Mới đây, tại kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XV, cho ý kiến về Dự án Luật Đấu thầu (sửa đổi), nhiều đại biểu Quốc hội nêu rõ, đấu thầu nếu không được quản lý một cách chặt chẽ sẽ trở thành mảnh đất màu mỡ cho tham nhũng, trục lợi. Vì vậy, cần giám sát chặt chẽ, có chế tài xử phạt đối với các vi phạm, quy trách nhiệm cụ thể cho các cấp quản lý, từ chủ đầu tư, các địa phương cho đến Bộ ngành quản lý…
Để khắc phục tình trạng trên, có ý kiến Đại biểu Quốc hội cho rằng, cần tăng cường tính công khai, minh bạch các vấn đề liên quan đến gói thầu để người dân và các cơ quan thông tin, báo chí có thể tham gia theo dõi, giám sát, thanh tra để phát hiện vi phạm, sai sót về việc áp dụng hình thức chỉ định thầu trái quy định.
Theo tìm hiểu của Báo Đại biểu Nhân dân từ dữ liệu của hoạt động đấu thầu cho thấy, trên địa bàn Hà Nội xuất hiện tình trạng có doanh nghiệp trúng liên tiếp hàng chục gói thầu trên một địa bàn huyện. Đáng chú ý, các gói thầu có tỷ lệ tiết kiệm cho ngân sách ở mức "khiêm tốn"
Cụ thể, Công ty Cổ phần Cơ khí và Xây dựng Gia Long có địa chỉ tại thôn Tiên Hùng, xã Nguyên Khê, huyện Đông Anh, TP. Hà Nội do ông Nguyễn Ngọc Hùng làm người đại diện theo pháp luật.
Từ đầu năm 2016 đến tháng 9.2022, doanh nghiệp này đã tham gia khoảng 36 gói thầu, trong đó, trúng 36 gói thầu với tổng giá trị hơn 200 tỷ đồng. Điều đáng nói, các gói thầu này hầu hết ở địa bàn huyện Đông Anh và đều có tỷ lệ tiết kiệm cho ngân sách Nhà nước dưới 1%.
Cụ thể, Năm 2016, Công ty Cổ phần Cơ khí và Xây dựng Gia Long đã trúng 3 gói thầu Xây lắp. Trong đó, Dự án: Xây dựng nhà văn hoá thôn Nguyên Khê, xã Nguyên Khê, huyện Đông Anh (Hà Nội) do UBND xã Nguyên Khê làm chủ đầu tư. Giá trúng thầu là 3.054.000.000 đồng, so với giá dự toán gói thầu là 3.056.611.000 đồng, giá trúng thầu tiết kiệm 2.611.000 đồng (tương đương tiết kiệm 0,09%) cho ngân sách Nhà nước.
Dự án: Cải tạo, nâng cấp trường mầm non Bắc Hồng, xã Bắc Hồng, huyện Đông Anh (Hà Nội) với giá trúng thầu là 1.445.759.000 đồng, so với giá gói thầu đưa ra là 1.447.011.000 đồng, giá trúng thầu tiết kiệm 1.252.000 đồng (tương đương tiết kiệm 0,09%) cho ngân sách Nhà nước.
Dự án: Đào đắp giao thông, thuỷ lợi nội đồng phục vụ dồn điền đổi thửa đất nông nghiệp khu 6, xã Thuỵ Lâm, huyện Đông Anh (Hà Nội) do UBND xã Thuỵ Lâm làm chủ đầu tư. Giá trúng thầu là 2.572.850.000 đồng, so với giá gói thầu đưa ra là 2.575.447.000 đồng, giá trúng thầu tiết kiệm 2.597.000 đồng (tương đương tiết kiệm 0,1%) cho ngân sách Nhà nước.
Tiếp đến năm 2017, Công ty Cổ phần Cơ khí và Xây dựng Gia Long trúng 3 gói thầu Xây lắp. Trong đó, Dự án: Cải tạo hạ tầng, khu phụ trợ nhà văn hoá thôn Nguyên Khê, xã Nguyên Khê, huyện Đông Anh (Hà Nội) với giá trúng thầu là 3.744.970.000 đồng, so với giá gói thầu đưa ra là 3.748.237.000 đồng, giá trúng thầu tiết kiệm 3.267.000 đồng (tương đương tiết kiệm 0,09%) cho ngân sách Nhà nước.
Dự án: Cải tạo hệ thống thoát nước từ nhà ông Lực đến cầu Đò So do UBND xã Bắc Hồng, huyện Đông Anh (Hà Nội) làm chủ đầu tư, giá trúng thầu là 3.759.972.000 đồng, so với giá gói thầu đưa ra là 3.762.541.000 đồng, giá trúng thầu tiết kiệm 2.569.000 đồng (tương đương tiết kiệm 0,07%) cho ngân sách Nhà nước.
Dự án: Cải tạo đường dân sinh và hệ thống thoát nước từ nhà ông Đáp Lên đê sông Cà Lồ, thôn Cổ Miếu, xã Thuỵ Lâm, huyện Đông Anh (Hà Nội). Giá trúng thầu là 4.898.740.000 đồng, so với giá gói thầu đưa ra là 4.901.446.000 đồng, giá trúng thầu tiết kiệm 2.706.000 đồng (tương đương tiết kiệm 0,06%) cho ngân sách Nhà nước.
Ngày 13.7.2018, Công ty Cổ phần Cơ khí và Xây dựng Gia Long trúng gói thầu Xây lắp, Dự án: Cải tạo, nâng cấp đường, hệ thống thoát nước xóm Nguyễn, thôn Tiên Hùng, xã Nguyên Khê, huyện Đông Anh (Hà Nội) do UBND xã Nguyên Khê làm Chủ đầu tư. Giá trúng thầu là 6.593.458.000 đồng, so với giá dự toán gói thầu là 6.598.028.000 đồng, giá trúng thầu tiết kiệm 4.570.000 đồng (tương đương tiết kiệm 0,07%) cho ngân sách Nhà nước.
Tương tự, cũng trong năm 2018, Công ty Cổ phần Cơ khí và Xây dựng Gia Long trúng liên tiếp 5 gói thầu đều có tỉ lệ tiết kiệm ngân sách dưới 1%. Tiêu biểu có Dự án: Cải tạo, nâng cấp đường, hệ thống thoát nước xóm Nguyễn, thôn Tiên Hùng, xã Nguyên Khê do UBND xã Nguyên Khê làm Chủ đầu tư. Giá trúng thầu là 6.593.458.000 đồng, so với giá dự toán gói thầu là 6.598.028.000 đồng, giá trúng thầu tiết kiệm 4.570.000 đồng (tương đương tiết kiệm 0,07%) cho ngân sách Nhà nước.
Dự án: Cải tạo đường dân sinh, rãnh thoát nước xóm Đông Đình Chùa, thôn Khê Nữ, xã Nguyên Khê do UBND xã Nguyên Khê làm chủ đầu tư. Giá trúng thầu là 4.228.956.000 đồng, so với giá gói thầu đưa ra là 4.236.761.000 đồng, giá trúng thầu tiết kiệm 7.805.000 đồng (tương đương tiết kiệm 0,2%) cho ngân sách Nhà nước.
Dự án: Cải tạo đường dân sinh và hệ thống thoát nước từ nhà ông Đáp Lên đê sông Cà Lồ, thôn Cổ Miếu, xã Thuỵ Lâm, huyện Đông Anh (Hà Nội). Giá trúng thầu là 4.898.740.000 đồng, so với giá gói thầu đưa ra là 4.901.446.000 đồng, giá trúng thầu tiết kiệm 2.706.000 đồng (tương đương tiết kiệm 0,06%) cho ngân sách Nhà nước.
Ngày 8.8.2019, ông Tạ Đức Minh – Chủ tịch UBND xã Xuân Nộn, huyện Đông Anh (Hà Nội) đã ký Quyết định phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu gói thầu Xây lắp, Dự án: Cải tạo điểm sinh hoạt cộng đồng kết hợp kè ao thôn Xuân Nộn, xã Xuân Nộn, huyện Đông Anh, TP. Hà Nội.
Đơn vị trúng thầu là Công ty Cổ phần Cơ khí và Xây dựng Gia Long, giá trúng thầu là 13.139.369.000 đồng, so với giá dự toán gói thầu là 13.157.110.000 đồng, giá trúng thầu tiết kiệm 17.741.000 đồng (tương đương tiết kiệm 0,14%) cho ngân sách Nhà nước.
Ngày 11.11.2019, ông Nguyễn Khắc Tuấn – Chủ tịch xã Nguyên Khê, huyện Đông Anh (Hà Nội) đã ký Quyết định phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu gói thầu Xây lắp, Dự án: Cải tạo điểm sinh hoạt cộng đồng, sân thể thao và mở rộng đường ra QL3 thôn Nguyên Khê, xã Nguyên Khê, huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội.
Đơn vị trúng thầu là Công ty Cổ phần Cơ khí và Xây dựng Gia Long, giá trúng thầu là 11.628.805.000 đồng, so với giá gói thầu đưa ra là 11.670.842.000 đồng, giá trúng thầu tiết kiệm 42.037.000 đồng (tương đương tiết kiệm 0,4%) cho ngân sách Nhà nước.
Ngày 17.4.2020, ông Nguyễn Văn Toàn – Chủ tịch UBND xã Bắc Hồng, huyện Đông Anh (Hà Nội) đã ký Quyết định phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu gói thầu Xây lắp, Dự án: Cải tạo điểm vui chơi sinh hoạt công đồng kết hợp với kè ao thôn Phù Liên, xã Bắc Hồng, huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội.
Đơn vị trúng thầu là Công ty Cổ phần Cơ khí và Xây dựng Gia Long, giá trúng thầu là 13.489.801.000 đồng, so với giá gói thầu đưa ra là 13.565.046.000 đồng, giá trúng thầu tiết kiệm 75.245.000 đồng (tương đương tiết kiệm 0,6%) cho ngân sách Nhà nước.
Ngày 21.4.2020, ông Tạ Đức Minh - Chủ tịch UBND xã Xuân Nộn, huyện Đông Anh (Hà Nội) đã ký Quyết định phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu gói thầu Xây lắp, Dự án: Trồng cây xanh, kè ao điểm sinh hoạt cộng đồng thôn Đình Trung, xã Xuân Nộn, huyện Đông Anh, TP. Hà Nội.
Đơn vị trúng thầu là Công ty Cổ phần Cơ khí và Xây dựng Gia Long, giá trúng thầu là 12.594.265.000 đồng, so với giá gói thầu đưa ra là 12.661.928.000 đồng, giá trúng thầu tiết kiệm 67.663.000 đồng (tương đương tiết kiệm 0,5%) cho ngân sách Nhà nước.
Ngày 6.4.2021, ông Nguyễn Khắc Tuấn – Chủ tịch UBND xã Nguyên Khê, huyện Đông Anh (Hà Nội) đã ký Quyết định phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu gói thầu Xây lắp, Dự án: Xây dựng hạ tầng kỹ thuật khu đất X5 tại thôn Nguyên Khê phục vụ đấu giá quyền sử dụng đất.
Đơn vị trúng thầu là Công ty Cổ phần Cơ khí và Xây dựng Gia Long, giá trúng thầu là 6.162.933.000 đồng, so với giá dự toán gói thầu là 6.193.874.000 đồng, giá trúng thầu tiết kiệm 30.941.000 đồng (tương đương tiết kiệm 0,5%) cho ngân sách Nhà nước.
Ngày 2.6.2021, ông Nguyễn Ngọc Lâm – Chủ tịch UBND xã Mai Lâm, huyện Đông Anh (Hà Nội) đã ký Quyết định phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu gói thầu Xây lắp, Dự án: Cải tạo, dự án nâng cấp đường, hệ thống thoát nước thôn Lộc Hà, xã Mai Lâm (gói 1).
Đơn vị trúng thầu là Công ty Cổ phần Cơ khí và Xây dựng Gia Long, giá trúng thầu là 12.483.995.000 đồng, so với giá dự toán gói thầu là 12.515.047.000 đồng, giá trúng thầu tiết kiệm 31.052.000 đồng (tương đương tiết kiệm 0,25%) cho ngân sách Nhà nước.
Ngày 26.7.2021, ông Nguyễn Văn Thu – Chủ tịch UBND xã Thuỵ Lâm, huyện Đông Anh (Hà Nội) đã ký Quyết định phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu gói thầu Xây lắp, Dự án: Xây dựng hạ tầng khu đất X7 tại thôn Hà Lâm 2, xã Thuỵ Lâm phục vụ đấu giá quyền sử dụng đất.
Đơn vị trúng thầu là Công ty Cổ phần Cơ khí và Xây dựng Gia Long, giá trúng thầu là 1.881.694.000 đồng, so với giá dự toán gói thầu là 1.893.835.000 đồng, giá trúng thầu tiết kiệm 12.141.000 đồng (tương đương tiết kiệm 0,7%) cho ngân sách nhà nước.
Theo ý kiến của một số luật sư, hiện tượng trúng thầu sát giá tại các gói thầu có giá trị lớn đang trở nên phổ biến hơn bao giờ hết, trong đó có hiện tượng nhà thầu “một mình một chợ” dẫn đến trúng thầu sát giá.
Đặc biệt, trường hợp doanh nghiệp trúng liên tiếp số lượng lớn các gói thầu với giá "sát nút" trên cùng một địa bàn sẽ khiến dư luận đặt ra câu hỏi về việc tối ưu tiết kiệm ngân sách Nhà nước và liệu có vấn đề "ưu ái" cho doanh nghiệp?
