Thông tin này được Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật Huỳnh Tấn Đạt nêu tại hội nghị “Phát triển sản xuất và sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sinh học” tổ chức tại TP. Hồ Chí Minh sáng 2.11.
Phát biểu khai mạc, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hoàng Trung cho biết, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật hiệu quả, trong đó ưu tiên sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sinh học, mang lại rất nhiều lợi ích: vừa bảo vệ môi trường và hệ sinh thái, an toàn cho người sử dụng; vừa không để lại tồn dư thuốc trong nông sản, bảo đảm chất lượng sản phẩm và đáp ứng yêu cầu xuất khẩu.
“Vì vậy, định hướng phát triển sản xuất và sử dụng thuốc bảo vệ thực vật rất quan trọng và đã được đề cập trong các đề án của ngành nông nghiệp. Chủ trương là ngày càng ứng dụng thuốc bảo vệ thực vật sinh học rộng rãi hơn”, Thứ trưởng Hoàng Trung cho biết.
Nhằm cụ thể hóa các chính sách về thuốc bảo vệ thực vật sinh học, Cục Bảo vệ thực vật đã xây dựng và triển khai chương trình “Phát triển sản xuất và sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sinh học giai đoạn 2021 - 2025”.
“Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đánh giá rất cao nỗ lực của cộng đồng doanh nghiệp, hiệp hội, địa phương đã tạo ra các kết quả tích cực. Cụ thể là xây dựng được các mô hình sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sinh học; thay đổi nhận thức, tư duy của người dân; tạo ra các sản phẩm thuốc bảo vệ thực vật sinh học và ứng dụng vào sản xuất. Trong danh mục thuốc bảo vệ thực vật, thuốc sinh học hiện chiếm 19% và khối lượng sử dụng tăng dần theo thời gian; lợi ích từ sử dụng thuốc sinh học rất rõ. Đây là tiền đề để thực hiện hiệu quả việc phát triển sản xuất và sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sinh học trong thời gian tới”, Thứ trưởng Hoàng Trung nhấn mạnh.
Thông tin cụ thể về kết quả triển khai Chương trình “Phát triển sản xuất và sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sinh học giai đoạn 2021 - 2025”, Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật Huỳnh Tấn Đạt cho biết, cả nước hiện có 99 cơ sở sản xuất thuốc bảo vệ thực vật đủ điều kiện sản xuất; trong đó có 85 cơ sở có sản xuất thuốc bảo vệ thực vật sinh học.
Đến nay, nước ta đã sản xuất được gần 30 dạng thuốc bảo vệ thực vật sinh học thành phẩm khác nhau, trong đó có rất nhiều dạng tiên tiến và an toàn cho con người như dạng hạt phân tán trong nước, dầu phân tán, đậm đặc tan trong nước, dạng hạt. Bên cạnh đó, các công nghệ sản xuất thuốc bảo vệ thực vật sinh học phổ biến trên thế giới đã được đăng ký, sản xuất và ứng dụng như: sản xuất thuốc sinh học nano, sản xuất thuốc sinh học chiết xuất từ thảo mộc, sản xuất thuốc sinh học chứa các vi sinh vật, các thuốc có nguồn gốc virus hay nguồn gốc từ tuyến trùng...
Lượng thuốc bảo vệ thực vật sinh học nhập khẩu cũng tăng dần. Năm 2020 nhập khẩu 21,9 nghìn tấn, đạt 89,4 triệu USD; năm 2021 tăng lên 28,2 nghìn tấn, đạt 113,8 triệu USD; năm 2022 là 25,2 nghìn tấn, đạt 111,2 triệu USD. 9 tháng đầu năm nay nhập khẩu 13,5 nghìn tấn, đạt 50,5 triệu USD.
Đáng chú ý là sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sinh học ngày càng tăng. “Số liệu từ các địa phương cho thấy trong 3 năm 2020-2022, tổng lượng thuốc bảo vệ thực vật sử dụng trung bình cả nước đang xu hướng giảm dần, từ 3,81 kg/ha năm 2020 giảm xuống 3,19 kg/ha năm 2022. Trong đó, lượng thuốc bảo vệ thực vật sinh học sử dụng trung bình trên cả nước vẫn được sử dụng ở mức ổn định và có xu hướng tăng từ 16,67% năm 2020 lên 18,49% năm 2022”, Cục trưởng Huỳnh Tấn Đạt cho biết.
Trong đó, các tỉnh vùng Đông Nam Bộ có lượng thuốc bảo vệ thực vật sinh học sử dụng trung bình cao nhất 1,49 kg/ha. Tiếp đến là các tỉnh Đồng Bằng Sông Cửu Long 0,79 kg/ha và các tỉnh thuộc vùng Tây Nguyên, Đồng Bằng Sông Hồng, Trung du và miền núi phía Bắc, duyên hải Nam Trung Bộ; thấp nhất là các tỉnh vùng Bắc Trung Bộ với lượng sử dụng chỉ đạt 0,19 kg/ha.
Bên cạnh những kết quả đạt được, tại hội nghị, các diễn giả chỉ ra rằng, việc phát triển sản xuất và sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sinh học hiện gặp một số khó khăn, thách thức.
Cụ thể, hiện chưa có các chính sách cụ thể để khuyến khích nghiên cứu, hỗ trợ vốn và đầu tư cho phát triển sản xuất, kinh doanh và sử dụng thuốc bảo vệ sinh học. Điều kiện sản xuất các thuốc bảo vệ thực vật sinh học có nguồn gốc từ thảo mộc chưa được ưu tiên cắt giảm, nên việc đẩy mạnh phát triển các thuốc sinh học nhóm này còn khó khăn.
Bên cạnh đó, người dân vẫn quen sử dụng thuốc bảo vệ thực vật hóa học do hiệu quả cao, tức thời, giá thành rẻ. Thuốc bảo vệ thực vật sinh học ít được lựa chọn do chi phí sử dụng cao, thời gian bảo quản ngắn, phổ tác động hẹp, chuyên tính, hiệu quả chậm hơn so với thuốc hóa học, không ổn định do bị ảnh hưởng của nhiều yếu tố ngoại cảnh và điều kiện sử dụng.
Để triển khai hiệu quả Chương trình “Phát triển sản xuất và sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sinh học giai đoạn 2021 - 2025”, Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật Huỳnh Tấn Đạt đề xuất các bộ, ngành bổ sung, ưu tiên các chính sách nhằm khuyến khích phát triển sản xuất và hỗ trợ nông dân sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sinh học; rà soát, cắt giảm các quy định, các điều kiện liên quan đến quản lý thuốc bảo vệ thực vật sinh học; miễn giảm phí, thuế nhập khẩu, sản xuất và kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật sinh học. Các địa phương cần ban hành cơ chế hỗ trợ, khuyến khích phát triển sản xuất, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sinh học, đặc biệt khuyến khích sử dụng thuốc sinh học ở quy mô nông hộ trên địa bàn.
Về phía Cục Bảo vệ thực vật sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc đăng ký, khảo nghiệm và đưa thuốc bảo vệ thực vật sinh học vào Danh mục thuốc bảo vệ thực vật được phép sử dụng tại Việt Nam; hỗ trợ nhập khẩu nghiên cứu, thử nghiệm các thuốc bảo vệ thực vật sinh học nhóm vi sinh, thảo mộc; xây dựng quy trình và hướng dẫn sử dụng các thuốc bảo vệ thực vật sinh học cho một số cây trồng có giá trị kinh tế, tiềm năng xuất khẩu.
Đồng thời, tiếp tục phối hợp với các địa phương, Hội, Hiệp hội, doanh nghiệp lựa chọn triển khai xây dựng các mô hình sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sinh học. Trong đó, ưu tiên lựa chọn các cây trồng chủ lực, có giá trị kinh tế cao, có tiềm năng xuất khẩu; vùng có nguy cơ mất an toàn do sử dụng thuốc hóa học; vùng sản xuất hữu cơ, chuyên canh.
Tổ chức CropLife Châu Á nhấn mạnh vai trò của thuốc bảo vệ thực vật sinh học khi đây được xem là một trong những công cụ hữu hiệu trong chương trình Quản lý dịch hại tổng hợp (IPM) và Chương trình quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp (IPHM) khi kết hợp cùng với các sản phẩm hóa chất nông nghiệp khác, biện pháp canh tác, quản lý thời tiết và các yếu tố đầu vào… để bảo đảm năng suất và chất lượng tối ưu trong việc phòng trừ dịch hại.
Thuốc bảo vệ thực vật sinh học đặc biệt hữu hiệu tại những thời điểm như đầu mùa vụ, khi áp lực sâu bệnh thấp và tại cuối vụ khi nhu cầu về kiểm soát dư lượng và thời gian cách ly trước khi thu hoạch (PHI) cần được ưu tiên.
Hạn chế phát triển tính kháng cũng là một ưu điểm và đóng góp nổi bật của thuốc bảo vệ thực vật sinh học.
