Hoan Châu ký là bộ tiểu thuyết chương hồi vào loại cổ nhất nước ta, viết về lịch sử của dòng họ Nguyễn Cảnh - dòng họ lớn cư trú gần 600 năm ở vùng đất Nghệ An và có nhiều danh nhân, danh tướng, nhà văn hóa, lương y trong lịch sử Việt Nam như: Liêu Quận công Nguyễn Cảnh Quế, Thư Quận công Nguyễn Cảnh Kiên, Thắng Quận công Nguyễn Cảnh Hà, Thái phó Tấn Quốc công Nguyễn Cảnh Hoan,...
Theo thông lệ, 10 năm một lần, nhân dân và con cháu dòng họ Nguyễn Cảnh lại tề tựu về Đền thờ Tấn Quốc công Nguyễn Cảnh Hoan tổ chức, tham dự lễ hội “Thập niên sự lệ”, nhằm ca ngợi và giáo dục về truyền thống vẻ vang của một dòng họ “Trung, Cần, Nhân, Nghĩa”. Cuối năm 2023, dòng họ Nguyễn Cảnh thêm vinh dự khi lễ hội “Thập niên sự lệ” được được vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Năm Giáp Thìn 2024 cũng là mốc quan trọng, đánh dấu lịch sử 360 năm của đại lễ “Thập niên sự lệ”.
Ngoài hệ thống di sản nói trên, tổ tiên dòng họ Nguyễn Cảnh còn để lại cho đất nước và con cháu một cuốn gia phổ được xếp vào hàng quốc sử Việt Nam. Đó là Hoan Châu ký. Cuốn gia phổ được người trong dòng họ Nguyễn Cảnh viết vào khoảng thế kỷ XVII, và bản sao viết tay của tài liệu này đã được họ Nguyễn Cảnh tặng Viện Nghiên cứu Hán Nôm năm 1983.
Hoan Châu ký được coi là nguồn sử liệu trực tiếp, cung cấp nhiều thông tin cụ thể, phong phú, có giá trị bổ sung cho nội dung các bộ sử chính thức viết về thời kỳ Lê Trung Hưng (thế kỷ XVII) và xứng đáng được xem như một cột mốc trên con đường phát triển của thể loại tiểu thuyết lịch sử.
Cuốn sách bao gồm 4 hồi, 16 tiết, mỗi hồi 4 tiết, được trình bày dưới dạng văn xuôi, xen thêm một số loại văn biền ngẫu (thư, chế, sắc, câu đối) hoặc văn vần (thơ, tán) trong nhiều hồi nhiều tiết. Ngoài ra, sách còn có Lời giới thiệu của Hội đồng gia tộc dòng họ Nguyễn Cảnh Việt Nam, lời giới thiệu của GS. Trần Nghĩa và lời giới thiệu của dịch giả Nguyễn Thị Thảo.
Khảo đính và giới thiệu cuốn sách, GS. Trần Nghĩa nhận xét: Hoan Châu ký là “một bộ tiểu thuyết chương hồi thuộc loại cổ nhất, một tập sử tư nhân viết về thời kỳ Lê Trung Hưng, một cuốn phổ ký mang nhiều nét khác lạ...”.