Pháp trở thành nước đầu tiên công nhận quyền phá thai trong Hiến pháp

Trước đó vào ngày 30.1.2023, Hạ viện Pháp đã thông qua dự luật do chính phủ đệ trình, đưa quyền "tự nguyện chấm dứt thai kỳ" vào Hiến pháp. Dự luật này sau đó được Thượng viện thông qua ngày 28.2.2023.

Như vậy Điều 34 trong Hiến pháp của nước Pháp ghi thêm: luật pháp quy định các điều kiện mà theo đó quyền tự do của người phụ nữ được thực hiện, được đảm bảo để có thể tự nguyện chấm dứt thai kỳ.

Sau khi Hạ viện và Thượng viện thông qua dự luật, Tổng thống Emmanuel Macron đã thông báo triệu tập Quốc hội lưỡng viện tại phòng Hội nghị ở Cung điện Versailles để tiến hành cuộc bỏ phiếu cuối cùng. Kết quả có 780 phiếu ủng hộ, 72 phiếu chống và 50 phiếu trắng.

Đây chỉ là cuộc bỏ phiếu mang tính biểu tượng vì dự luật ghi quyền phá thai vào Hiến pháp đã được thông qua với đa số áp đảo trong hai lần bỏ phiếu riêng rẽ tại Hạ viện và Thượng viện.

Trước cuộc bỏ phiếu, Thủ tướng Gabriel Attal kêu gọi các nhà lập pháp phê chuẩn bản sửa đổi. Ông nói: “Chúng ta nợ phụ nữ một món nợ đạo đức”, đồng thời cho biết thêm rằng việc thông qua luật sẽ là một “chiến thắng cho quyền của phụ nữ”. Ông cổ vũ cuộc bỏ phiếu trong một bài đăng trên mạng xã hội, nói rằng: “Hôm nay, Pháp đã gửi một thông điệp lịch sử tới toàn thế giới: cơ thể phụ nữ thuộc về họ và không ai có quyền định đoạt thay cho họ”.

Quyết định này được đưa ra sau cam kết của Tổng thống Emmanuel Macron vào năm ngoái về việc đưa quyền phá thai ở Pháp trở thành “không thể đảo ngược”, bảo vệ chống lại các loại biện pháp hạn chế đã được một số bang của Mỹ áp dụng.

Nhiều quan chức, chính khách và giới bảo vệ nhân quyền tại Pháp đã hoan nghênh, coi đây một bước tiến mang tính chất quyết định, và là một trang sử mới trong cuộc đấu tranh bảo vệ quyền của phụ nữ, thể hiện sự tiên phong của nước Pháp trong việc bảo vệ quyền tự do phá thai.

Quyền phá thai đã được công nhận hợp pháp ở Mỹ và được Hiến pháp bảo vệ trong 50 năm dưới phán quyết mang tính bước ngoặt của Tòa án Tối cao trong vụ Roe kiện Wade. Tuy nhiên, Tòa án Tối cao Hoa Kỳ đã đảo ngược quyết định đó vào tháng 6.2022, cho phép cơ quan lập pháp ở từng bang áp đặt các các quy định riêng hạn chế về việc chấm dứt thai kỳ. Hơn 20 tiểu bang của Hoa Kỳ đã đưa ra các quy định cấm phá thai hoặc hạn chế quyền tiếp cận thủ tục này.

Pháp thông qua luật về quyền phá thai hợp pháp của phụ nữ vào năm 1975, sau đó được bổ sung, sửa đổi nhiều lần. Năm 1988, Pháp trở thành quốc gia đầu tiên hợp pháp hóa việc sử dụng thuốc Mifepristone làm thuốc phá thai.

Chính phủ Tổng thống Emmanuel Macron muốn Điều 34 của Hiến pháp được sửa đổi, bao gồm việc “luật pháp xác định các điều kiện mà một người phụ nữ có quyền được bảo đảm để phá thai”, từ đó bảo đảm quyền phá thai đối với phụ nữ là một quyền lợi không thể đảo ngược.

Lần cuối cùng thay đổi và bổ sung Hiến pháp ở Pháp là vào năm 2008 khi các nhà lập pháp thông qua những cải cách sâu rộng dưới thời Tổng thống Nicolas Sarkozy. Đó là giới hạn thời gian tại vị của một tổng thống trong hai nhiệm kỳ cũng như các biện pháp bảo vệ tốt hơn cho sự độc lập và tự do báo chí.