạt động hiệu quả. Nội dung thành phần số 02 có đề cập, tuy nhiên, các nội dung chưa rõ tập trung đầu tư vào nội dung gì để nâng cao hiệu quả hoạt động của các thiết chế văn hóa cơ sở.
"Vấn đề này hết sức quan trọng. Các đồng chí đi những khu di tích lịch sử chẳng hạn, phần giới thiệu cũng đã làm rung động trái tim mọi người rồi. Như ở Khu di tích Ngã ba Đồng Lộc, tôi nghe anh chị em thuyết minh giới thiệu thấy rưng rưng nước mắt, xúc động vô cùng. Chúng ta cần chú ý cả những vấn đề này. Phải tổ chức bộ máy, con người, tập huấn cho cán bộ... để lan toả được những giá trị văn hoá tốt đẹp", Chủ tịch Quốc hội lưu ý.
Nhìn tổng thể, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, "về mặt lý luận, về quan tâm, nhận thức đối với văn hoá thì đều rất tốt rồi, nhưng bây giờ thể hiện như thế nào để tới đây Chương trình trở thành hiện thực để phát triển văn hóa một cách bền vững". Chủ tịch Quốc hội đặc biệt lưu ý vấn đề phát triển văn hóa "bền vững".
Nguồn lực thực hiện Chương trình cũng là một nội dung được các đại biểu quan tâm.
Theo ĐBQH Phạm Trọng Nghĩa (Lạng Sơn), Báo cáo (Mục VI.1.5 trang 97) đã xác định nguồn vốn dự kiến thực hiện Chương trình trong năm 2025 là 400 tỷ đồng, trong đó vốn đầu tư phát triển từ ngân sách trung ương là 100 tỷ đồng. Tuy nhiên, Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025 đã được phê duyệt tại Nghị quyết số 29/2021/QH15 ngày 28.7.2021 của Quốc hội chưa có nội dung này.
Đại biểu đề nghị xác định rõ nguồn vốn thực hiện Chương trình trong năm 2025 được bố trí từ nguồn nào trong kế hoạch phân bổ vốn đầu tư trung hạn giai đoạn 2021 - 2025 để có cơ sở triển khai thực hiện.
