Theo báo cáo của Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước, đến thời điểm dự án Đạm Ninh Bình chưa hoàn thành quyết toán do một số vướng mắc trong thực hiện hợp đồng và vấn đề tài chính… Từ khi đi vào hoạt động, nhà máy liên tục thua lỗ do tốc độ tăng giá của sản phẩm ure thấp hơn tốc độ tăng giá của nguyên liệu đầu vào. Bên cạnh đó, chi phí khấu hao, lãi vay cao; doanh nghiệp thiếu vốn lưu động để phục vụ sản xuất; tác động của dịch bệnh Covid-19; hệ thống vận hành chưa ổn định, còn xảy ra một số sự cố, mất thời gian, chi phí sửa chữa…
Từ năm 2021, hoạt động của nhà máy có chuyển biến tích cực. Cụ thể, 6 tháng đầu năm 2022, doanh nghiệp đã hoạt động có lãi. Tập đoàn Hóa chất Việt Nam đề xuất một số giải pháp xử lý là tái cơ cấu nợ vay; phá sản doanh nghiệp; bán toàn bộ doanh nghiệp. Trên cơ sở tính toán các phương án, Tập đoàn Hóa chất Việt Nam đề xuất lựa chọn phương án tái cơ cấu nợ vay để bảo đảm giảm thiểu thiệt hại cho tất cả các bên. Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp cũng cho rằng, phương án này là hợp lý. Tuy nhiên cần phải đề xuất cấp có thẩm quyền xem xét, sửa đổi một số quy định, cũng như có sự đồng thuận của các bên liên quan.
Về Nhà máy đóng tàu Dung Quất (DQS), Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp cho biết, nhà máy được Tập đoàn Công nghiệp tàu thủy Việt Nam (Vinashin) thành lập từ 2006, vốn điều lệ hơn 3.700 tỷ đồng, sau này được chuyển về Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) vào tháng 7.2010. Tại thời điểm bàn giao, Công ty DQS đã mất khả năng thanh toán, lâm vào tình trạng phá sản… Sau khi DQS chuyển về Tập đoàn Dầu khí Việt Nam, PVN đã đầu tư hơn 5.300 tỷ đồng để hỗ trợ thanh toán các khoản nợ vay, tái cấu trúc cơ cấu tổ chức, tài chính, sản xuất… duy trì hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp. Bởi vậy, doanh thu của DQS đã tăng lên từng năm. Năm 2021, doanh nghiệp làm ăn có lãi, giải quyết công ăn, việc làm cho hàng trăm lao động, dù vậy hiện dự án vẫn còn nhiều tồn tại như vẫn còn tranh chấp hợp đồng, số nợ phải trả lớn, vốn chủ sở hữu âm..
Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp đề xuất phương án bán đấu giá công ty, xử lý tài chính, tài sản; phá sản doanh nghiệp theo quy định của pháp luật; tái cơ cấu lại hoạt động của DQS, tái cơ cấu tài chính, tài sản của doanh nghiệp. Phương án tiếp tục duy trì sản xuất kinh doanh và tiến tới tái cơ cấu lại hoạt động doanh nghiệp là phù hợp nhất.
Như vậy có thể thấy, ngoài 5 dự án đã được đưa ra khỏi danh sách các dự án thua lỗ, yếu kém của ngành công thương, 7 dự án còn lại dự án nào cũng còn tồn đọng khó khăn, vướng mắc. Bởi vậy, theo Phó Thủ tướng Lê Minh Khái, tinh thần trong năm nay phải có phương án xử lý dứt điểm. Đây cũng là ý kiến của Thủ tướng Phạm Minh Chính tại buổi làm việc nhằm tháo gỡ khó khăn cho dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 Nhà máy gang thép Thái Nguyên.
Theo đó, Thủ tướng nhấn mạnh, cần khẩn trương tìm phương án xử lý khả thi nhất để báo cáo các cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định, sau khi cân nhắc, thảo luận, phân tích kỹ lưỡng trên cơ sở thực tiễn, khoa học, pháp lý, bảo đảm tiết kiệm nhất, hiệu quả kinh tế cao nhất cho nhà nước và doanh nghiệp... Phải rõ đường hướng thì mới ra được. Nếu bây giờ không làm thì phải làm cái gì, làm thế nào, ai làm thì phải rõ...
Thực tế cho thấy, việc xử lý những tồn tại, vướng mắc của các dự án này là rất khó. Tuy nhiên, không phải vì khó mà dùng dằng mãi. Nên chăng việc xử lý cần "thuận" theo cơ chế thị trường, đó là có sự sàng lọc, dự án tốt sẽ tồn tại và phát huy thế mạnh, dự án không tốt buộc phải được điều chỉnh và tái cơ cấu lại.
