Vẫn còn trẻ em phải làm công việc nguy hại
Mặc dù những tiến bộ đạt được trong 5 năm qua rất đáng khích lệ, song các chuyên gia lưu ý rằng vẫn còn những thách thức. Nhiều trẻ em vẫn phải đối mặt với công việc nguy hiểm, làm việc quá số giờ cho phép và các rủi ro khác, đặc biệt là trong nông nghiệp và công nghiệp.
Theo báo cáo được trình bày tại hội thảo, trong tổng số 20,6 triệu trẻ em 5 - 17 tuổi ở Việt Nam, có 19,9 triệu trẻ đang đi học, chiếm 96,4%; trong đó, 94,8% chỉ đi học và 1,6% vừa học, vừa làm. Đặc biệt, toàn quốc có 731,6 nghìn trẻ em tham gia lao động; đa phần trẻ em tham gia lao động đang cư trú ở khu vực nông thôn (84,6%) và tập trung chủ yếu ở vùng trung du miền núi phía Bắc và vùng Bắc Trung Bộ và duyên hải miền Trung (52,7%).
Tỷ lệ trẻ em tham gia lao động là 3,5%, tương đương khoảng 3 - 4 em trong mỗi 100 trẻ. Tỷ lệ này giảm 5,6 điểm % so với năm 2018 khi tỷ lệ trẻ em tham gia lao động là 9,1%. Trẻ em tham gia lao động thường bị hạn chế cơ hội được đi học, đa phần trẻ em tham gia lao động hiện không đi học, trên phạm vi cả nước có 403,2 nghìn trẻ em tham gia lao động không đi học (55,1%).
Điều đáng lo ngại là cả nước có 94,3 nghìn trẻ em (chiếm 35% tổng số lao động trẻ em) phải làm các công việc có thể gây nguy hại cho chính bản thân các em. Tổng số có khoảng 32,6 nghìn trẻ em gặp phải ít nhất 1 vấn đề về sức khỏe do công việc, chiếm 12,1% lao động trẻ em.
Bà Ingrid Christensen, Giám đốc Văn phòng Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) tại Việt Nam chia sẻ, khảo sát năm 2023 đánh dấu một bước tiến quan trọng, với việc Việt Nam lần đầu tiên tích hợp dữ liệu về trẻ em tham gia lao động vào Điều tra Lao động việc làm. Cách tiếp cận này không chỉ hiệu quả và tiết kiệm chi phí mà còn cung cấp một mô hình để các quốc gia khác có thể học hỏi.
Những nỗ lực của Việt Nam là minh chứng cho cam kết của Việt Nam với tư cách là một quốc gia tiên phong liên minh toàn cầu 8.7 và phù hợp với các mục tiêu quốc tế nhằm xóa bỏ lao động trẻ em.
Nỗ lực đẩy lùi vấn nạn lao động trẻ em
Chia sẻ về những nỗ lực của Việt Nam trong năm 2024, bà Trần Thị Kim Thanh, Trưởng Phòng bảo vệ, chăm sóc trẻ em và bình đẳng giới thuộc Sở Lao động, Thương binh và Xã hội TP. Hồ Chí Minh cho biết, thời gian qua, đã có nhiều biện pháp ngăn chặn tình trạng lao động trẻ em, như: tổ chức đưa những trẻ em có hoàn cảnh khó khăn vào nuôi dưỡng, chăm sóc tại các cơ sở bảo trợ xã hội, mái ấm, nhà mở.
Có thể thấy, những nỗ lực của các địa phương trong việc chung tay phòng ngừa lao động trẻ em là rất đáng ghi nhận. Việc hỗ trợ trẻ ở cộng đồng được xác định là một trong những biện pháp hiệu quả nhằm giảm thiểu lao động trẻ em. Cùng với sự chủ động của các cấp, ngành, địa phương, việc huy động nguồn lực của các bên liên quan trong đó có các tổ chức quốc tế như ILO, UNICEF, World có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc giải quyết phòng ngừa và giảm thiểu lao động trẻ em.
Bà Lưu Thị Bích Ngọc, Phó Giám đốc Sở Lao động, Thương binh và Xã hội tỉnh Quảng Nam khẳng định rằng các quy định pháp luật của Việt Nam rất đầy đủ. Tuy nhiên, nguồn lực để thực hiện các chương trình giảm thiểu lao động trẻ em ở địa phương còn hạn chế. Vì vậy, việc tiếp cận kinh phí từ các tổ chức quốc tế là rất cần thiết.
Đặc biệt là sự hỗ trợ về công cụ truyền thông như phóng sự ngắn, tờ rơi… để tuyên truyền hay việc đào tạo đội ngũ giảng viên, cộng tác viên… giúp cán bộ làm công tác trẻ em có được kiến thức, kỹ năng vững vàng để truyền thông và đa dạng hóa các hình thức tuyên truyền, bảo đảm phù hợp với các nhóm đối tượng, đặc biệt là đối tượng là trẻ em.
Để giảm thiểu tình trạng lao động trẻ em, Chính phủ Việt Nam đã và đang tập trung vào một số giải pháp cơ bản. Cụ thể, thực hiện phổ cập giáo dục phổ thông, chính sách xóa mù chữ và các chính sách bảo đảm công bằng về tiếp cận giáo dục cho trẻ em dân tộc thiểu số, trẻ em khuyết tật, trẻ em trong các hộ gia đình nghèo và trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt khác; tăng cường các chính sách an sinh xã hội, chính sách giảm nghèo ở Việt Nam trong đó trẻ em là đối tượng ưu tiên.
Cùng với đó, đẩy mạnh các chương trình, dự án của Chính phủ và hợp tác với các đối tác quốc tế như Tổ chức Lao động Quốc tế, Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc và các đối tác khác về cải thiện điều kiện, môi trường lao động trong khu vực kinh tế phi chính thức; tạo nguồn sinh kế cho các gia đình; hỗ trợ trẻ em có nguy cơ trở thành lao động trẻ em tiếp cận dịch vụ giáo dục nghề nghiệp và giới thiệu việc làm phù hợp.
Mặt khác, cần đổi mới truyền thông, giáo dục, vận động xã hội nhằm nâng cao nhận thức, năng lực và trách nhiệm về phòng ngừa, giảm thiểu lao động trẻ em của chính quyền các cấp, trường học, các tổ chức xã hội, người sử dụng lao động, nhất là cha mẹ và trẻ em; tập trung giảm thiểu các tác động tiêu cực làm gián đoạn việc học tập và gia tăng nguy cơ lao động trẻ em của trẻ em thuộc hộ nghèo, cận nghèo, trẻ em dân tộc thiểu số, trẻ em vùng miền núi, vùng sâu, vùng xa, bãi ngang và hải đảo.
