Như vậy, có thể nói, trải dài suốt 5 khóa, Quốc hội đã thường xuyên theo dõi, kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện công trình quan trọng quốc gia này. Tuy nhiên, mục tiêu nối thông toàn tuyến từ Pác Bó (Cao Bằng) đến Đất Mũi (Cà Mau) với quy mô 2 làn xe vào năm 2020 đã không thực hiện được, vẫn còn tới 6 đoạn với tổng chiều dài khoảng 279 km chưa triển khai.
Qua 18 năm thực hiện Nghị quyết, chúng ta vẫn chưa thông được toàn tuyến đường như mục tiêu đã đề ra. Nếu tuyến đường sớm thông suốt như thiết kế ban đầu, vào thời hạn đã định, chắc chắn sẽ phát huy được tối đa hiệu quả của dự án của tuyến đường chiến lược huyết mạch xuyên Việt phía Tây như các nghị quyết của Quốc hội đã nêu rõ.
Ở đây, có một vấn đề cần được phân tích, làm rõ là, sự chậm trễ trong việc thực hiện dự án đã làm giảm bao nhiêu phần trăm hiệu quả dự án, hiệu lực đầu tư của nhà nước, ảnh hưởng như thế nào tới sự phát triển KT-XH chung của cả nước cũng như các địa phương, vùng miền mà dự án đi qua? Những thiệt hại này có thể định lượng được không, có biểu hiện của lãng phí không? Tôi nghĩ cơ quan chủ trì dự án cần có câu trả lời trước Quốc hội về vấn đề này.Có như vậy, chúng ta mới tính tiếp tới việc cân đối bố trí vốn cho 279 km còn lại như thế nào và tại sao trong giai đoạn 2021-2025Chính phủ chỉ đề xuất bố trí vốn cho3 đoạn tuyến với tổng chiều dài 108 km? Vậy thì đoạn đường 171 km còn lại có phải sẽ để lại cho giai đoạn 2025-2030 không? Và việc này chúng ta sẽ dành lại cho QH Khóa XVI để tiếp tục quyết định hay sao?
Theo báo cáo của Chính phủ thì 171 km còn lại chưa được bố trí vốn nhằm nối thông toàn tuyến đường Hồ Chí Minh, gồm 3 đoạn:Đoạn Chợ Chu-Ngã ba Trung Sơn (thuộc dự án thành phần Chợ Mới - Ngã ba Trung Sơn); đoạn Cổ Tiết - Chợ Bến (thuộc dự án thành phần Đoan Hùng-Chợ Bến); đoạn Rạch Sỏi-Bến Nhất - Gò Quao-Vĩnh Thuậnlại thuộc những vùng trung du miền núi phía Bắc và Đồng bằng sông Cửu Long. Đây là những vùng mà lẽ ra chúng ta phải ưu tiên để bố trí vốn, nhưng chúng ta lại chưa bố trí được vốn. Đề nghị cơ quan chủ trì Dự án cần có giải trình thêm với Quốc hội về việc không ưu tiên này.
Mặt khác, theo báo cáo thẩm tra của Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường, giai đoạn 5 năm (2017-2021), việc triển khai Dự án mới chỉ đạt khoảng 8% tổng khối lượng. Như vậy là đã chậm gần 2 năm so với yêu cầu hoàn thành các dự án thành phần, nối thông toàn tuyến với quy mô 2 làn xe theo quy định tại khoản 4 Điều 2 của Nghị quyết và chưa rõ thời gian kết thúc.
Tôi thống nhất với báo cáo thẩm tra của Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đề nghị Chính phủ làm rõ tổng nhu cầu vốn đầu tư để nối thông toàn tuyến.
Đề nghị Chính phủ ưu tiên bố trí vốn trong kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025, kể cả phải sử dụng dự phòng để hoàn thành toàn bộ 171 km còn lại để thông tuyến vào năm 2025, không để dự án bị cắt khúc nữa, làm sao để Dự án quan trọng quốc gia mang tên Chủ tịch Hồ Chí Minh phát huy tối đa hiệu quả, thúc đẩy phát triển KT-XH vùng dự án đi qua cũng như cả nước. Đây cũng là cách thức để chúng ta thực hiện công bằng xã hội, thúc đẩy phát triển kinh tế ở những địa bàn vùng sâu, vùng xa nhưng có ý nhĩa quan trọng đối với bảo đảm quốc phòng, an ninh.
Các địa phương có dự án đi qua hiện đang thi công hay chuẩn bị thi công thì cần có sự phối hợp chặt chẽ với cơ quan chủ trì Dự án, sớm giải phóng mặt bằng để bàn giao cho đơn vị thi công, bảo đảm tiến độ, đồng thời quản lý tốt hành lang an toàn giao thông đường bộ.
