Định chế hóa tính “ngoài công lập” để khơi mở nguồn lực
Báo Đại biểu Nhân dân
Tham dự Hội thảo Văn hóa 2024, GS. TS. THÁI KIM LAN, người sáng lập Bảo tàng Gốm cổ sông Hương (Thừa Thiên Huế), tâm đắc với nỗ lực làm rõ khái niệm văn hóa trong nghĩa đa nguyên để khơi mở nguồn lực phát triển kết cấu hạ tầng và thượng tầng (thiết chế văn hóa, thể thao); bà cũng cho rằng, cần định chế hóa tính “ngoài công lập”, tạo niềm tin cho tư nhân đầu tư vào lĩnh vực này.
Phục hồi văn hóa trong nghĩa đa nguyên
- Theo bà, chủ đề “Chính sách và nguồn lực cho phát triển thiết chế văn hóa, thể thao” được đặt ra thảo luận trong bối cảnh hiện nay có ý nghĩa như thế nào? Bà tâm huyết với ý kiến nào tại Hội thảo Văn hóa 2024?
- Chủ đề "Chính sách và nguồn lực phát triển thiết chế văn hóa, thể thao" nói lên được tâm huyết mà Ban Tổ chức Hội thảo Văn hóa 2024 đặt ra, chứng tỏ văn hóa đang được phục hồi nguyên nghĩa của nó như là nền tảng thiết yếu trong tiến trình phát triển và hội nhập xã hội. Điều tôi tâm đắc trong hội thảo này chính là nỗ lực làm rõ khái niệm văn hóa trong nghĩa đa nguyên (ít nhiều cần chính sách hóa), để khơi mở nguồn lực phát triển kết cấu hạ tầng và thượng tầng (thiết chế văn hóa, thể thao).
- Tham gia thảo luận tại Hội thảo Văn hóa 2024, bà có nói đến những khó khăn đối với các bảo tàng ngoài công lập…?
GS.TS Thái Kim Lan. Ảnh: L.Hiển
"Bảo tàng Gốm cổ sông Hương được đánh giá là bảo tàng tư nhân đầu tiên và duy nhất hiện nay ở Việt Nam (trong số 54 bảo tàng tư nhân) chỉ trưng bày những hiện vật gốm cổ được tìm thấy từ một dòng sông, trong địa bàn địa lý của một tỉnh. Từ khi ra đời, các hoạt động của Bảo tàng đã góp phần bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống dân tộc nói chung, di sản văn hóa Huế nói riêng; đồng thời tạo thêm điểm đến sinh động, thúc đẩy phát triển du lịch, dịch vụ của Thừa Thiên Huế".
GS. TS. THÁI KIM LAN
- Phát biểu của tôi tại hội thảo không chỉ nêu những khó khăn phần nhiều bảo tàng ngoài công lập gặp phải (đất đai, vốn, thuế…), mà rộng hơn là làm thế nào để tính “ngoài công lập” được bảo đảm trên phương diện pháp lý để tạo niềm tin cho tất cả tư nhân muốn thực hiện các dự án theo ý tưởng riêng và cảm hứng văn hóa riêng. Thứ nữa, tính “ngoài công lập” chính là cánh cửa mở rộng văn hóa đa nguyên, theo nghĩa tương liên, nối kết.
- Nếu bảo đảm được tính “ngoài công lập” thì các thiết chế văn hóa, thể thao, trong đó có Bảo tàng Gốm cổ sông Hương, có những thuận lợigì, thưa bà?
- Ngoài công lập hay tư nhân hóa bảo tàng nằm trong sự chuyển hướng cái nhìn về di sản văn hóa của đất nước như là một gia sản chung cần bảo vệ, gìn giữ và phát huy. Tính “ngoài công lập” tạo điều kiện cho mỗi cá nhân tự nguyện và tự do sử dụng vốn liếng vật chất và tinh thần của mình. Vật chất chẳng hạn như những bộ sưu tập được hình thành từ tình yêu di sản, tình yêu cổ vật của ông cha để lại. Tinh thần chính là sự vận dụng khả năng lưu giữ sáng tạo trên di sản, nhằm bảo tàng vốn liếng văn hóa chung của cả một vùng miền. Chính tính “ngoài công lập” là chìa khóa bước vào di sản từ ngàn xưa được lưu giữ riêng tư.
Động lực thúc đẩy phát triển đa dạng
- Nhiều ý kiến tại Hội thảo đã chỉ ra rằng, chính sách huy động các nguồn lực xã hội hiện nay chưa hấp dẫn. Bà có thấy như vậy không?
- Đúng là chính sách của chúng ta mới đang dừng lại ở kêu gọi mà chưa đưa ra kế sách huy động nguồn lực xã hội. Tuy nhiên kế sách và chính sách liên hệ chặt chẽ với nhau: nếu cơ chế còn ngập ngừng đối với tư nhân trên phương diện đầu tư, thì việc đầu tư tư nhân vẫn chỉ là những trường hợp riêng lẻ. Tính hấp dẫn của chính sách huy động chính là phải thay đổi "kế hoạch đầu tư", tạo điều kiện đa phương cho những dự án văn hóa đa dạng tuy không vượt quá chính sách. Riêng về lĩnh vực bảo tàng, cần ý thức rằng kho tàng tư nhân là nguồn lực gia trung hữu bảo, đây chính là nguồn lực dồi dào về di sản và bảo tồn di sản tương lai. Không phải di sản là quá khứ mà là tương lai. Vậy nên cần thiết phải bảo đảm tính “ngoài công lập” như một động lực thúc đẩy sự phát triển đa dạng trên lĩnh vực này.
Đoàn khảo sát của Ủy ban Văn hóa, Giáo dục thăm Bảo tàng Gốm cổ sông Hương tháng 7.2023. Ảnh: N.Linh
- Từ thực tế hoạt động của Bảo tàng Gốm cổ sông Hương, theo bà, cơ chế, chính sách của Nhà nước nên như thế nào để có thể thu hút tư nhân đầu tư vào thiết chế văn hóa, thể thao?
- Khó khăn lớn nhất của chúng tôi, và có lẽ của hầu hết thiết chế văn hóa ngoài công lập khác, chính là đất đai và vốn. Bảo tàng Gốm cổ sông Hương được xây dựng trên đất của gia tộc. Chúng tôi có nguyện vọng được thuê lại mảnh đất 3.500m2 (nguyên là đất của Từ đường Thái tộc, đang được Hợp tác xã phường Hương Long cấp cho người dân canh tác hoa màu) với giá thuê đất phù hợp, để xây dựng Bảo tàng Áo dài triều Nguyễn tại đây cho Huế.
Mặc dù tỉnh Thừa Thiên Huế đã quan tâm có chính sách hỗ trợ bảo tàng ngoài công lập, nhưng cơ chế, chính sách ưu đãi của Nhà nước nói chung chưa nhiều. Chúng tôi mong muốn được hỗ trợ thêm về chuyên môn cũng như kinh phí, thủ tục pháp lý, hành chính để công cuộc đóng góp cho văn hóa Huế và Việt Nam ngày càng được kiện toàn, mang tầm vóc quốc tế và khoa học, văn minh.
Nhà nước chủ trương khuyến khích sự ra đời của bảo tàng ngoài công lập. Thiết nghĩ, tính “ngoài công lập” này cần được định chế hóa, ngõ hầu có thể mở ra tiềm năng mới trong công cuộc bảo tồn và phát huy di sản đất nước. Theo kinh nghiệm của tôi, sự thành công chính là bởi chất văn hóa trong công cuộc xây dựng bảo tàng, thu hút được nhiều sưu tập, vốn liếng của tư nhân, không chỉ ở Việt Nam.
Nằm trong chuỗi hoạt động của chương trình Đại lễ tưởng niệm Đức Thánh Tổ Ni Đại Ái Đạo và tiền bối Ni hữu công Phật giáo Việt Nam năm 2025. Ngày 02.4 (nhằm ngày 05/03 Ất Tỵ), Phân ban Ni giới Thành phố Hà Nội đã long trọng tổ chức buổi tọa đàm khoa học với chủ đề “Ni giới Thủ đô: Kế thừa truyền thống, hội nhập và phát triển” tại Tổ Đình Tây Thiên – Trung Hậu (xã Tiền Phong, huyện Mê Linh, TP Hà Nội).
Chiều 3.4, tại Khu di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Phủ Chủ tịch đã diễn ra Lễ tiếp nhận hiện vật, tư liệu do thân nhân gia đình cụ Phạm Văn Công trao tặng.
Sáng 3.4, tại Hà Nội, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức hội thảo quốc tế "Đẩy mạnh hội nhập quốc tế về văn hóa trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc", xin ý kiến chuyên gia xây dựng đề án "Quốc tế hóa văn hóa Việt Nam và Việt Nam hóa văn hóa quốc tế".
Nhân kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30.4.1975 - 30.4.2025) và 139 năm Ngày Quốc tế Lao động (1.5.1886 - 1.5.2025); 71 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ (7.5.1954 - 7.5.2025), các đơn vị nghệ thuật trực thuộc Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội sẽ tổ chức biểu diễn nghệ thuật phục vụ nhân dân Thủ đô tại trung tâm một số quận, huyện
Trong dáng điệu mau mắn toát lên đầy năng lượng tích cực của người phụ nữ đã bước qua tuổi lục tuần, họa sĩ Trần Thanh Thục nhiệt tình giới thiệu những bức tranh cắt vải độc đáo. Bà tâm sự: “Mỗi tác phẩm như câu chuyện nhỏ đưa ta về miền ký ức, cảm nhận thời gian trôi trên từng mái nhà, cùng ta đi qua từng đỉnh núi trập trùng miền sơn cước. Chất liệu vải là thế, chúng có thể kể chuyện và ngợi ca”…
Standard Chartered Marathon Di sản Hà Nội 2025 sẽ diễn ra ngày 9.11, với điểm xuất phát - về đích tại Cung Thể thao Quần Ngựa nhằm gia tăng trải nghiệm cho vận động viên.
Ngày 2.4, Đại sứ quán Đan Mạch tại Việt Nam phối hợp với Hội Hữu nghị Việt Nam - Đan Mạch, LEGO Việt Nam, JYSK Việt Nam và Nhà xuất bản Kim Đồng tổ chức Lễ trao giải và triển lãm tranh cuộc thi "Đan Mạch trong mắt em 2024 - Denmark in my eyes 2024”.
Ngày 2.4 (tức ngày mùng 5.3 năm Ất Tỵ), UBND huyện Thạch Thất tổ chức Lễ công bố Quyết định ghi danh "Hội chùa Tây Phương" vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia, kỷ niệm 10 năm 34 pho tượng chùa Tây Phương được công nhận bảo vật quốc gia và khai hội Chùa Tây Phương năm 2025.
Thời đại Hùng Vương là một trong những giai đoạn quan trọng nhất của lịch sử Việt Nam, đặt nền móng cho sự hình thành và phát triển của dân tộc. Hai cuốn sách "Thời đại Hùng Vương (lịch sử, kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội)" và "Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở Việt Nam" do NXB Chính trị quốc gia Sự thật giới thiệu, cung cấp cái nhìn toàn diện về giai đoạn này.
Trong bối cảnh công nghệ số và xu hướng toàn cầu hóa, đời sống nghệ thuật đối diện với thách thức chưa từng có. Sự thay đổi trong quan niệm thẩm mỹ và cách thức sáng tạo buộc nghệ sĩ phải tìm kiếm luồng gió mới, định hình giá trị truyền thống trong kỷ nguyên mới.
Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank) vừa chính thức phát động Giải chạy “Vietcombank Run & Share 2025: Vạn trái tim - Một niềm tin” tại Công viên Hòa Bình, quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội.
Tối 5.4, tại Trung tâm Nghệ thuật đương đại Vincom (VCCA), 72A Nguyễn Trãi, Hà Nội, sẽ diễn ra sự kiện đối thoại "Âm sắc" giữa nhạc sĩ Quốc Trung và họa sĩ Trịnh Tuân.
Trưng bày tranh "Dọc miền di sản" sẽ đưa khán giả khám phá vẻ đẹp văn hóa, thiên nhiên và con người Việt Nam qua lăng kính nghệ thuật của họa sĩ Lê Rin.
Từ ngày 1.4 - 4.5, tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội) sẽ diễn ra các hoạt động tháng 4 với chủ đề “Sắc màu văn hóa các dân tộc Việt Nam”.
Ban tổ chức Liên hoan phim quốc tế TP. Hồ Chí Minh (HIFF) đã gửi thông báo các đối tác, nhà làm phim trong nước và quốc tế, theo đó, sẽ không tổ chức HIFF 2025.
Ngày 31.3, tại Bảo tàng Hùng Vương, Thành phố Việt Trì, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Phú Thọ và Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Vĩnh Phúc phối hợp tổ chức khai mạc trưng bày chuyên đề “Văn hóa Hùng Vương trong dòng chảy văn minh sông Hồng”.
Gần 2.000 người tham gia giải chạy "Bừng sắc Thủy Nguyên", mở ra hành trình trải nghiệm lịch sử và văn hóa độc đáo tại thành phố Thủy Nguyên giàu bản sắc.
Với cam kết nâng cao sức bền cho thế hệ trẻ Việt Nam, Nestlé MILO đồng hành với Giải Vô địch Quốc gia Marathon và cự ly dài báo Tiền Phong lần thứ 66 - năm 2025 (Tiền Phong Marathon 2025) tổ chức tại TP. Đông Hà, Quảng Trị từ ngày 28 - 30.3.
Liên tiếp các siêu du thuyền quốc tế cập cảng Việt Nam những tháng đầu năm cho thấy tiềm năng phát triển của du lịch tàu biển. Theo các doanh nghiệp, cần có chiến lược tổng thể để thúc đẩy du lịch tàu biển bứt phá hơn nữa, trong đó tập trung cải thiện cơ sở hạ tầng, dịch vụ và chính sách thu hút khách.
Những món ăn nổi tiếng không chỉ gợi nhớ về một Hà Nội đầy hoài niệm, mà còn chứa đựng giá trị to lớn trong nhịp sống hiện đại. Cùng với việc lưu giữ những công thức gia truyền quý báu qua nhiều thế hệ, người Hà Nội đang nỗ lực sáng tạo để đưa ẩm thực Thủ đô vươn tầm quốc tế.
