Nhiều trẻ em làm việc nặng nhọc
Kết quả điều tra cho thấy, trong số lao động trẻ em, có khoảng 519.805 trẻ em được xác định là trẻ đang làm công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm - những công việc có nguy cơ gây tổn hại đến sức khỏe, sự an toàn và đạo đức của trẻ (chiếm 29,6% trẻ hoạt động kinh tế và 50,4% tổng số lao động trẻ em).
Mặc dù tỷ lệ trẻ em tham gia hoạt động kinh tế được đến trường đã tăng đáng kể, từ 43,6% lên 63% trong 10 năm qua, song vẫn còn 19.500 em (chiếm 1,1%) chưa từng được đi học. So với tỷ lệ đi học bình quân toàn quốc là 94,4%, chỉ có 50% lao động trẻ em được đi học. Tỷ lệ này thấp hơn 38,6% đối với nhóm trẻ em làm các công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm.
Theo lãnh đạo Cục Trẻ em (Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội), vẫn còn nhiều thách thức cần vượt qua để có thể phát huy thành tựu giảm dần lao động trẻ em một cách hiệu quả. Mục tiêu đề ra là tiến tới xóa bỏ hoàn toàn hiện tượng lao động trẻ em ở Việt Nam trong thời gian tới. Cụ thể, cả nước phấn đấu giảm tỷ lệ lao động trẻ em trong độ tuổi 5 - 17 xuống dưới 4,9% vào năm 2025 và 4,5% vào năm 2030.
Lãnh đạo Cục Trẻ em cho biết, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội cùng các bộ, ngành, địa phương sẽ tiếp tục hoàn thiện chính sách phòng ngừa, giảm thiểu trẻ em lao động trái quy định của pháp luật, đặc biệt là chính sách hỗ trợ giáo dục, dạy nghề, an sinh xã hội. Bên cạnh đó, ngành chủ trương tăng cường thực hiện Quy chế phối hợp liên ngành; lồng ghép giải quyết tình trạng trẻ em lao động trái quy định của pháp luật trong hệ thống bảo vệ trẻ em với các vấn đề giảm nghèo - an sinh xã hội.
TS. Vũ Thị Kim Hoa, nguyên Phó Cục trưởng Cục Trẻ em, Ủy viên Thường vụ thường trực Hội Bảo vệ quyền trẻ em Việt Nam cho biết, thực tế, có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến việc trẻ em lao động trái quy định của pháp luật. Việc trẻ em phải tham gia lao động sớm dù nguyên nhân là gì cũng đều có những nguy cơ rủi ro về thể chất, ảnh hưởng học tập, phát triển trí tuệ cũng như chất lượng nguồn nhân lực trong tương lai. Do đó, phòng ngừa để giảm thiểu lao động sớm ở trẻ em là vấn đề được các cấp, các ngành, các địa phương cũng như các tổ chức đặc biệt quan tâm.
Thời gian qua, Việt Nam là một trong những nước tích cực tham gia, phê chuẩn các điều ước quốc tế và ban hành nhiều văn bản pháp luật, chính sách nhằm bảo đảm thực hiện quyền trẻ em. Trong đó, có thể kể đến Công ước số 138 của ILO về tuổi tối thiểu làm việc, Công ước số 29 về lao động cưỡng bức và cam kết thực hiện Tuyên bố về một thế giới phù hợp với trẻ em. Điều đó thể hiện, công tác bảo vệ trẻ em nói chung và giảm thiểu lao động trẻ em nói riêng luôn được quan tâm.
Các địa phương nỗ lực xóa bỏ lao động trẻ em
Trong những năm qua, đã có nhiều chương trình hành động liên quan đến bảo vệ quyền trẻ em, trong đó có việc ngăn ngừa, giảm thiểu lao động trẻ em; kiểm tra, giám sát, thanh tra về lao động trẻ em. Tuy nhiên, vẫn còn tình trạng trẻ em lao động trái pháp luật, nhất là việc sử dụng lao động trẻ em ở các hộ gia đình, các cơ sở sản xuất kinh doanh nhỏ lẻ khu vực phi chính thức... Trước thực trạng này, nhiều tổ chức quốc tế đã triển khai các hoạt động thiết thực.
Tại TP. Hồ Chí Minh, vừa diễn ra Hội trại "Chắp cánh ước mơ" do Sở Lao động, Thương binh và Xã hội TP. Hồ Chí Minh phối hợp Hội Bảo vệ quyền trẻ em và Tổ chức Cứu trợ trẻ em quốc tế tổ chức; điểm nhấn của Hội trại này là diễn đàn lắng nghe tiếng nói trẻ em với chủ đề "Phòng ngừa, giảm thiểu lao động trẻ em - Góc nhìn của trẻ em". Các thiếu nhi đã thảo luận những vấn đề mình quan tâm liên quan đến các công việc trẻ em thường làm, thời gian lao động cũng như vai trò của chính bản thân mình trong việc phòng ngừa, giảm thiểm lao động trẻ em…
Theo bà Trần Thị Kim Thanh, Trưởng phòng Bảo vệ, chăm sóc trẻ em và bình đẳng giới (Sở Lao động, Thương binh và Xã hội TP. Hồ Chí Minh), thời gian qua, đã có nhiều biện pháp ngăn chặn tình trạng lao động trẻ em, như tổ chức đưa những trẻ em có hoàn cảnh khó khăn vào nuôi dưỡng, chăm sóc tại các cơ sở bảo trợ xã hội, mái ấm, nhà mở. Tuy nhiên, vẫn còn hiện tượng nhiều phụ huynh lợi dụng lòng tốt của mọi người, bắt trẻ em phải lao động từ sớm để kiếm tiền.
Có thể thấy, những nỗ lực của các địa phương trong việc chung tay phòng ngừa lao động trẻ em là không thể phủ nhận. Việc hỗ trợ trẻ ở cộng đồng được xác định là một trong những biện pháp hiệu quả nhằm giảm thiểu lao động trẻ em. Cùng với sự chủ động của các cấp, ngành, địa phương; việc huy động nguồn lực của các bên liên quan trong đó có các tổ chức quốc tế có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc giải quyết phòng ngừa và giảm thiểu lao động trẻ em.
Theo bà Lưu Thị Bích Ngọc, Phó Giám đốc Sở Lao động, Thương binh và Xã hội tỉnh Quảng Nam, các quy định pháp luật của Việt Nam rất đầy đủ, tuy nhiên, nguồn lực để thực hiện các chương trình, hoạt động giảm thiểu lao động trẻ em ở địa phương chưa nhiều, nên việc tiếp cận kinh phí của các nhà tài trợ như các tổ chức quốc tế là điều cần thiết. Đặc biệt là sự hỗ trợ về công cụ truyền thông như phóng sự ngắn, tờ rơi… để tuyên truyền hay việc đào tạo đội ngũ giảng viên, cộng tác viên… giúp cán bộ làm công tác trẻ em có được kiến thức, kỹ năng vững vàng để truyền thông và đa dạng hóa các hình thức tuyên truyền, bảo đảm phù hợp với các nhóm đối tượng, đặc biệt là đối tượng là trẻ em.
