Phát huy và sáng tạo văn hóa

Hội nghị Diễn đàn Mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO khu vực Đông Nam Á do Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội, Văn phòng UNESCO tại Hà Nội, Chương trình Định cư con người Liên Hợp Quốc (UN-Habitat) và các cơ quan, đơn vị chức năng phối hợp tổ chức ngày 18.11, tại Bảo tàng Hà Nội.

Mạng lưới các thành phố sáng tạo UNESCO (UCCN) được thành lập năm 2004 nhằm thúc đẩy hợp tác quốc tế giữa các thành phố được vinh danh quốc tế, với việc lấy nguồn lực văn hóa và sáng tạo văn hóa làm nền tảng cho quá trình phát triển đô thị một cách bền vững. Từ năm 2019, Hà Nội chính thức trở thành thành viên của Mạng lưới này với danh hiệu Thành phố sáng tạo trong lĩnh vực Thiết kế.

Hà Nội cũng là thành phố đầu tiên của Việt Nam gia nhập UCCN, là bước tiến thuận lợi cho Thủ đô trong việc định vị thương hiệu, quảng bá hình ảnh trên mọi lĩnh vực sáng tạo văn hóa, gia nhập nhóm các thành phố toàn cầu đang phát triển theo hướng đổi mới, phù hợp với Chương trình nghị sự 2030 của Liên Hợp Quốc về phát triển bền vững.

Phát biểu tại hội nghị, Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Vũ Thu Hà khẳng định: sau gần 4 năm thực hiện các sáng kiến để thúc đẩy Thiết kế trong các chương trình phát triển văn hóa - kinh tế - xã hội, mặc dù vừa trải qua những khó khăn do đại dịch Covid-19, với nhiều thách thức trong quá trình đô thị hóa nhưng Hà Nội đã thực hiện được đầy đủ các nội dung, sáng kiến và cam kết với UNESCO khi ứng cử gia nhập Mạng lưới.

Hà Nội là thành phố đầu tiên của cả nước ban hành Nghị quyết chuyên đề riêng về phát triển các ngành công nghiệp văn hóa. Thành phố đã tổ chức 8 hội thảo, tọa đàm quốc tế tham vấn xây dựng cơ chế chính sách phát triển Hà Nội - Thành phố sáng tạo; hình thành Mạng lưới các nhà thiết kế sáng tạo trẻ, củng cố Mạng lưới các không gian sáng tạo trên địa bàn Thành phố, đặc biệt là tổ chức Lễ hội Thiết kế Sáng tạo Hà Nội hàng năm với các chủ đề “Khơi nguồn Sáng tạo” năm 2021, “Sáng tạo và công nghệ” năm 2022 và năm 2023 là “Dòng chảy” với chuỗi hoạt động, sự kiện nhằm tái thiết đô thị, phát huy và sáng tạo văn hóa, tái thiết di sản công nghiệp…

Tái tạo đô thị và phát triển bền vững

Hội nghị có sự tham dự của hơn 20 đại biểu đại diện cho các Thành phố sáng tạo của UNESCO khu vực ASEAN+3. Với chủ đề “Tái tạo đô thị và phát triển bền vững”, các chuyên gia, đại biểu đã cùng trao đổi, đối thoại về cách các thành phố có thể tận dụng nguồn lực văn hóa và sáng tạo trong bối cảnh đang phải đối mặt với nhiều vấn đề kinh tế, xã hội và môi trường.

Chính thứctham gia UCCN trong lĩnh vực Thiết kế năm 2019, thành phố Bangkok (Thái Lan) phải đối mặt với các vấn đề như tốc độ đô thị hóa nhanh, giao thông tắc nghẽn, ô nhiễm không khí, không gian công cộng hạn chế… Bà Tipsukon Choungthong, đại diện thành phố Bangkok cho biết: “Chúng tôi coi tái tạo đô thị là giải pháp để phát triển bền vững, là quá trình chuyển mình để thành phố đáng sống hơn. Các giải pháp đã được đưa ra như: đầu tư vào hạ tầng xanh; phát triển hệ thống giao thông, tập trung vào giao thông thủy nội địa; phát triển các không gian công cộng, huy động sự tham gia của các đối tượng khác nhau trong quá trình phát triển của thành phố…”

Trở thành Thành phố sáng tạo, Bangkok đã sử dụng các công cụ hướng tới tái tạo đô thị, các không gian sáng tạo được xây dựng nhằm thúc đẩy thương hiệu từ di sản văn hóa, sáng tạo để tạo nên giá trị của thành phố. Bên cạnh đó, nhiều hoạt động, lễ hội văn hóa nghệ thuật cũng đã được tổ chức đáp ứng nhu cầu của công chúng và mang lại giá trị kinh tế cho thành phố.

Trong khi đó, theo bà Karen Shepherd, Giám đốc Chiến lược, đại diện Thành phố sáng tạo lĩnh vực Ẩm thực Kuching (Malaysia): Với sự đa dạng sinh học, cánh rừng nhiệt đới ẩm thực Kuching dựa trên yếu tố bản địa, là kết quả của sự tương tác giữa con người và tự nhiên qua thời gian. Nơi đây có 34 nhóm người thiểu số đóng góp vào giá trị ẩm thực.

Tham gia UCCN đã khơi gợi sự sáng tạo để giá trị ẩm thực bản địa, kết hợp với âm nhạc truyền thống, làng nghề, có thể giúp địa phương phát triển mạnh mẽ. Qua 2 năm gia nhập Mạng lưới, các chương trình được triển khai: mở không gian bán hàng di sản và các khu ẩm thực; hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ trong lĩnh vực thực phẩm phát triển; phát triển ẩm thực gắn với du lịch...

Tuy nhiên Kuching cũng đang phải đối mặt với thách thức làm sao phát triển kinh tế dựa trên giá trị truyền thống, khai thác các nguồn lực và quảng bá...

Chia sẻ về kinh nghiệm của thành phố Kobe (Nhật Bản) qua nhiều năm trở thành thành viên UCCN, ông Kenji Kondo, Quản lý cấp cao, Trung tâm Thiết kế và Sáng tạo Kobe, chia sẻ: Thành phố định hướng xây dựng một thành phố lấy con người làm trung tâm, trở thành điểm đến thoải mái, thân thiện và thuận lợi cho mọi người. Thành phố cũng tạo không gian để các đơn vị gặp gỡ trao đổi, từ sáng tạo giúp hồi sinh doanh nghiệp vừa và nhỏ. Bên cạnh đó, thành lập không gian thiết kế cộng đồng, để mọi người thấy gắn bó và thuộc về nơi đó, đóng góp tạo nên những thay đổi theo hướng tích cực dựa trên thiết kế; có các hoạt động nuôi dưỡng, khích lệ sáng tạo ở trẻ em…

Qua các phát biểu tại hội nghị cho thấy, việc gia nhập Mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO là một bước đệm vô cùng quan trọng trong phát triển văn hóa sáng tạo nói riêng và xây dựng đô thị nói chung.

Theo bà Phạm Thị Thanh Hường, Trưởng ban Văn hóa, Văn phòng UNESCO tại Hà Nội, với thêm 55 thành phố mới tham gia UCCN, Mạng lưới đã có 350 thành phố thuộc hơn 100 quốc gia. Việc phát triển Mạng lưới các thành phố sáng tạo góp phần tạo điều kiện tối đa để các nhà sáng tạo trẻ dễ dàng phát huy tiềm năng, tạo nên nhiều không gian sống tốt cho người dân thành phố, qua đó, nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân. Sự chung tay đóng góp của các đối tác, tổ chức, gồm các doanh nghiệp, các tổ chức bảo trợ, cộng đồng vào các hoạt động văn hóa sáng tạo… hướng tới không chỉ mang lại sự phát triển bền vững, mà còn tạo ra các sản phẩm, dịch vụ tốt cho xã hội...