Bộ sưu tập di sản số là một nền tảng trực tuyến chia sẻ bộ sưu tập di sản văn hóa vật thể và phi vật thể của các cộng đồng, các nhóm và các cá nhân đa dạng tại Việt Nam.
Đây là một phần của dự án Di sản kết nối, do Hội đồng Anh Việt Nam thực hiện từ năm 2018 nhằm tạo ra cơ hội để cộng đồng trực tiếp đóng góp và hưởng lợi từ việc bảo tồn di sản văn hóa. Nền tảng này này được thực hiện và điều phối bởi TUVA Communication - Đơn vị tư vấn và truyền thông đồng hành cùng các tổ chức xã hội.
Bộ sưu tập di sản số được xây dựng với mong muốn trở thành một nền tảng trực tuyến trong lĩnh vực di sản văn hóa tại Việt Nam do chính người sử dụng sở hữu và sáng tạo nội dung, với 3 chức năng chính: học hỏi; chia sẻ; hợp tác và phát triển.
Với chức năng học hỏi, Bộ sưu tập di sản số sẽ giới thiệu các di sản văn hóa dưới nhiều hình thức như ảnh chụp, hình vẽ, phim ngắn, hoặc file ghi âm. Đây sẽ là nguồn tư liệu hữu ích cho các cá nhân quan tâm có thể học hỏi về các di sản văn hóa sống của các cộng đồng khác nhau tại Việt Nam, đặc biệt các giá trị văn hóa ít được biết đến và có nguy cơ bị mai một.
Chức năng chia sẻ cho phép các thành viên cộng đồng, và các chuyên gia trong lĩnh vực di sản có thể tự đăng tải cũng như chia sẻ bất kỳ nội dung nào về di sản văn hóa của họ. Nền tảng này sẽ được xây dựng như thư viện mở và bất kể ai cũng có thể đóng góp nội dung.
Chức năng hợp tác và phát triển chia sẻ thông tin về các chuỗi các hoạt động bao gồm gặp gỡ báo chí, trò chuyện trực tuyến, các buổi chia sẻ thông tin, kể chuyện di sản hay các cuộc thi trực tuyến nhằm khuyến khích quảng bá các di sản văn hóa sống đến với công chúng. Hoạt động này có thể mở rộng và mang đến các cơ hội hợp tác và phát triển cho các nhà nghiên cứu, các chuyên gia trong lĩnh vực di sản, phát triển bền vững, các cá nhân thực hành cũng như các thành viên cộng đồng tại Việt Nam.
Trong năm 2021 - 2022, nội dung ban đầu của Bộ sưu tập di sản số đã hoàn thiện với 17 tư liệu về di sản văn hóa và việc thu thập này được thực hiện thông qua các đề xuất của các thành viên cộng đồng tại Gia Lai, Ninh Thuận, Kon Tum và Thành phố Hồ Chí Minh. Đây cũng chính là các cộng đồng mà Di sản Kết nối đã làm việc và hỗ trợ từ năm 2018.
Bộ sưu tập này hướng đến các cộng đồng người Bahnar, Ê đê và Jrai ở Tây Nguyên, cộng đồng người Chăm ở Nam Trung Bộ, và cộng đồng nghệ sĩ và người mộ điệu các loại hình diễn xướng Nam Bộ tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long cũng như các cộng đồng, cá nhân và tổ chức quan tâm và sở hữu di sản trên khắp Việt Nam.
Quản lý dự án của TUVA Communication Mai Quỳnh Anh chia sẻ việc tạo ra một nền tảng số giúp chứa đựng hình ảnh, âm thanh sống động và những câu chuyện chân thực của cộng đồng, do chính người dân từ cộng đồng các dân tộc thiểu số tại Việt Nam đóng góp.
"Nền tảng này được thiết kế dựa trên tiêu chí dễ dàng tiếp cận cho bất cứ ai, tại bất cứ địa điểm, thời gian nào, từ đó tạo cơ hội để mọi người tìm hiểu và chia sẻ các câu chuyện di sản dễ dàng hơn; đồng thời cũng là một nguồn tham khảo đáng tin cậy cho những cá nhân, tổ chức nghiên cứu di sản văn hóa khi những câu chuyện được kể bởi chính người thuộc về văn hóa đó", bà Mai Quỳnh Anh nói.
Trong khuôn khổ ra mắt bản thử nghiệm nền tảng Bộ sưu tập Di sản số, dự án Di sản kết nối và Tổ chức nghệ thuật độc lập Heritage Space đã tổ chức tọa đàm Số hóa di sản – Cộng đồng, chủ thể và quyền sở hữu di sản.
Các diễn giả đã cùng thảo luận về tầm quan trọng của việc phát huy sự năng động của cộng đồng – những người sở hữu di sản trong việc bảo tồn di sản văn hóa của chính họ thông qua công nghệ, đồng thời thảo luận vấn đề về những chủ thể tham gia vào quá trình số hóa, xác định di sản của cộng đồng và vấn đề quyền sở hữu di sản.
