Bảo đảm thống nhất với hệ thống pháp luật và điều ước quốc tế
Thảo luận về dự án Luật, ĐBQH Dương Tấn Quân (Bà Rịa – Vũng Tàu) nêu rõ, Luật Giao dịch điện tử năm 2005 được xem là luật khung quy định những vấn đề kỹ thuật đặc thù trên môi trường điện tử. Sau 16 năm thực hiện, Luật đã có những đóng góp tích cực đối với phát triển kinh tế, xã hội, tạo hành lang pháp lý hỗ trợ ứng dụng công nghệ thông tin. Tuy nhiên, do tác động của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ, nhu cầu giao dịch điện tử đã bùng phát trong tất cả các lĩnh vực. Phương thức giao dịch có nhiều thay đổi với sự xuất hiện ngày càng nhiều các nền tảng số làm trung gian cho các giao dịch điện tử trực tuyến, qua đó đòi hỏi phải có khung pháp lý phù hợp, đáp ứng với nhu cầu thực tế. Vì vậy, theo đại biểu, việc Quốc hội xem xét sửa đổi toàn diện Luật để khắc phục những bất cập, tồn tại, hạn chế của luật hiện hành là yêu cầu cấp thiết và phù hợp với thực tiễn.
Đại biểu Dương Tấn Quân cũng cơ bản nhất trí với bố cục của dự thảo Luật gồm 8 Chương, 57 Điều, vừa kế thừa các quy định của Luật Giao dịch điện tử năm 2005, đồng thời sửa đổi, bổ sung những vấn đề vướng mắc trong thực tiễn. Tuy nhiên, đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo cần rà soát kỹ các nội dung của luật để bảo đảm phù hợp, toàn diện với các cam kết trong các Hiệp định thương mại tự do (FTA), Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP).
Cũng quan tâm đến tính thống nhất, đồng bộ của dự thảo Luật với các luật liên quan, ĐBQH Đồng Ngọc Ba (Bình Định) cho rằng, cần tiếp tục rà soát kỹ hơn nữa bởi Luật này chỉ đưa ra những quy định về tính kỹ thuật để sử dụng phương tiện điện tử trong việc xác lập, thực hiện các giao dịch còn hầu hết những nội dung kinh tế - xã hội của các giao dịch đó lại nằm ở các luật chuyên ngành, luật cụ thể.
Phân tích rõ hơn, đại biểu Đồng Ngọc Ba nêu ví dụ, tại khoản 3, Điều 11 của dự thảo Luật quy định “trường hợp pháp luật yêu cầu văn bản phải được công chứng thì thông điệp dữ liệu được xem là đáp ứng yêu cầu theo quy định của pháp luật công chứng”. Trong khi đó, Luật công chứng xác định, tính hợp pháp, tính xác thực, vấn đề không trái đạo đức của các giao dịch, các hợp đồng là vấn đề mang tính chuyên môn rất cao phải có công chứng viên hoạt động trong tổ chức hành nghề công chứng và các yêu cầu khác. Do đó, chưa có sự thống nhất giữa hai luật.
Làm rõ các quy định về dữ liệu trong giao dịch điện tử
Đóng góp ý kiến về dữ liệu trong giao dịch điện tử, đặc biệt là trong công chứng các giấy tờ, ĐBQH Phạm Đức Ấn (TP. Hà Nội) nêu rõ, dự thảo Luật vẫn rất nhiều chỗ coi giao dịch điện tử như phái sinh của giao dịch giấy và văn bản giấy. Cụ thể, tại Khoản 1, Điều 10 về giá trị pháp lý của giao dịch thông điệp dữ liệu quy định “Thông tin trong thông điệp dữ liệu không bị phủ nhận giá trị pháp lý chỉ vì thông tin đó được thể hiện dưới dạng thông điệp dữ liệu” hay là “Thông điệp dữ liệu có giá trị như bản gốc” ở Điều 12. “Thông điệp dữ liệu có giá trị làm chứng cứ” như tại Điều 13 cũng là cách thể hiện tương tự như vậy.
“Dự án Luật lần này cần phải thể hiện trực tiếp về tính pháp lý của giao dịch điện tử, về dữ liệu điện tử chứ không chỉ là tương đương nữa. Chính điều này cũng dẫn đến vướng mắc được đề cập liên quan đến vấn đề công chứng các giấy tờ bởi vì trong giao dịch điện tử, cách thức của vấn đề này hoàn toàn khác với việc công chứng”, đại biểu Phạm Đức Ấn nói.
ĐBQH Bùi Sỹ Hoàn (Hải Dương) cũng cho rằng, tại khoản 16, Điều 3 dự thảo Luật quy định về xử lý dữ liệu, trong đó bao gồm hoạt động lưu trữ dữ liệu. Tuy nhiên, tại khoản 13, Điều 3 dự thảo Luật lại quy định “dữ liệu số là dữ liệu được lưu trữ, xử lý bằng phương tiện điện tử”. Như vậy, quy định như trên là lặp lại, khái niệm xử lý đã bao gồm nội dung hoạt động lưu trữ ở trong đó. Để bảo đảm tính khoa học, thống nhất, đại biểu đề xuất snghiên cứu sửa đổi thành “dữ liệu số là dữ liệu được xử lý bằng phương tiện điện tử”.
Bên cạnh đó, các đại biểu cũng đề nghị cân nhắc quy định cụ thể trình tự thực hiện việc chứng thực nhằm bảo đảm tính thống nhất với các quy định của pháp luật về việc chứng thực.
