Nhân bộ phim bom tấn “Joker” vừa mới ra rạp, tờ Vanity Fair mới đây đã đăng một bài chân dung tuyệt hay về Joaquin Phoenix, trong đó chủ yếu kể về trải nghiệm đóng phim Joker, ký ức về cái chết của người anh trai, cũng là một diễn viên nổi tiếng River Phoenix và cuộc sống với người bạn đời, nữ diễn viên Rooney Mara từ năm 2016 đến nay...
Ấn tượng đầu tiên của tôi về Joaquin Phoenix là một vai phụ trong bộ phim To Die Fortừ năm 1995 của đạo diễn Gus Van Sant. Phim này khẳng định tài năng diễn xuất của Nicole Kidman, người vào vai một cô phát thanh viên truyền hình về dự báo thời tiết cực kỳ tham vọng, luôn quyết phải đạt được mục đích bằng mọi giá. Joaquin Phoenix hồi ấy mặt búng ra sữa, môi có vết sẹo (do bẩm sinh) đóng vai một anh chàng trẻ tuổi say tình và bị nhân vật do Nicole Kidman đóng thao túng, trở thành kẻ sát nhân giết chồng của chị gái tham vọng này do cản trở con đường tiến thân của ả rồi cuối cùng phải trả giá bằng tù tội.
Phải vài năm sau, Joaquin Phoenix bắt đầu nổi lên với vai Commodus, lần này lại là một nhân vật cực kỳ tham vọng và tàn độc, kẻ giết cha - hoàng đế Macus Aurelius để cướp ngôi trong bộ phim sử thi từng thắng giải Oscar phim hay nhất năm 2000: Gladiator. Joaquin Phoenix, với vai diễn phản diện xuất sắc, ấn tượng với đôi mắt dữ dội và màn quyết chiến với võ sĩ Maximus (Russell Crowe) trong đấu trường Colosseum dài gần 20 phút cuối phim xem muốn rụng tim vì hấp dẫn và hồi hộp. Năm đó, cả Russell Crowe và Joaquin Phoenix đều được đề cử Oscar cho Nam chính và Nam phụ xuất sắc nhất. Russell Crowe thắng, Joaquin Phoenix trượt.
Năm năm sau, một lần nữa Joaquin Phoenix được đề cử Oscar, lần này là Nam chính trong Walk the Line, bộ phim tiểu sử về huyền thoại nhạc đồng quê Johnny Cash. Bộ phim kể về ký ức tuổi thơ ám ảnh của Johnny Cash khi chứng kiến người anh trai chết trước mắt mình (phần nào đó giống với Joaquin khi chứng kiến River chết vì sốc thuốc năm 1993), những năm tháng tham gia Thế chiến 2, cựu binh trở về nhập cuộc vào đời sống khó khăn, cuộc hôn nhân đầu tiên thất bại, nghiện ngập ma tuý và cuối cùng được nàng thơ, tri kỷ June Carter cứu vớt...
 |
Điều đặc biệt của bộ phim tiểu sử âm nhạc này là cả Joaquin Phoenix và Reese Witherspoon đều sử dụng giọng thật cho những bản thu âm của bộ đôi huyền thoại Johnny Cash & June Carter chứ không phải hát nhép. Năm đó, Joaquin thắng giải Grammy cho những bản thu âm trong phim nhưng trượt mất Oscar Nam chính xuất sắc, dù bạn diễn của anh Reese Witherspoon thắng giải Nữ chính năm đó.
Ở cả ba vai diễn nổi bật trong ba bộ phim nói trên, khán giả đều khó phủ nhận tài năng diễn xuất của Joaquin Phoenix, đặc biệt là cách anh nhập tâm và thổi hồn vào nhân vật, những dạng nhân vật luôn có vấn đề về tâm thần hay rối loạn thần kinh, dễ mất tự chủ và hành xử bộc phát.
Kiểu mẫu nhân vật này tiếp tục được Joaquin phát huy tác dụng trong bộ phim The Master, bộ phim lần đầu tiên anh hợp tác với đạo diễn tài năng Paul Thomas Anderson và mang về cho Joaquin giải Nam chính xuất sắc tại LHP Venice năm 2012. Trong phim này, Joaquin tiếp tục thủ vai một cựu binh Thế chiến 2, một kẻ nghiện tình dục, ma tuý và sau đó trở thành một kẻ cuồng tín và bị thao túng bởi một kẻ truyền giáo (Phillip Seymour Hoffman đóng) của một giáo phái kỳ lạ và theo chân ông ta đi khắp nơi để truyền đạo. Ta lại bắt gặp một hình mẫu nhân vật tổn thương tâm lý và có vấn đề về tâm thần qua diễn xuất phải nói là ám ảnh và đáng sợ của Joaquin. Anh có thêm một đề cử Oscar Nam chính xuất sắc nhưng... tiếp tục trượt.
Sự kì dị và biến tướng của kiểu mẫu nhân vật bị tổn thương tâm lý và trầm cảm thể nặng tiếp theo của Joaquin là Theodore trong Her, bộ phim của biên kịch và đạo diễn Spike Jonze. Trong bộ phim này, nhân vật Theodore của Joaquin, sau những cuộc tình thất bại và cô đơn cùng cực trong cuộc sống, đã tìm thấy sự cứu rỗi qua mối quan hệ kỳ quặc với một trợ lý ảo của hệ điều hành máy tính thông minh có giọng nói cực kỳ quyến rũ (còn ai ngoài Scarlett Johansson). Hình ảnh của Theodore qua diễn xuất của Joaquin Phoenix trong một phân cảnh ở biển, nơi anh ta có gương mặt u dại và cô độc đến tận cùng giữa đám đông xung quanh, cho thấy anh ta đã hoàn toàn mất kết nối với bọn người và lý giải tại sao anh ta tìm thấy tình yêu với một con robot máy tính có giọng nói quyến rũ.
Sự cô độc, mất kết nối với cuộc sống và tổn thương tâm lý đó tiếp tục được Joaquin Phoenix tiếp tục phát huy với vai Joe trong You Were Never Really Here (2017) của nữ đạo diễn Lynne Ramsay, vai diễn giúp anh giành giải Nam chính xuất sắc tại LHP Cannes năm 2017. Joe của Joaquin Phoenix tiếp tục là một kẻ gặp các vấn đề về sức khỏe tâm thần, ám ảnh bởi bạo lực từ những năm tháng tuổi thơ, quá khứ bạo lực trong quân đội và luôn có ý nghĩ tự tử. Đó cũng là nguyên cớ dẫn anh ta đến với những hành động bạo lực tàn bạo sau đó, đặc biệt là màn thay trời hành đạo, trừng phạt những kẻ giàu có biến thái thích hãm hiếp những cô gái vị thành niên. Nhân vật của Joaquin trong bộ phim này thực ra đã là một màn tri ân dành cho Robert DeNiro với vai Travis trong bộ phim Taxi Driver của Martin Scorsese chứ không cần phải đợi đến Joker của năm nay.
6 vai diễn đặc biệt nói trên dù khác nhau về nhiều mặt, nhưng có một đặc điểm chung là những nhân vật cô độc, đối mặt với các vấn đề về sức khỏe tâm thần, mất sự kết nối với mọi người và xã hội. Và cuối cùng là những hành vi bạo lực bột phát. Khó có ai diễn ra chất những xung động nội tâm dữ dội của các kiểu mẫu nhân vật này bằng Joaquin Phoenix, và là những nước đệm để anh tỏa sáng với vai diễn Arthur Fleck/Joker trong bộ phim cùng tên.
