Nhiều mô hình được triển khai
Theo Chi cục trưởng Chi cục DS-KHHGĐ tỉnh Lai Châu Hoàng Hải Hưng, từ giữa năm 2019 đến tháng 7.2020, địa phương triển khai nhiều mô hình, dự án bước đầu đem lại hiệu quả thiết thực và lan tỏa trong cộng đồng như sàng lọc trước sinh, sơ sinh; tư vấn sức khỏe tiền hôn nhân; nâng cao chất lượng dân số các dân tộc ít người; can thiệp làm giảm tình trạng tảo hôn, kết hôn cận huyết thống…
Tiêu biểu phải kể đến “Mô hình can thiệp làm giảm tình trạng tảo hôn, kết hôn cận huyết thống” được thực hiện tại 37 xã, thuộc 7 huyện. Chi cục phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan thực hiện quản lý và cung cấp thông tin, tư vấn cho các đối tượng chuẩn bị kết hôn, đăng ký kết hôn; can thiệp những trường hợp có nguy cơ tảo hôn, kết hôn cận huyết thống. Trong 6 tháng đầu năm nay, đã truyền thông, tư vấn, vận động tại cộng đồng 214 buổi, cấp phát 2.500 tờ gấp. Từ đầu năm tới nay, không có trường hợp nào kết hôn cận huyết thống, số cặp tảo hôn 43 cặp, chiếm 22,2%.
Để kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh, Chi cục phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể tổ chức tuyên truyền thông qua các hội nghị, buổi nói chuyện chuyên đề về hậu quả của mất cân bằng giới tính khi sinh để giáo dục, nâng cao nhận thức, chuyển đổi hành vi về giới và bình đẳng giới.
Thêm vào đó, Chi cục cũng triển khai Đề án sàng lọc chẩn đoán trước sinh và sơ sinh, góp phần nâng cao nhận thức cho người dân về lợi ích của sàng lọc trước sinh và sàng lọc sơ sinh, vì một tương lai không dị tật ở trẻ em. Theo đó, đã vận động phụ nữ mang thai định kỳ đi khám thai, siêu âm và thực hiện các xét nghiệm cần thiết để phát hiện, can thiệp và điều trị sớm bệnh tật, rối loạn di truyền, chuyển hóa ngay trong giai đoạn mang thai. Vận động bố, mẹ hoặc người giám hộ hợp pháp của trẻ sơ sinh lấy máu gót chân, thực hiện các xét nghiệm sàng lọc để phát hiện sớm bệnh lý, nhằm tránh tử vong hoặc hạn chế tối đa bệnh lý gây ra. Từ đầu năm đến nay, đã thực hiện sàng lọc trước sinh 808 ca, đạt 12,6%, nghi ngờ mắc bệnh 4 ca; sàng lọc sơ sinh 1.107 ca, đạt 34,1%, nghi ngờ mắc bệnh 109 ca.
Tại các huyện, thành phố, công tác truyền thông được đẩy mạnh, cơ quan chức năng đã vận động gia đình, nhà trường tạo điều kiện cho vị thành niên, thanh niên chủ động tìm hiểu, tiếp cận thông tin, kiến thức về SKSS/KHHGĐ thông qua các buổi truyền thông tại trường học. Từ đó, giúp vị thành niên, thanh niên có những hiểu biết cơ bản về DS-KHHGĐ như cách CSSKSS cho bản thân, các biện pháp tránh thai, tránh hậu quả mang thai ngoài ý muốn, nạo phá thai không an toàn ở tuổi vị thành niên.
Quan tâm đặc biệt tới dân số cấp huyện
Tính đến nay, tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên bình quân toàn tỉnh giảm từ 26,3% (năm 2011) xuống còn 16,09% (năm 2019), trung bình mỗi năm giảm 1,28%. Tỷ lệ các cặp vợ chồng đang áp dụng các biện pháp tránh thai trên toàn tỉnh đạt 69,5% (hết tháng 6.2020). Tỷ lệ tăng dân số tự nhiên ước thực hiện năm 2020 là 15,45%. Để đạt được thành tựu này, theo Chi cục trưởng Hoàng Hải Hưng, công tác dân số không chỉ đẩy mạnh về chiều rộng mà còn phải đi sâu, đi sát hay nói cụ thể là phải triển khai ở từng huyện, từng xã…giúp người dân thay đổi nhận thức và làm theo chính sách của nhà nước.
Trong 6 tháng đầu năm 2020, Chi cục đã tổ chức thành công đợt 1 chiến dịch truyền thông vận động, lồng ghép cung cấp dịch vụ CSSKSS/KHHGĐ tại 26/45 xã, thuộc 5/8 huyện, thành phố. Chi cục đã đáp ứng đúng, đủ, kịp thời phương tiện tránh thai, từng bước nâng cao chất lượng dự báo nhu cầu phương tiện tránh thai dài hạn và hàng năm. Trong đợt 1 của chiến dịch, các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ áp dụng mới các biện pháp tránh thai là 1.588/2.933 cặp, đạt 54,1% kế hoạch.
Song song với đó, công tác truyền thông cũng được các địa phương đẩy mạnh, để kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh, Chi cục đã phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể tổ chức tuyên truyền thông qua các hội nghị, buổi nói chuyện chuyên đề về hậu quả của mất cân bằng giới tính khi sinh để giáo dục, nâng cao nhận thức, chuyển đổi hành vi về giới và bình đẳng giới. Xã Bản Giang (huyện Tam Đường) là một trong những xã thực hiện tốt công tác DS-KHHGĐ, cán bộ dân số xã thường xuyên phối hợp với các đoàn thể như Hội Phụ nữ, Đoàn Thanh niên… tổ chức tuyên truyền về công tác dân số cho người dân trên địa bàn. Nhờ làm tốt công tác tuyên truyền, vận động, 70% số cặp vợ chồng đã áp dụng các biện pháp tránh thai. Đặc biệt, 90% các hộ sinh con một bề trên địa bàn xã không có ý định sinh con thứ 3.
“Thời gian tới, Chi cục tiếp tục đẩy mạnh hoạt động truyền thông, vận động, lồng ghép cung cấp dịch vụ CSSKSS/KHHGĐ, sàng lọc trước sinh, sàng lọc sơ sinh, tư vấn sức khỏe tiền hôn nhân. Thường xuyên tổ chức hội nghị chuyên đề về giảm tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên, can thiệp giảm tảo hôn, kết hôn cận huyết thống, kiểm soát tỷ số giới tính khi sinh; chăm sóc sức khỏe người cao tuổi, vị thành niên, thanh niên. Qua đó, góp phần nâng cao chất lượng dân số, từng bước thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương” - ông Hoàng Hải Hưng nhấn mạnh.
