Tại Hội nghị COP 26, Việt Nam lần đầu tiên cam kết sẽ đạt phát thải ròng bằng 0 (Net Zero) vào năm 2050. Mục tiêu này cũng đã được đưa vào Chiến lược Quốc gia về biến đổi khí hậu giai đoạn đến năm 2050, theo Quyết định 896/QĐ-TTg ngày 26.7.2022 của Thủ tướng Chính phủ.
Song song với việc thực hiện hoạt động, biện pháp giảm phát thải khí nhà kính và tăng cường hấp thụ khí nhà kính trong các lĩnh vực như năng lượng, nông nghiệp, lâm nghiệp và sử dụng đất, chất thải, các quá trình công nghiệp và sử dụng sản phẩm công nghiệp, thì thị trường carbon là một trong những công cụ hữu hiệu để đạt mục tiêu Net Zero. Có thể khẳng định, thị trường carbon là một công cụ kinh tế quan trọng trong việc thúc đẩy giảm phát thải khí nhà kính và chống biến đổi khí hậu.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Trần Hồng Nguyên cho rằng, thị trường carbon là xu thế tất yếu, cấp thiết đối với mọi quốc gia, góp phần thực hiện mục tiêu giảm nhẹ phát thải khí nhà kính, thúc đẩy phát triển công nghệ phát thải thấp, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp, đồng thời chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, hướng tới đạt mức phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050.
“Nếu chúng ta không bắt kịp được xu hướng này thì rất khó đạt được mục tiêu phát triển bền vững cũng như sẽ gặp phải các thách thức khi tiếp cận các thị trường khó tính ngày càng đòi hỏi tiêu chuẩn xanh”, Trần Hồng Nguyên đánh giá.
Theo Bộ Tài nguyên và Môi trường, tính đến tháng 7.2024, đã có 48 quốc gia triển khai thị trường carbon theo cơ chế bắt buộc. Bên cạnh đó là thị trường carbon tự nguyện do các doanh nghiệp, tổ chức quốc tế thành lập. Dù chưa có sự thống nhất trên phạm vi toàn cầu về trao đổi hạn ngạch phát thải, tín chỉ carbon xuyên biên giới, nhưng đã có 82 quốc gia và vùng lãnh thổ ký thoả thuận về trao đổi hạn ngạch, tín chỉ carbon.
Tại Việt Nam, có khoảng 150 chương trình, dự án được cấp 40,2 triệu tín chỉ carbon và thực hiện theo các cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ carbon quốc tế để trao đổi trên thị trường carbon thế giới.
Việc xây dựng thị trường carbon đã được Chính phủ hết sức quan tâm, khi ngay từ năm 2022, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 06/2022/NĐ-CP quy định giảm nhẹ phát thải nhà kính và bảo vệ tầng ozon. Trong đó, Nghị định đặt mục tiêu thành lập và tổ chức vận hành thí điểm sàn giao dịch tín chỉ carbon kể từ năm 2025; tổ chức vận hành sàn giao dịch tín chỉ carbon chính thức trong năm 2028. Chính phủ cũng đã rất quyết liệt, khẩn trương để bảo đảm cho vận hành thị trường này theo kế hoạch đề ra.
Tuy nhiên, theo bà Trần Hồng Nguyên, thị trường carbon vẫn còn là vấn đề mới, khó và phức tạp, chưa có các quy định cụ thể đối với vấn đề này. Cùng với đó, thông tin, nhận thức của nhiều bên liên quan còn hạn chế, như chưa nắm rõ thế nào là tín chỉ carbon rừng, phương thức tạo tín chỉ, phương pháp tính toán tín chỉ cũng như hướng dẫn về thẩm định, xác minh, cấp tín chỉ…
“Chính vì vậy, cần có một cơ sở chính trị, pháp lý và thực tiễn chặt chẽ, đầy đủ, cụ thể cho thị trường carbon. Đồng thời, tạo được sự đồng thuận, hiểu biết, ý thức được lợi ích của việc phát triển thị trường carbon đối với người dân, doanh nghiệp”, bà Trần Hồng Nguyên nói.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Trần Hồng Nguyên cũng cho biết, Chính phủ đang xây dựng Đề án thành lập thị trường carbon, trong đó đưa ra các nhóm giải pháp cũng như các nhiệm vụ cụ thể, gồm hoàn thiện cơ chế, chính sách pháp luật; xây dựng hệ thống giao dịch và tổ chức, vận hành thị trường carbon; tuyên truyền, phổ biến, nâng cao nhận thức về thị trường carbon cho các đối tượng.
“Cần sớm hoàn thiện Đề án để triển khai thị trường carbon, khắc phục những lỗ hổng pháp lý hiện nay. Chính phủ và các Bộ, ban ngành có nhiệm vụ quản lý trực tiếp lĩnh vực này tiếp tục rà soát, nghiên cứu, xây dựng mới cũng như sửa đổi các văn bản pháp luật cho phù hợp để có thể thực hiện được các mục tiêu đã đề ra”, bà Trần Hồng Nguyên nhấn mạnh.
